Question

Monarchia Pruska od 1618r.

Answer 1

Europa Zachodnia w XVII wieku i pierwszej połowie XVIII wieku.
    
Sytuacja polityczna w Europie w XVII wieku

Europa na początku XVII wieku była podzielona pod względem religijnym. Trwa konflikt między Francją a Habsburgami (korona cesarska, tron Hiszpanii, Czech i Węgier).
1618 r.    Fpowstanie antyhabsburskie , na skutek prze[ladowaD protestantów w Czechach,  
Fpocztek wojny trzydziestoletniej, 1618 – 1648 r.
Fklska Czech, przeciwko Habsburgom występują Dania, Szwecja, księstwa Rzeszy, Francja.
1648 r.    Fpokój westfalski Habsburgowie podporzdkowuj sobie Czechy (dziedziczno[     tronu, brak wolno[ci religijnej);
Frozbicie religijne i polityczne w Rzeszy praktyczna samodzielno[     Bawarii, Saksonii, Brandenburgii.
Francja kontynuuje wojnę z Hiszpanią ( Habsburgami) do 1659 r. odnosząc zwycięstwo.
Ostatnia religijna wojna w Europie. Okres względnego pokoju trwał ponad sto lat.

Monarchia absolutna we Francji

Koniec wojen religijnych we Francji XVI w.
1589 – 1610 r.     panowanie Henryka IV Burbona, przeprowadza on reformy wzmacniające władzę/pozycję monarchy.
Ludwik XIII oparł swoje rządy na kardynale Armandzie de Richelieu ( pierwszym ministrze, który decydował o najważniejszych sprawach w państwie)
Monarchia absolutna – system stworzony przez kardynała Richelieu, w którym władca stał
ponad prawem i za swoje czyny odpowiadał tylko przed Bogiem.
1643 – 1715 r.    Polityka Ludwika XIII była kontynuowana przez Ludwika XIV i kardynała Juliusza Mazzariniego.
Reformy we Francji za panowania Ludwika XIV:
Likwidacja rady królewskiej;
Administracja składająca się z mianowanych urzędników;
Jednolite umundurowanie armii, karabiny z bagnetami;
Lepsze systemy fortyfikacyjne;
Zniesienie edyktu nantejskiego (1685 r. ® jednolitość wyznaniowa);
Hugenoci byli zmuszani do przejścia na katolicyzm, dlatego większość doskonałych rzemieślników i bankierzy opuścili Francję.
Merkantylizm – doktryna polityczno-gospodarcza, gdzie państwo wspiera finansowo produkty krajowej produkcji i nakłada cła na towary zagraniczne. Twórcą tej doktryny był znakomity minister skarbu Jean Babtiste Colbert.

Anglia monarchią konstytucyjną

1603 r.    bezpotomna śmierć Elżbiety I – tron angielski obejmuje Jakub I Stuart (Szkot)
Jakub I Stuart i jego syn Karol I próbowali wprowadzić rządy absolutne, lekceważyli parlament.
Gentry – nowa szlachta, wzbogacona dzięki przemianom gospodarczym, dysponująca majątkiem, ale nie mająca wpływu na politykę państwa. Większość była purytanami.
1640 r.    F parlament nie wyraża zgody na uchwalenie kolejnych podatków;
F Karol I rozwiązuje parlament;
F Wybuch wojny domowej między zwolennikami parlamentu (purytanie, później też mieszczanie i bogate chłopstwo) a zwolennikami króla (szlachta, arystokracja – anglikanie);
1645 r.    zwycięstwo wojsk parlamentu dowodzonych przed Oliviera Cromwella.
Władzę w państwie przejmuje Olivier Cromwell.
1649 r.    F skazanie i ścięcie króla Karola I;
F Przekształcenie Anglii w republikę;
Cromwell podbija Szkocję i Irlandię ® od tej pory Anglia to Wielka Brytania.
Cromwell jako lord protektor nie liczy się z parlamentem i prowadzi dyktatorską władzę.
1658 r.    F śmierć Cromwella;
F Parlament przywraca monarchię – panuje Karol II Stuart ;
1679 r.    Habeas Corpus Act  - ustawa o nietykalności osobistej; po aresztowaniu do 24h trzeba przedstawić zarzuty lub zwolnić;
Następcom Karola II był jego brat Jakub II – też próbował wprowadzić absolutyzm.
1688 – 1689 r.    F chwalebna rewolucja – bezkrwawe obalenie króla przez parlament;
F tron przekazano Marii Stuart (córka Jakuba II) oraz księciu Wilhelmowi III Orańskiemu;
            F przyjęcie ustawy o wyższości parlamentu nad władzą królewską;
Kontrasygnata – podpisanie aktu przez drugą osobę ponoszącą odpowiedzialność za jego konsekwencje.
Monarchia konstytucyjna/parlamentarna – system sprawowania władzy w państwie, gdzie władza królewska poddana została kontroli parlamentu.
Król pełnił funkcje reprezentacyjne – „król panuje, ale nie rządzi”.

