Achuar (czyt. Aszuar) – plemię indiańskie z amazońskiej grupy Jiwaro, zamieszkujące terytorium nadgraniczne pomiędzy Ekwadorem (prowincje: Pastaza i Morona-Santiago) i Peru (region Loreto). Obecnie plemię Achuar składa się z ok. 4500 osób. Jest to jedno z nielicznych plemion, które unikają kontaktu z zachodnią cywilizacją i wciąż strzegą swojego terytorium przed obcymi.
Życie
Życie Achuarów skupia się wokół luźno rozproszonych gospodarstw domowych, które w liczbie 10-15 tworzą ich wioski. Przeciętny budynek jest umieszczony w pobliżu rzeki lub jeziora, ale nie nad samym brzegiem, z uwagi na komary. Przed każdym domem znajduje się podwórze, a każde domostwo otoczone jest ogródkiem. Kształtem zbliżone do dużego owalu, budynki Achuarów nie posiadają zewnętrznych ścian (jedynie wykonane z palmowego drzewa belki), aby ułatwić wentylację. Cechą charakterystyczną każdego domu jest wysoki i stromy dach z liści palmowych. Domy Achuarów są często bardzo rozległe. Ta wielkość bierze się z dwóch powodów: każdy mężczyzna z plemienia chce być uważany za tzw. juunta, czyli dobrze sytuowanego (wyznacznikiem jest liczba żon i dzieci, które mieszczą się w budynku); Achuarowie od wieków pozostają łowcami głów, przez co wzbudzają niechęć sąsiednich plemion i w razie napaści kilka rodzin może się schronić w jednym domostwie, bronionym przez wojowników. Małżeństwa są najczęściej poligamiczne, zawierane nieraz przez krewnych lub z uprowadzonymi podczas napaści kobietami z sąsiednich plemion. Społeczność Indian Achuar jest patriarchalna: kobiety zajmują się głownie domostwem, opieką nad dziećmi, przygotowywaniem posiłków, doglądaniem ogródków lub ewentualnie połowem ryb; mężczyźni z kolei są odpowiedzialni za polowanie, pracę w lesie, wytwarzanie narzędzi i broni oraz oczyszczanie terenu, aby powiększyć przydomowe ogródki (w sumie poświęcają na to ok. 1/3 dnia, a przez resztę prowadzą ożywione dyskusje). Ważną rolę wśród Achuarów pełnią ogródki, gdyż stanowią nie tylko źródło pożywienia dla rodziny, ale także rodzaj sanktuarium, w którym kobiety mogą w spokoju wyrażać swoje emocje. Również w ogrodach kobiety rodzą swoje dzieci, demonstrując tym samym jak ważnym elementem życia jest dla ich społeczności. Achuarowie znają pojęcie upływu czasu i używają specyficznego kalendarza astronomicznego, który opiera się na obfitości sezonowych zasobów (występuje np. pora ryby) i dzieli się na: dni, księżyce i lata.
Język i wierzenia
Indianie Achuar używają własnego dialektu języka Jiwaro (istnieją jeszcze 3 dialekty używane przez sąsiednie plemiona: Shuar, Awajun i Huambisa), rozpowszechnionego na pograniczu peruwiańsko-ekwadorskim. Wierzenia Achuarów opierają się na mieszance animizmu i szamanizmu. Bardzo ważnym elementem wierzeń jest więź z naturą. Achuarowie żyją głównie z polowań, dlatego wierzą, że pomyślne łowy zapewnić im może jedynie harmonijne współżycie ze zwierzyną, na którą polują i z jej duchami opiekuńczymi. Każdy z wojowników podchodzi do zwierzyny, na którą poluje z szacunkiem i zachowuje umiar w łowach. Oprócz tego Achuarowie wierzą, że zwierzęta mogą się porozumiewać pomiędzy sobą oraz z ludźmi. Czasami taki kontakt Indianie nawiązują poprzez tzw. podróż duszy, wywoływaną halucynogennymi napojami. Inną ważną cechą wierzeń religijnych jest samokontrola, wpajana każdemu mężczyźnie od młodości. Poprzez samokontrolę każdy Achuar może zademonstrować swoją siłę fizyczną i psychiczną. Najlepszym miejscem do ćwiczenia samokontroli jest domostwo, gdzie mężczyzna może, np. obejść się bez snu lub unikać obżarstwa, a także powstrzymywać się od nadmiernej gestykulacji wobec