Question

KRÓTKA NOTATKA o Plan 3 letni i 6 letni. Najważniejsze daty , główne założenia, przykłady.

Answer 1

Plan gospodarczy z okresu 1947 - 1949 (ustawa z 2 lipca 1947, znana jako Ustawa o Planie Odbudowy Gospodarczej. Podstawowe założenia Centralny Urząd Planowania i jego szef. Cz.Bobrowski, uchwała KRN z 21 września 1946). Podstawowym i głównym założeniem było podniesieniem poziomu życia powyżej poziomu z '39 r. Określała rozmiary produkcji rolnej i przemysłowej, prawdopodobnie przy założeniu wykorzystaniu Planu Marschalla.
Założeniem najważniejszym była odbudowa zniszczonego przemysłu, pracującego na potrzeby ludności, dopiero ostatni rok dotyczył przemysłu ciężkiego i środków produkcji. W jego ramach po nieurodzaju w '47 r., w celu wyrównania rynku płodów rolnych - wzrost importu, wprowadzono kontraktację.
Wzrost produkcji, zasadniczo odbywał się poprzez wzrost zatrudnienia, wykorzystywano współzawodnictwo pracy, jako w wielu wypadkach dość skuteczny środek wzrostu wydajności, przy stosunkowo niewielkich możliwościach "mechanizacji" pewnych form produkcji czy budowy (np. odbudowa kamienic, mieszkań, odgruzowania, budowy dróg etc). W trakcie, tego w sumie udanego i zrealizowanego planu, w znacznym stopniu odbudowano zniszczenia, zagospodarowano tzw. ZZiO (Ziemie Zachodnie i Odzyskane) przygotowano podstawy do dalszego rozwoju, uporano sobie ze zmianami wynikłymi z powodu potężnej migracji i zmiany granic.
W drugiej części planu zaczęły się zmiany które wpływaly na rzemiosło (jego ograniczanie) oraz powolne ignorowanie problemów jakie stwarzało rolnictwo (być może jego problemy miało rozwiązać upaństwowienie na wzór ZSRR -> PGR-y i SKR-y)
Pan sześcioletni: 1950 - 1955, ustawa sejmowa z lipca 1950, potem modyfikowany, także w związku z konfliktami zbrojnymi (gł. wojna koreańska)
Podstawowe założenia powstały na kongresie zjednoczeniowym PPR i PPS (grudzień '48), a był opracowywany pod kierunkiem H. Minca. Zakładał on industrializację, a jej ramach nacisk na rozwój wydobycia i przemysłu ciężkiego. Sztandarowym przykładem, choć nie do końca zrealizowanego założenia jest Nowa Huta, kiedyś niezależnie miasto, od '52 r. dzielnica Krakowa. Pierwsze "wykopki" pod Nową Hutę i samą Hutę to okres '49 - '50. Sama zaś Huta, wtedy im. Lenina (-> HiL) była sztandarową budową tego okresu, w najlepszych latach zatrudniała bodajże ok 40 tys pracowników.
Planowany zwiększenie produkcji przemysłowej to ok 90%, rolnictwa niecałą połowę - ok 40%. Te wielkie budowy miały przynajmniej dwa skutki: ogromną migrację tam, gdzie te potężne budowy powstawały, razem z nimi - klasa robotnicza. Z drugiej strony pomagało temu wprowadzanie upaństwowienia (kolektywizacji) rolnictwa, czyli wspomniane Państwowe i/lub Spółdzielcze Gospodarstwa Rolne. Skutkiem nacisku na rozwój szeroko pojętego przemysłu ciężkiego było w zasadzie jego powstanie, choć z drugiej dokładnie to samo co działo się w ZSRR - czyli mimo szumnych zapowiedzi - niewydolność gospodarstw innych niż prywatne (i to mimo ich lepszej mechanizacji niż w cywilnych. W ZSRR gros produkcji dla spożycia tzw. indywidualnego dawały małe przyzagrodowe gospodarstwa jakie posiadał każdy kołchoźnik). Największe i najbardziej znane budowy prócz HiL-u:
- Huta Aluminium  Skawina
- Zakłady Chemiczne Oświęcim
- Zakłady Azotowe Kędzierzyn
- Wytwórnia Włókien Sztucznych - Gorzów Wlkp.
- Zakłady Obuwnicze - Nowy Targ
- Huta Warszawa
- Fabryki samochodów Warszawa (Żerań) i Lublin
- Zakłady Chemiczne Wizów i Gorzów Wlkp
- Cementownia w Wierzbicy
Do tego rozbudowano (m.in)
- Huta w Częstochowie
- Stocznie w Gdańsku i Szczecinie
Takie wielkie inwestycje spowodowały zaburzenie między popytem i podażą, zwłaszcza na produkty spożywcze i rolne. Czyli codziennego użytku, potężne inwestycje i zakupy kosztowały - co oznaczało kolejne wydatki, pokrywane bardzo często poprzez dodruk pieniądza. Inflacja i spadek wartości był tak duży, że w 50 roku, władze były zmuszone przeprowadzić wymianę pieniądza i to w taki sposób by ściągnąć jedno nadmiar z rynku: zamiar ogłoszono 28 października, nowy pieniądz wchodził w obieg 30 października, stary tracił ważność 8 listopada. Nowy złoty był równy (w założeniu 1 rublowi, a 4 złote - 1 dolarowi, i w zupełnej teorii miał wartość nieco ponad 0,22 gramy czystego złota. Wymiana wraz z dość duża dyscypliną budżetową ukróciła inflację, a wymiana wedle zasady: 3 "nowe" złote = 100 starych dla płac i cen a 1: 100 dla gotówki trzymanej w domu, a nie w banku - dodatkowo "zgarniała" z rynku nadmiar zachomikowanych na czarne godziny pieniędzy. Oczywiście takie przeliczenie waluty uderzało w tych którzy obracali się i korzystali z "czarnego rynku" i takie też było oficjalne wyjaśnienie dla decyzji władz.
W wyniku planu 6 latniego z nadwyżką zrealizowano rozwój przemysłu ciężkiego - wartość produkcji przemysłu ciężkiego wzrosła o 250 procent, rolnej o kilkanaście, podobnie artykułów konsumpcji "codziennej". Tak kiepski wzrost produkcji rzemieślniczej czy rolnej to efekt wojny o rynek, która na przełomie obu planów spowodowała w zasadzie eliminację drobnej produkcji i niewielkich zakładów przemysłowych (w tym tych najmniejszych) oraz średnich gospodarstw rolnych - prywatnych. Niestety wielkie kombinaty realizujące wielkie plany nie były aż tak bardzo elastyczne czy to pod względem produkcji czy cen czy podejścia do klienta.