Question

NA KARTCE A4 NAPISZĘ LEGĘNDĘ ZWIĄZANĄ Z REGIONEM

MOIM REGIONEM JEST PRZEWORSK WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE

PROSZE JAK NAJSZYBCIEJ I DZIEKUJE DAJE NAJLEPSZE ZA NAJLEPSZE (MOŻE BYC TROCHĘ WIECEJ NAPISANE)

Answer 1

Lubaczów, od co najmniej ośmiu wieków funkcjonujący jako lokalny ośrodek władzy państwowej, osada nadrzędna, stołeczna wobec okolicznego terytorium, skrywa tajemnicę swych początków. Nie wiadomo, kiedy i w jakich okolicznościach osiągnął swoją rangę, zaczął spełniać funkcje terytorialne i administracyjne, uzyskał pozycję centralną wobec podporządkowanej sobie okolicy.

Cechy położenia geograficznego miasta sprawiają, że zasięg strefy kontrolowanej przez Lubaczów jest w dużym stopniu determinowany warunkami naturalnymi. Każda mapa, współczesna, dziewiętnastowieczna czy z końca XVIII w. pokazuje Lubaczów i okolice jako osobny subregion.

Początki stałego osadnictwa w rejonie Lubaczowa ustalone zostały na VII-X w. W tej okolicy stwierdzono również ślady osadnictwa rzymskiego, ale nie ma pewności co do ciągłości pomiędzy tymi epokami.

W pierwotnym zapisie Lubaczów występował pod nazwą Lubacew (Ljubacew), natomiast od roku 1376 jako Lubaczów. Nazwa ta pochodzi prawdopodobnie od imienia Lubacz, pierwotnie był to gród Lubacza. Wchodził zapewne w skład tzw. Grodów Czerwieńskich, należących do państwa Lędzian, a później tworzących wschodnią rubież państwa Piastów.

Zdaniem niektórych historyków Lubaczów wspominany jest w XII w. w dziele geografa arabskiego Al-Idrisiego. Wzmianka ta mogłaby świadczyć o przebiegu przez miasto szlaku komunikacyjnego łączącego grody Przemyśl i Sąsiadkę. Miasto było dobrze osadzone w sieci dróg. Przechodził tędy skrótowy, omijający Przemyśl, szlak ze Lwowa i Jaworowa do Sandomierza, Lublina i Torunia, wykorzystywany jako główna droga handlowa do przewozu m.in. sukna skór, futer, śledzi, pieprzu, korzeni i wosku. Lubaczów pojawił się - pod nazwą Lobeschov - w wykazie dróg toruńskich z ok. 1350-1360 roku, jako stacja handlowa położona pomiędzy Krzeszowem i Gródkiem. Przechodziły również przez ten teren gościńce wiążące Podkarpacie z ziemią bełzką i Podlasiem oraz Małopolskę z ziemią bełzką i Wołyniem. Wszystkie te szlaki krzyżowały się w Lubaczowie.

Pierwotnie ziemia lubaczowska związana była z przemyską diecezją kościoła prawosławnego, która wydzieliła się na przełomie XII i XIII wieku. Jeśli już wtedy powstała w Lubaczowie parafia prawosławna, to byłaby ona starsza od katolickiej (II poł. XIV w.) o dwa stulecia.

Organizacja Lubaczowa jako jednostki zarządu terytorialnego była z pewnością zakończona już na początku XIII wieku, o czym świadczy wzmianka w latopisie halicko-wołyńskim pod rokiem 1211 (faktycznie rok 1214), dotycząca traktatu między Polską i Węgrami w sprawie Rusi Halickiej. Wzmianka ta to nie tylko metryka dawności Lubaczowa, ale i dowód jego znaczenia; jedynie kilkanaście ośrodków w tym regionie dostąpiło tego swoistego wyróżnienia.

Zawarty w Spiszu traktat pomiędzy królem węgierskim Andrzejem i księciem Leszkiem Białym, będący kompromisem w dotychczasowej rywalizacji dyplomatycznej i militarnej Budy i Krakowa, przewidywał osadzenie w Haliczu węgierskiego królewicza Kolomana jako władcy królestwa halickiego, wydanie za niego za mąż Salomei, córki Leszka oraz wydzielenie nabytków terytorialnych na rzecz Krakowa. Leszkowi przypadł Przemyśl, wojewoda Pakosław Lasocic, osobistość dworu krakowskiego, prawdopodobny architekt ugody, został wynagrodzony Lubaczowem.

"Korol` posadi syna svoego v Galici, a Lest`kowi da Peremysl`, a Pakoslavu Ljubacev."