gości. Achuarowie wierzą także w obecność duchów. Bardzo ważne jest bóstwo ogrodów- Nunkui. Kobiety śpiewają magiczne pieśni, tzw. anent, ktore umożliwiają kontakt z bóstwem oraz z roślinami. Ponieważ pieśni są bardzo osobiste kobiety śpiewają je w myślach lub bardzo cicho. Każde anent ma podobną strukturę melodii, ale różne słowa. Jednocześnie jednak, mimo że przydomowe ogrody są sanktuariami i domem dla Nunkui, wg wierzeń Achuarów mogą być też niebezpieczne, ponieważ niektóre uprawiane rośliny (głównie zaś maniok) wykazują cechy wampiryczne. A ponieważ najłatwiejszym celem są dzieci, Indianie nigdy nie wpuszczają ich do ogródka bez opieki. Ma to związek z przekonaniem, że w ciele każdego człowieka jest tylko konkretna ilość krwi i jej zbyt duża utrata nigdy nie zostanie już odnowiona, co doprowadzi do szybkiego zgonu. Achuarowie zgodnie z tradycją kładą zmarłą osobę w wydrążonym pniu przypominającym indiańskie łodzie. W przypadku, gdy zmarła głowa rodziny, pochówek odbywa się w środkowej części domostwa.
Zagrożenia
W latach 60. XX wieku na terenie Amazonii odkryto złoża ropy naftowej. Główne pokłady zlokalizowane są na obszarze zamieszkałym od wieków przez plemię Achuar. Na skutek bezwzględnej polityki koncernów naftowych Achuar musieli odejść z części swojego terytorium. Wskutek tego liczba członków plemienia uległa zmniejszeniu. Przyczyniły się do tego m.in. wycieki ropy naftowej, które dodatkowo zanieczyszczają lokalne rzeki zamieszkane przez Achuar i inne plemiona. Dodatkowym zagrożeniem są choroby weneryczne, które rozprzestrzeniają pracownicy rafinerii gwałcąc indiańskie kobiety. Wszystko to sprawia, że Indianie Achuar są coraz bardziej zagrożeni przez zachodnią cywilizację.
Achuar (czyt. Aszuar) – plemię indiańskie z amazońskiej grupy Jiwaro, zamieszkujące terytorium nadgraniczne pomiędzy Ekwadorem (prowincje: Pastaza i Morona-Santiago) i Peru (region Loreto). Obecnie plemię Achuar składa się z ok. 4500 osób. Jest to jedno z nielicznych plemion, które unikają kontaktu z zachodnią cywilizacją i wciąż strzegą swojego terytorium przed obcymi.
Życie
Życie Achuarów skupia się wokół luźno rozproszonych gospodarstw domowych, które w liczbie 10-15 tworzą ich wioski. Przeciętny budynek jest umieszczony w pobliżu rzeki lub jeziora, ale nie nad samym brzegiem, z uwagi na komary. Przed każdym domem znajduje się podwórze, a każde domostwo otoczone jest ogródkiem. Kształtem zbliżone do dużego owalu, budynki Achuarów nie posiadają zewnętrznych ścian (jedynie wykonane z palmowego drzewa belki), aby ułatwić wentylację. Cechą charakterystyczną każdego domu jest wysoki i stromy dach z liści palmowych. Domy Achuarów są często bardzo rozległe. Ta wielkość bierze się z dwóch powodów: każdy mężczyzna z plemienia chce być uważany za tzw. juunta, czyli dobrze sytuowanego (wyznacznikiem jest liczba żon i dzieci, które mieszczą się w budynku); Achuarowie od wieków pozostają łowcami głów, przez co wzbudzają niechęć sąsiednich plemion i w razie napaści kilka rodzin może się schronić w jednym domostwie, bronionym przez wojowników.
Małżeństwa są najczęściej poligamiczne, zawierane nieraz przez krewnych lub z uprowadzonymi podczas napaści kobietami z sąsiednich plemion.
Społeczność Indian Achuar jest patriarchalna: kobiety zajmują się głownie domostwem, opieką nad dziećmi, przygotowywaniem posiłków, doglądaniem ogródków lub ewentualnie połowem ryb; mężczyźni z kolei są odpowiedzialni za polowanie, pracę w lesie, wytwarzanie narzędzi i broni oraz oczyszczanie terenu, aby powiększyć przydomowe ogródki (w sumie poświęcają na to ok. 1/3 dnia, a przez resztę prowadzą ożywione dyskusje).
