Question

Jak najwięcej informacji na temat Machoniowca (skąd pochodzi, do czego jest urzywany itp.)

Daje naj osobie która napisze najwięcej

Answer 1

Rodzaj roślin z rodziny meliowatych, obejmujący trzy gatunki drzew i ich mieszańce występujących w Ameryce Środkowej i na Antylach

Answer 2

Rodzaj roślin z rodziny meliowatych, obejmujący trzy gatunki drzew i ich mieszańce występujących w Ameryce Środkowej i na Antylach Morfologia
Zimozielone lub półzimozielone, wysokie drzewa o dużych, nieparzystopierzastych liściach złożonych z gładkich i lśniących listków[2]. Kwiaty drobne i niepozorne, złożone z 5-działkowego kielicha, 5-płatkowej korony, 1 słupka i 10 pręcików zrosłych nitkami w rurkę.Owocem jest torebka z oskrzydlonymi nasionami.

Systematyka
Synonimy
Elutheria M. Roem., Mahagoni Adans., Roia Scop., Suitenia Stokes

Pozycja systematyczna wg Angiosperm Phylogeny Website (2001...)
Rodzaj należący do rodziny meliowatych (Meliaceae), rzędu mydleńcowców Sapindales w obrębie kladu różowych roślin okrytonasiennych

Gatunki
Swietenia humilis Zucc.
Swietenia hybr.
Swietenia macrophylla King – mahoniowiec wielkolistny
Swietenia mahagoni (L.) Jacq. – mahoniowiec właściwy
Zastosowanie
Dostarczają jednego z najcenniejszych na świecie drewna zwanego mahoniem. Najcenniejszy jest mahoniowiec właściwy (Swietenia mahagoni) z Antyli, dostarczający najlepszego gatunkowo drewna[3]. Obecnie jest on szeroko uprawiany w krajach o cieplejszym klimacie (bez przymrozków)

Answer 3

Mahoniowiec (Swietenia), rodzaj z rodziny miodlowatych, obejmujący 3 gatunki drzew występujących w Ameryce Środkowej i Południowej.

Najcenniejszy jest mahoniowiec właściwy (Swietenia mahagoni) z Antyli, dostarczający najlepszego gatunkowo drewna (mahoń). Obecnie szeroko uprawiany, np. w Azji.

Gatunki 4

* Swietenia humilis Zucc.
* Swietenia hybr.
* Swietenia macrophylla King – mahoniowiec wielkolistny
* Swietenia mahagoni – mahoniowiec właściwy

Zastosowanie

Dostarczają jednego z najcenniejszych na świecie drewna zwanego mahoniem[2]. Najcenniejszy jest mahoniowiec właściwy (Swietenia mahagoni) z Antyli, dostarczający najlepszego gatunkowo drewna. Obecnie jest on szeroko uprawiany w krajach o cieplejszym klimacie (bez przymrozków).


Systematyka
Domena: jądrowce
Królestwo: rośliny
Klad: rośliny naczyniowe
Klad: rośliny nasienne
Klasa: okrytonasienne
Klad: klad różowych
Rząd: mydleńcowce
Rodzina: meliowate
Rodzaj: mahoniowiec
Nazwa systematyczna:
Swietenia Jacq.











MAHONIE - "czerwone" drewno
Paweł Kozakiewicz, Dariusz Szkarłat

Po odkryciu Ameryki, sprowadzone do Europy egzotyczne drewno o niespotykanym na starym kontynencie czerwono-brązowym zabarwieniu, szybko zyskało uznanie i rosnący popyt, tym bardziej, że zbliżony do barwy tego drewna kolor purpury był wówczas niezwykle ceniony. W XVI wieku nie umiano dobrze barwić tkanin na purpurowy kolor, był on zarezerwowany dla najwyższych dostojników, przez co kojarzył się z władzą i bogactwem.

Pierwszy duży morski ładunek "czerwonego" drewna trafił do portu w Sewilli w 1579 roku. W większości zużyto go do wyposażenia zespołu budynków klasztornych Augustynów i zamku królewskiego, tzw. Eskurialu, w środkowej Hiszpanii. Wówczas drewna tego nie nazywano jeszcze mahoniem - nazwa ta pojawiła się prawie 100 lat później, a jej powstanie i ewolucja nie są do końca wyjaśnione. Przywożone z Ameryki mahonie jako pierwszy sklasyfikował holenderski botanik N.J. Jacąuin, nadając całemu rodzajowi nazwę Swietenia na cześć Gerarda van Swietena (1700-1772), znanego botanika i nadwornego lekarza austriackiej cesarzowej Marii Teresy.

