Question

Korzystając z dostępnych źródeł informacji, wskaż region zamieszkania i opisz folklor Ślązaków. Weź pod uwagę m.in. gwarę, stroje ludowe, zwyczaje, taniec, muzykę, rzemiosło artystyczne i elementy architektury.

Pilne! na pół strony i proszę nie spamować!

Answer 1

Ślązacy, jako grupa etniczna zamieszkująca głównie Górny Śląsk, o bogatej, odrębnej od terenów otaczających kulturze, posługująca się językiem/dialektem śląskim. Grupa odrębna od części Ślązaków deklarujących narodowość śląską ponieważ, zachowując poczucie pewnej odrębności kulturalnej i językowej, deklaruje narodowość polską.Ślązacy posługują się dialektem śląskim, uznawanym przez część ludzi za w pełni samodzielny język śląski oraz językiem polskim, językiem niemieckim i czeskim.
Ślązacy posiadają zróżnicowaną i bogatą kulturę. Wśród Ślązaków istnieje duże przywiązanie do własnej tradycji i kultury.

Dotyczy to takich dziedzin życia jak:

- zwyczaje świąteczne,
Strój kobiecy

Śląskie kobiety ubierały się na trzy sposoby:


kiecka, zopaska, kabotek i wierzcheń
kiecka, zopaska i jakla
kiecka, zopaska, kabotek i merynka (chusta)
Strój męski

Strój męski składa się z šakyta (marynarki), westy (kamizelki), bjouy košule, jedwobki (jedwabnej chustki) lub šlajfki (wstążki), galotůw czyli spodni lub bizokůw czyli spodni prasowanych na kant oraz ščewikůw czyli butów. Na głowie Ślązak nosił hut czyli kapelusz. Strój mężczyzny obecnie nazywa się ancugym, nazwa ta kojarzona jest głównie z garniturem. Jednak niewielu ludzi pamięta, że po śląsku słowo ancug oznacza ogólnie strój męski jak i żeński.

- tradycje rodziny śląskiej,
• Typowe dla Ślązaków jest używanie odmiennych form grzecznościowych w zależności od stopnia pokrewieństwa oraz szacunku należnego danej osobie. Do rodzeństwa i rówieśników Ślązacy mówią (godajům) "za jedno", czyli: (ty) "weź", "je żeś", do rodziców, wujostwa czy np. przełożonych w pracy "za dwoje", czyli: (wy) "weźće", "sům`eśće"; wreszcie do dziadków, pradziadków i osób starszych zwracają się "za troje": "weznům" (oni), "sům" (oni). Odmienia się wyłącznie czasownik, zatem poprawna śląska forma to "Ůupa weznům", a nie "dziadek wezmą".

• Ślązacy przywiązują dużą wagę do zacieśniania więzów rodzinnych, tradycją są niedzielne obiady w gronie rodziny wielopokoleniowej oraz świętowanie w podobnym gronie z różnych okazji.

Popularnymi rozrywkami wśród Ślązaków są biesiady piwne, hodowla gołębi (w gołębnikach) oraz papug i kanarków (w domu), a także gra w skata i w tysiąca. Przy grze w tysiąca Ślązacy używają pochodzących z języka niemieckiego nazw kolorów karcianych: ♥ to herce, ♦ to szele, ♣ to krojce a ♠ to griny. Odmienna od polskiej jest także punktacja meldunków: trefl 100, pik 80, kier 60, karo 40; jednakże takiej samej używa się w okolicach Krakowa.
- zwyczaje związane z zabawą,
Ciekawym składnikiem śląskich zabaw są pieśni i tańce. Repertuar pieśni śląskich jest bogaty. Oto tytuły niektórych tylko pieśni: • " Dzieweczko ze Śląska", • " Szła dzieweczka", • " Poszła Karolinka", • " Wczoraj była niedzieliczka", • " Dzióbka dej", • " Skokoł wróbel po desce"…

Do tańców należą m.in.: trojak, mjetlourz, drybek, walošek, starou baba, koźorajka, gůnśor.

- zwyczaje urodzinowe i imieninowe
Rdzenna ludność obchodzi tylko gyburgstag (urodziny), na Śląsku nie są obchodzone imieniny. Wyjątkiem jest Barbórka (4 grudnia - imieniny Barbary, patronki górników) i 4 maja (imieniny Floriana - patrona hutników). W śląskich kopalniach i hutach często w imieniny patrona (św. Barbary i św. Floriana) wypłacane jest dodatkowe wynagrodzenie (w zależności od prosperowania zakładu może to wynieść całą dodatkową miesięczną pensję). Tradycyjnie takie dni są wolne od pracy i rozpoczynają się od mszy w kościele, następnie jest pochód (z hutniczą / górniczą orkiestrą) na uobjod i na końcu piknik bądź festyn.

- śląski etos pracy
- uroczystości kościelne
W części Górnego Śląska żywo praktykowane jest tzw. "uażyńe na uofjerza" w czasie mszy świętej, tradycja nie przyjęta w innych częściach Polski i Czech. Datki wrzuca się po kazaniu do koszyka lub skrzynki umieszczonej najczęściej na środku kościoła lub za ołtarzem.

Ponadto śląscy ministranci noszą inne stroje niż ich koledzy z innych regionów - składa się on z kragla czyli kołnierza w kolorze odpowiednim do stroju liturgicznego, komży, czyli bardzo luźnej, białej koszulki oraz chopkiecki czyli dolnej części stroju także w kolorach odpowiednich do okresu liturgicznego.

- niechęć do obcych (czasami ksenofobia, etnocentryzm)
- inne zwyczaje
W okolicach Opola w nocy przypadającej z Wielkiej Soboty na Niedzielę Wielkanocną popularne jest malowanie sąsiadom lub znajomym okien wapnem, tak, aby nie zostać złapanym. Innym zwyczajem robienia psikusów w tę noc jest podmienianie furtek wejściowych na podwórko.

Dzieci idące po raz pierwszy do szkoły dostają od rodziców róg obfitości zwany tyta - wypełniony słodyczami.

W niedzielę Wielkanocną Zajączek przynosi prezenty i chowa je w ogródkach, gdzie szukają ich głównie dzieci. Z kolei w wigilię prezenty pod choinkę przynosi Dzieciątko.