Ważną rolę wśród Achuarów pełnią ogródki, gdyż stanowią nie tylko źródło pożywienia dla rodziny, ale także rodzaj sanktuarium, w którym kobiety mogą w spokoju wyrażać swoje emocje. Również w ogrodach kobiety rodzą swoje dzieci, demonstrując tym samym jak ważnym elementem życia jest dla ich społeczności.
Achuarowie znają pojęcie upływu czasu i używają specyficznego kalendarza astronomicznego, który opiera się na obfitości sezonowych zasobów (występuje np. pora ryby) i dzieli się na: dni, księżyce i lata.
Język i wierzenia
Indianie Achuar używają własnego dialektu języka Jiwaro (istnieją jeszcze 3 dialekty używane przez sąsiednie plemiona: Shuar, Awajun i Huambisa), rozpowszechnionego na pograniczu peruwiańsko-ekwadorskim.
Wierzenia Achuarów opierają się na mieszance animizmu i szamanizmu. Bardzo ważnym elementem wierzeń jest więź z naturą. Achuarowie żyją głównie z polowań, dlatego wierzą, że pomyślne łowy zapewnić im może jedynie harmonijne współżycie ze zwierzyną, na którą polują i z jej duchami opiekuńczymi. Każdy z wojowników podchodzi do zwierzyny, na którą poluje z szacunkiem i zachowuje umiar w łowach. Oprócz tego Achuarowie wierzą, że zwierzęta mogą się porozumiewać pomiędzy sobą oraz z ludźmi. Czasami taki kontakt Indianie nawiązują poprzez tzw. podróż duszy, wywoływaną halucynogennymi napojami.
Inną ważną cechą wierzeń religijnych jest samokontrola, wpajana każdemu mężczyźnie od młodości. Poprzez samokontrolę każdy Achuar może zademonstrować swoją siłę fizyczną i psychiczną. Najlepszym miejscem do ćwiczenia samokontroli jest domostwo, gdzie mężczyzna może, np. obejść się bez snu lub unikać obżarstwa, a także powstrzymywać się od nadmiernej gestykulacji wobec gości.
Achuarowie wierzą także w obecność duchów. Bardzo ważne jest bóstwo ogrodów- Nunkui. Kobiety śpiewają magiczne pieśni, tzw. anent, ktore umożliwiają kontakt z bóstwem oraz z roślinami. Ponieważ pieśni są bardzo osobiste kobiety śpiewają je w myślach lub bardzo cicho. Każde anent ma podobną strukturę melodii, ale różne słowa.
Jednocześnie jednak, mimo że przydomowe ogrody są sanktuariami i domem dla Nunkui, wg wierzeń Achuarów mogą być też niebezpieczne, ponieważ niektóre uprawiane rośliny (głównie zaś maniok) wykazują cechy wampiryczne. A ponieważ najłatwiejszym celem są dzieci, Indianie nigdy nie wpuszczają ich do ogródka bez opieki. Ma to związek z przekonaniem, że w ciele każdego człowieka jest tylko konkretna ilość krwi i jej zbyt duża utrata nigdy nie zostanie już odnowiona, co doprowadzi do szybkiego zgonu.
Achuarowie zgodnie z tradycją kładą zmarłą osobę w wydrążonym pniu przypominającym indiańskie łodzie. W przypadku, gdy zmarła głowa rodziny, pochówek odbywa się w środkowej części domostwa.
Zagrożenia
W latach 60. XX wieku na terenie Amazonii odkryto złoża ropy naftowej. Główne pokłady zlokalizowane są na obszarze zamieszkałym od wieków przez plemię Achuar. Na skutek bezwzględnej polityki koncernów naftowych Achuar musieli odejść z części swojego terytorium. Wskutek tego liczba członków plemienia uległa zmniejszeniu. Przyczyniły się do tego m.in. wycieki ropy naftowej, które dodatkowo zanieczyszczają lokalne rzeki zamieszkane przez Achuar i inne plemiona. Dodatkowym zagrożeniem są choroby weneryczne, które rozprzestrzeniają pracownicy rafinerii gwałcąc indiańskie kobiety. Wszystko to sprawia, że Indianie Achuar są coraz bardziej zagrożeni przez zachodnią cywilizację.