Mahonie amerykańskie (tabela 1), zwane też mahoniami "właściwymi" lub "prawdziwymi", przez długi czas były rabunkowo wycinane, co spowodowało ich znaczne wytrzebienie. Obecnie podejmowane są działania ochronne,a dostępne na rynku drewno pochodzi zazwyczaj z plantacji. Najważniejszym gatunkiem z tego rodzaju jest mahoniowiec kubański "caoba" (Swietenia mahagoni (L.) Jacq.), rosnący na Antylach i południowej Florydzie. Drewno tego gatunku było zawsze cenione, zwłaszcza w meblarstwie, szkutnictwie, snycerstwie, produkcji instrumentów muzycznych i galanterii drzewnej. Podobne drewno otrzymuje się zmahonia brazylijskiego czyli Araputangi (Swietenia macrophylla King.), honduraskiego (Swietema tessmannii Harms) wenezuelskiego (Swietenia candollei Pittier) i meksykańskiego (Swietenia humilis Zucc). Obecnie ich udział w obrocie handlowym jest Tabela 1. Mahonie amerykańskie i mahonie afrykańskie niewielki. Niemniej właściwości drewna ma-honi z rodzaju Swietenia są uznawane za modelowe dla porównywania z innymi gatunkami (Dzbeński 1998).

Drewno Swietenia sp. posiada bardzo regularną piętrową budowę, widoczną po układzie kilkuszeregowych promieni łykodrzewnych, rozmieszczonych równomiernie w poziomych rzędach na przekroju stycznym. Druga cecha to występujący na przemian (w lewą i w prawą stronę) skręt włókien, widoczny w postaci regularnych pasów na przekroju promieniowym, tzw. pasiasty rysunek drewna. Drewno Swietenia sp. należy do typu rozpierzchło-na-czyniowego, posiada duże naczynia pojedyncze i w zgrupowaniach po 2-3, rozmieszczone równomiernie na przekroju poprzecznym. Drewno twardzieli, w odróżnieniu od wąskiego jasnoszarego drewna bielastego, posiada charakterystyczną barwę cynamonowo-czer-woną lub czerwono-brązową, poza tym jest dość lekkie i niezbyt twarde, wykazuje małą kurczliwość i dobrą stabilność wymiarową przy zmianach wilgotności, nie paczy się, jest łatwe w obróbce, świetnie się klei i maluje, ponadto odznacza się dużą naturalną trwałością.

Gdy zaczęło brakować cenionych mahoni amerykańskich, zaczęto poszukiwać podobnych gatunków na innych kontynentach. Pod koniec XIX wieku coraz trudniejsze w zdobyciu i kosztowne w transporcie przez Atlantyk mahonie amerykańskie zastąpiono znanymi już od XVIII wieku mahoniami afrykańskimi (gatunki z rodziny Khaya i blisko z nimi spokrewnione gatunki z rodziny Entandrophragma).



Obecnie za drewno mahoniowe uznaje się drewno pozyskiwane z drzew rodziny Melia-ceae (rodziny miodlowatych lub, jak tłumaczą inni autorzy; rodziny miedlinowatych), które jest jednocześnie - co do swoich cech wizualnych i właściwości - zgodne z przejętym modelem dla drewna z rodzaju Swietenia. Model ten spełnia drewno z rodzaju Khaya i warunkowo drewno z rodzaju Entandrophragma, są to tzw. mahonie afrykańskie (tabela 1).

Mahonie afrykańskie z rodzaju Khaya posiadają drewno przypominające mahonie amerykańskie pod względem wyglądu i właściwości. Tak jak te pierwsze, stosowane są w meblarstwie, stolarstwie budowlanym, szkutnictwie, snycerstwie i produkcji galanterii drzewnej. Trzy z nich, a mianowicie: K. ńworensis, K. an-thotheca i K. nyasica mają typową gęstość dla mahoni, natomiast pozostałe gatunki z rodzaju Khaya są bardziej zwarte, stąd proponuje się nazywanie ich ciężkimi mahoniami afrykańskimi. Ze względu na wyższą twardość dobrze nadają się do wyrobu posadzek i podłóg.

Drewno z rodzaju Entandrophragma znacznie bardziej różni się od drewna z rodzaju Swietenia. W drewnie tym występuje rozbudowany miękisz^ który tworzy na przekroju poprzecznym stycznie przebiegające pasma. Większy udział miękiszu wpływa na większą podatność drewna Entandrophragma do pękania i zmniejsza jego naturalną trwałość, związaną z niższą odpornością na destrukcyjne działanie mikroorganizmów. W związku z powyższym część badaczy uważa je za drewno mahoniopodobne (Sallenave 1955, Wagenfuhr, Scheiber 1985, Dzbeński 1998), jednak w wymianie handlowej często uznawane jest za drewno mohoniowe (Wood Database "PROSPECT" 1997, Helińska-Raczkowska 1999, Bartkowski 2000). Jest to w dużej mierze uzasadnione, bowiem drewno z rodzaju Entandrophragma ma barwę, pasiasty skręt włókien i budowę piętrową takie jak mahonie "prawdziwe".



Fot. 1. Obrazy makroskopowe drewna z rodziny Swietenia - Arapatunga: a) przekrój poprzeczny, b) przekrój promieniowy, c) przekrój styczny.



Fot. 2. Obrazy makroskopowe drewna z rodziny Khaya - Acajou: a) przekrój poprzeczny, b) przekrój promieniowy, c) przekrój styczny.