Sąsiedzi Rzeczypospolitej w XVII wieku i pierwszej połowie XVIII wieku.

Rosja

Wielkie Księstwo Moskiewskie w XVI-XVII doprowadziło do powstania wielkiego państwa. (XVI w Syberia; XVII tereny do O. Spokojnego; II-poł XVII w tereny k. Wołgi)
Moskwa nie uzyskała dostępu do M. Bałtyckiego w wojnie o Inflanty.
Iwan IV Groźny (1530-1584)  opierał politykę na terrorze wobec bojarów i szlachty.
Bojarzy – arystokracja, wielcy właściciele ziemscy.
SMUTA - Upadek gospodarczy  państwa. Ingerencja innych państw w sprawy Rosji.
1613 r.    Michał Romanow zostaje wybrany na cara Rosji; okres odbudowy potęgi;
Kolejni carowie wprowadzili reformy wzmacniające ich pozycję w państwie.
Najważniejsze decyzje podejmuje car, czasem z Dumą Bojarską (radą).
1682 – 1725 r.    panowanie cara Piotra I Wielkiego, za którego władzy Rosja przybrała kształt monarchii absolutnej.
1721 r.    Piotr I Wielki zostaje mianowany na cesarza.
Reformy przeprowadzone przez Piotra I:
Wzmocnienie pozycji monarchy;
Uporządkowanie stosunków w państwie;
Reforma administracji;
Reforma szkolnictwa;
Reforma wojska – stała armia;
Upodobnienie Rosji do Europy Zachodniej:
Ścięcie bród i wprowadzenie strojów zachodnioeuropejskich (bojarzy)
 Zwyczaj organizowania balów (tańce zachodnie)
 Palenie tytoniu
 Nowoczesne szkolnictwo
Uproszczenie alfabetu dla obywateli – grażdanka
1700-1721 r.    wojna północna – zwycięstwo Rosji
1709 r.        bitwa pod Połtawą – Rosja pokonuje Szwecję
1721 r.        pokój w Nystad – Rosja uzyskuje dostęp do Bałtyku

Szwecja (luteranizm)

od 1523 r.        Dynastia Wazów w Szwecji
1611-1632 r.    panowanie Gustawa II Adolfa, dochodzi do centralizacji władzy państwowej.
Parlament szwedzki (Riksdag): szlachta, mieszczaństwo, duchowieństwo, chłopi.
Rozwój gospodarczy -  manufaktury (produkcja broni).
1648 r.    pokój kończący wojnę trzydziestoletnią – Szwecja otrzymuje:
    Część Pomorza Zachodniego z Szczecinem, Uznam, Wolin, Rugię.
1655-1660 r.    potop szwedzki
1697-1718 r.    panowanie Karola XII
1700-1721 r.    wojna północna – klęska Szwecji; utrata Pomorza Zachodniego i Inflant.

Imperium tureckie

1520-1566 r.    panowanie sułtana (władcy) Sulejmana Wspaniałego
XVII w.    kryzys gospodarczy, rozkład wewnętrzny władzy państwowej
II poł XVII w.    reformy – wzmocnienie władzy sułtana i reorganizacja armii.
1648-1687 r.    panowanie sułtana Mehmeda IV, który rozpoczął ekspansję na Europę.
1683 r.    nieudana próba zdobycia Wiednia.
Kolejne przegrane wykazały słabość państwa.
1699 r.    pokój, na mocy którego Habsburgowie otrzymują Węgry, a Polska utracone wcześniej tereny.
Proces rozkładu imperium...

Monarchia pruska

1618 r.    unia personalna między Prusami Książęcymi a Brandenburgią (panują tu Hohenzollernowie)
Po wojnie trzydziestoletniej Brandenburgia otrzymuje część Pomorza Zachodniego.
1657 r.    Fryderyk Wilhelm/ Wilhelm Elektor uzyskał zwolnienie z zależności lennej Prus Książęcych.
Fryderyk Wilhelm  złamał opór opozycji w Brandenburgii i Prusach, wprowadził stały podatek ( na utrzymanie armii). Politykę opierał głównie na wojsku.
Elektor – tytuł książąt niemieckich, którym przysługiwało prawo obierania cesarza.
1701 r.        elektor brandenburski Fryderyk I Hohenzollern koronuje się na króla Prus
Fryderyk kontynuował budowę monarchii absolutnej.


Konflikty Rzeczypospolitej w XVII wieku.