Question

Jak wyglądał podział na wsi?

Answer 1

Wieś powstała już jako tak zwana czynszowa. Wprowadzenie oczynszowania wsi było chyba najważniejszym wydarzeniem, jakie miało miejsce nad Wigrami w pierwszej połowie XIX wieku, a które wpłynęło na strukturę wsi; powstały wsie rzędowe (tzw. rzędówki), których charakterystyczną cechą był pasmowy układ pól wraz z zabudową wzdłuż wiejskiej drogi. Można przypuszczać, że ówczesny Rosochaty Róg miał luźną zabudowę wzdłuż drogi, po jej jednej stronie z prostopadle do drogi biegnącymi szerokimi pasami pól po drugiej.

  

Kamień pamiątkowy.   Fot. M.Kamiński

  

Pomimo konfliktów na tle przynależności do kościoła prawosławnego wieś Rosochaty Róg powoli się rozwijała. Pomógł w tym ukaz carski z 1864 roku uwłaszczający chłopów na ziemi, którą użytkowali. Ukaz ten usankcjonował także zwyczajowe prawo rybołówstwa brzegowego, jako serwitutu zezwalającego na połów ryb przy brzegu stanowiącym krawędź pasmowo ułożonych pól (w zasadzie każdy chłop posiadał własny dostęp do brzegu jeziora). Taki podział pól utrzymał się we wsi do okresu międzywojennego, pomimo ukazu z 1875 roku, dotyczącego separacji i likwidacji szachownic pomiędzy poszczególnymi wsiami i folwarkami. Około roku 1880 w dwunastu zagrodach (domach), mieszkało 166 osób. Dane z 1921 roku, już po uzyskaniu przez Rzeczpospolitą niepodległości pokazują, że wieś liczyła 161 mieszkańców w tym „109 Staroobrzędowców, 2 prawosławnych, 50 Polaków”. Znamy strukturę religijną vide narodowościową z tamtego czasu, nie udało się jednak odnaleźć materiałów mapowych i geodezyjnych, które pokazałyby, jak wyglądał podział gruntów oraz struktura zabudowy Rosochatego Rogu.

  

  

  

 

          

W okresie międzywojennym we wsiach wigierskich prowadzono akcję scalania rozdrobnionych pól, aby ułatwić chłopom gospodarowanie na roli. Przy scalaniu następował nowy podział ziemi danej wsi, zależny od rozmiarów gospodarstw i jakości ziemi posiadanej uprzednio przez każdego z rolników, a mogła o tym decydować większość mieszkańców.

  

W wyniku tych procesów miejsce rzędówki zajęła zabudowa kolonijna. Przemiany struktury wsi Rosochaty Róg miały jednak przebieg nietypowy, pomimo zakończenia akcji jeszcze przed wybuchem drugiej wojny światowej. Druga wojna światowa zmieniła całkowicie strukturę wyznaniową, a także narodowościową, tej wsi. W latach 1940-1941 większość staro- obrzędowców z okupowanej przez Niemców Suwalszczyzny wyjechała do ZSRR, ich miejsce zajęli polscy chłopi. Tylko nielicznym po wielu perturbacjach udało się powrócić po zakończeniu wojny. Jak wynika za materiałów przechowywanych w Starostwie Powiatowym w Sejnach dopiero w pierwszej połowie lat pięćdziesiątych uporządkowano podziały geodezyjne. Obecnie w Rosochatym Rogu mieszka jedna rodzina staroobrzędowców. Zachowany cmentarz jest śladem po tej wspólnocie. Cmentarz został założony w drugiej połowie XIX wieku. Ostatni pochówek miał tu miejsce w 1967 roku. W roku 2003 Wigierski Park Narodowy wspólnie z Naczelną Radą Staroobrzędowców w Suwałkach uporządkował teren cmentarza.