Ujęcie Lubaczowa, jako ważnego elementu traktatu świadczy o wysokiej pozycji miasta w spornym regionie.

W latopisie halicko-wołyńskim pod rokiem 1212 (fakt. 1215) zamieszczono zapis:

"...korol` ot`ja Peremysl` ot` Lest`ka i Ljubacev..."

co miało znaczyć, że już po roku czasu od ugody Lubaczów wrócił do podległości węgierskiej.

Pod rokiem 1225 zapisał się Lubaczów ponownie w latopisie w czasie trwania konfliktu książąt Daniła Romanowicza i Leszka Białego z księciem Aleksandrem Wsiewołodyczem, panem w Bełzu i księciem Mścisławem Mścisławowiczem, panującym w Haliczu.

Po tych wzmiankach Lubaczów znika z pola widzenia na półtora stulecia. Po roku 1340 wzmaga się rywalizacja Polski, Węgier i Litwy o sukcesję po państwie halicko-wołyńskim. W 1352 roku w wyniku rozejmu polsko-litewskiego Lubaczów przeszedł pod panowanie Kazimierza Wielkiego. Jak podaje Janko z Czarnkowa, Lubaczów znalazł się na liście inwestycji fortyfikacyjnych króla, razem ze Lwowem, Przemyślem, Sanokiem, Krosnem, Trembowlą, Haliczem i Tustaniem. W Lubaczowie stanął ok. roku 1360 warowny, aczkolwiek drewniany zamek. Wzmianki o jego funkcjonowaniu znajdujemy w latach 1376 i 1413. Decyzja króla jest bezpośrednim potwierdzeniem znaczenia miasta dla interesów państwowych Królestwa. Zamek stał się aż do czasów rozbiorów ośrodkiem zarządu dóbr królewskich, siedzibą starostów i zarządców.

Po śmierci króla w 1370 roku miasto przeszło pod zarząd węgierski, od roku 1372 sprawowany przez Władysława, księcia opolskiego. Książę ten, mimo krótkiego panowania, zapisał się w dziejach Lubaczowa jako inicjator i sprawca lokacji miasta. W 1376 r. Mikołaj Zybut z Lublina lokował tu, za przyzwoleniem księcia, miasto Lubaczów. Prawa miejskie Lubaczów uzyskał jako pierwsza miejscowość ziemi bełzkiej. Miasto otrzymało lokację na prawie magdeburskim, 80 łanów ziemi i liczne przywileje. W II poł. XIV w. posiadało dwie parafie, obrządku wschodniego i łacińskiego. W swoim okręgu (wołości) było jedynym miastem aż po XVI-XVII wiek. W połowie XIV w. Lubaczów wymieniany był jako stacja handlowa w drodze na Lwów.

W 1377 roku wołość lubaczowska została przekazana Jurijowi Narymuntowiczowi z litewskiej dynastii Giedyminowiczów. W roku 1386 syn Jurija, Iwan, złożył w imieniu ojca hołd Jagielle, może właśnie z Lubaczowa.

Władza Narymuntowiczów trwała nie dłużej niż do roku 1387, do wyprawy Jadwigi i rewindykacji Rusi. W roku 1388 Lubaczów znalazł się nieoczekiwanie w składzie mazowieckiego księstwa z siedzibą w Bełzie, pod panowaniem Siemowita IV. Władca ten wyposażył powstałą wcześniej w Lubaczowie parafię łącińską w dobra, dające jej materialne warunki działalności. Była to parafia specjalnego typu, obejmowała swą nadrzędnością całą podległą jednostkę terytorialną. Lubaczów wtedy też stał się powiatem.

Z lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XIV wieku zachowały się w zapisach imiona Franczka, kasztelana lubaczowskiego, sprawującego urząd w imieniu Władysława Opolczyka oraz Stefana, wojewody lubaczowskiego, urzędnika węgierskiego starosty Rusi. W obu przypadkach mamy prawdopodobnie do czynienia z tym samym urzędem wojewody grodzkiego (łac. castellanus, rus. woywode), sprawującego w imieniu władcy nadzór nad całym terytorium wołości. Występujący pod rokiem 1407 Jan z Ćwiklina był już powszechnie przyjętym w Koronie starostą - naczelnikiem powiatu.

W roku 1462, po śmierci księcia Władysława II, księstwo bełskie do tej pory stanowiące lenno Korony zostało ostatecznie wcielone do Królestwa Polskiego i podniesione do rangi województwa. Województwo to dzieliło się na powiaty: bełski, grabowiecki, horodelski, lubaczowski i ziemię buską. Ziemia bełska posiadała odrębność m.in. prawo do własnego sejmiku, który zbierał się w Chełmie lub Krasnymstawie.