Question

Na wybranych przykładach z literatury renesansu przedstaw obraz idealnego państwa i obywatela.

daję naj naj !

Answer 1

Renesans narodził się we Włoszech w XIV wieku, lecz w większości europejskich krajów trwał od XV do końca XVI wieku. Termin ‘renesans’ oznacza powrót do starożytności, do sztuki i filozofii antycznej oraz odrodzenie człowieka i kultury. Oznacza to, iż wzorzec człowieka-obywatela był bardziej zbliżony do ideałów antycznych niż do ideałów poprzedzającego renesans średniowiecza. W średniowieczu dopiero kształtowały się koncepcje państwa, narodu, ojczyzny. Dopiero w renesansie bujnie rozwinęła się literatura i publicystyka obywatelska, patriotyczna, krytykująca postawy negatywne i lansująca pozytywne.

Jeden z twórców renesansowych, Mikołaj Rej, zachęcał do angażowania się w sprawy narodu. Przykładem jest utwór “Krótka rozprawa między trzema osobami”. Utwór jest satyrycznym dialogiem między przedstawicielami trzech stanów: Panem (szlachcic), Wójtem (chłop) i Plebanem (ksiądz). Postać chłopa w “Krótkiej Rozprawie” ma za zadanie uświadomić nam, że biedni mają zawsze najgorzej w życiu. Ta krytyka Mikołaja Reja jest dowodem troski o los państwa i narodu oraz poczucia obywatelskiego. Rej ukazuje wady innych, takie jak błędy w urzędach, ignorancja, rozrzutność, obżarstwo, prywata, wykorzystywanie urzędów do własnych celów, lenistwo, brak zaangażowania w sprawy kraju lub egoizm. Poprzez ukazywanie tych wad Mikołaj Rej chce, aby czytelnicy uniknęli podobnych postaw i byli dobrymi obywatelami.

Dramat “Odprawa posłów greckich” jest dowodem udokumentowania postawy obywatelskiej przez Jana Kochanowskiego. Będąc dramatem renesansowym, jest on wzorowany na dramacie antycznym, lecz został nieco zmodyfikowany. Utwór zawiera wiele polskich realiów, przedstawia sytuację państwa w stanie kryzysu. Ukazuje słabego władcę (Priama) i skutki jego działań, a także dwóch różnych od siebie bohaterów: jeden jest rozsądny, nieprzekupny, dba o interes ogólny (Antenor), drugi zaś jest samowolny, lubi hulanki i rozpustę, dba tylko o własne wygody i przyjemności, dla osiągnięcia celu posuwa się do szantażu i przekupstwa (Aleksander). Autor chce w ten sposób ukazać postępowania, jakich dobry obywatel powinien unikać, a jakie powinien naśladować. 

Tomasz Morus -szesnastowieczny angielski myśliciel, humanista i polityk (stracony na rozkaz króla za trwanie przy katolicyzmie) dał w swym dziele „Utopia” obraz życia na nieistniejącej wyspie będącej przykładem idealnego ustroju. Wspólnie tam gospodarowano, nikt nie zabiegał o osobiste bogactwo, demokratycznie wybierano władze. Odrzucano wojnę jako metodę rozwiązywania konfliktów. Mieszkańcy wyspy wiele czasu poświęcali uprawianiu filozofii, próbowali ustalić, co jest najważniejsze, najlepsze dla człowieka, zarówno jego ciała, jak i duszy. Praca nie była dla nich uciążliwością: Mieszkańcy Utopii dzielą dobę na 24 równe godziny, z czego tylko sześć przeznaczają na pracę fizyczną, i to w następujący porządku: przed południem pracują trzy godziny i potem jedzą obiad, po dwugodzinnym zaś odpoczynku znów pracują 3 godziny i kończą dzień wieczerzą.
Zwykło się uważać, że to niewielkie objętościowo dziełostanowi ważne ogniwo w rozwoju idei wspólnej własności między Platonem a utopijnym komunizmem z okresu oświecenia.

 

Podsumowując, renesansowy wzorzec człowieka-obywatela nakłaniał ludzi do ambicji, nieprzekupstwa, dbania o interes ogólny, a nie tylko swój własny, nie zrażania się trudnościami, nie unoszenia się ambicją, gdy chodzi o bezpieczeństwo kraju. Bardzo istotna była również wiara w Boga i sława (podobnie jak w średniowieczu) oraz cnota. W renesansie szlachcie coraz mniej zależało na ojczyźnie, co skłoniło pisarzy z tamtej epoki do pisania utworów patriotycznych. Według renesansowych pisarzy dla obywatela najważniejsza powinna być służba ojczyźnie. W przeciwieństwie do średniowiecza, honor nie odgrywał aż tak znaczącej roli.