Fot. 3. Obrazy makroskopowe drewna z rodziny Entandrophragma - Sapeii: a)przekrój poprzeczny, b) przekrój promieniowy, c) przekrój styczny.

Dla pełniejszego (dokładniejszego) porównania mahoni wybraliśmy po jednym przedstawicielu z każdego z omawianych rodzajów: Swietenia, Khaya i Entandrophragma.

Przedstawicielem rodzaju Swietenia jest Araputanga (Swietenia macro-phylla King.), której obrazy makroskopowe pokazane są na fot. 1. Arapatunga pochodzi z Brazylii, gdzie pozyskiwana jest głównie w rejonach Vale do Sao Francisco, Żona da Mata oraz Estado de Minais Gerais (szczególnie obficie występuje w Caceras i dolinach rzek Tocantins i Araguaia). Drzewo tego gatunku dorasta do 45 metrów wysokości przy średnicy pnia około 2 m (tabela 2). W przeciwieństwie do mahonia kubańskiego (Swietenia mahagoni (L.) Jacq.), który uchodzi za najciemniejszy z mahoni amerykańskich, Araputanga jest zróżnicowana w barwie od jasnej poprzez czerwono-brązową do głębokiej czerwieni. Kolor drewna, częściowo jego rysunek i wyrazistość usłojenia zależą od siedliska: i tak np. drewno pozyskane z rejonu Araguaia jest ciemniejsze i przez to podobne do mahoniu kubańskiego, podczas gdy mahoń z Caceras i Tocantins (przedstawiony na fot. ł) jest jaśniejszy i ma mocniej zaznaczone usłojenie.

Przedstawicielem rodzaju Khaya jest Acajou (Khaya ivorensis A.Chev), którego obrazy makroskopowe pokazane są na fot. 2. Acajou pozyskiwane jest w zachodniej Afryce (przedstawione na fotografiach pochodzi w Wybrzeża Kości Słoniowej). Drzewa tego gatunku dorastają do wysokości ok. 30 m, a pień osiąga średnicę do 2 m. Drewno Acajou również wykazuje znaczne różnice barwne w zależności od siedliska. Oprócz pasiastego skrętu włókien w drewnie Acajou często występują lokalne odchylenia włókien.

PrzedstawicielemrodzajuEntandrohragmajest Sapeli (Entandrophragma cylindricum Sprague), którego obrazy makroskopowe pokazane są na fot. 3. Sapeli występuje w zachodniej i centralnej Afryce -badane drewno pochodziło z Kamerunu. Drzewa tego gatunku są bardzo okazałe (do 45 m) i do znacznej wysokości (15-25 m) pozbawione gałęzi. Świeżo przetarte drewno ma kolor różowawy i wydziela lekkocytryno-wy zapach, podobny do cedru. Pod wpływem powietrza szybko ciemnieje do koloru typowego dla mahoni. Sapeli to drewno mahniowe, które w postaci oklein stosowano powszechnie w polskich meblach z lat siedemdziesiątych. Stanowiło ono wówczas tani i bardzo wydajny surowiec o niespotykanych wśród rodzimych rodzajów drewna wymiarach.

Obecnie, stosowany na podłogi, dostarczany jest w postaci tarcicy (fot. 4).

W tabeli 2 zestawiono właściwości trzech mahoni: Arapatunga, Acajou i Sapeli - typowych reprezentantów omawianych trzech rodzajów:

Swietenia, Khaya i Entandrophragma. Drewno mahoni amerykańskich (Swietenia) i mahoni afrykańskich (Khaya) jest dość lekkie, ale przy tym odpowiednio sprężyste i wytrzymałe. Jest to drewno odpowiednie do zastosowania w meblarstwie i stolarstwie budowlanym. Służy też do wyrobu materiałów podłogowych. Niska wytrzymałość na rozciąganie wynika z występującego w mahoniach skrętu włókien, który zapewnia im atrakcyjny, pasiasty rysunek na przekroju promieniowym. Mahoń Araputanga i Acajou mają małą kurczliwość oraz niską anizotropię. Dzięki tym cechom są łatwe w suszeniu i stabilne wymiarowo (mają małą tendencję do pa-czenia się i pękania). Pod tym względem nieco słabiej prezentuje się drewno Sapeii z rodzaju Entandrophragma, bowiem charakteryzuje się większymi wartościami skurczów. Jednak drewno to jest jednocześnie nieco cięższe, wytrzymalsze i o większej twardości w porównaniu z drewnem Araputanga oraz Acajou, i pod tym względem bardziej predysponowane do wykorzystania na materiały podłogowe.



Fot. 4. Kłody sapeli przetarte na tarcicę.



Tabela 2. Zestawienie porównawcze wybranych cech i właściwości trzech mahoni: mahoń amerykański -Araputanga (Swietenia macrophyiia King), Acajou (Khaya ivorensis A.Chev) i Sapeii (Entandrophragma cyiindricum Sprague), według badań własnych i danych literaturowych (Dzbeński, Kraińska 1984, Wagenfiihr, Scheiber 1985).