Question

dlaczego w Polsce przeważają jeziora pochodzenia polodowcowego?

Answer 1

W Polsce występuje ok. 9300 jezior o powierzchni większej niż 1ha, stanowiącej nieco powyżej 1% powierzchni kraju. Rozmieszczenie jezior w Polsce jest nierównomierne. Najwięcej jezior występuje na pojezierzach: Pomorskim, Mazurskim i Wielkopolskim. W Polsce centralnej i środkowo-wschodniej pozostały małe jeziora (na Poj. Łęczyńsko-Włodawskim). Jeziora mają charakter polodowcowy.

Jeziora polodowcowe to takie jeziora które powstały na skutek wypełnienia się wodą wgłębień po lądolodzie Skandynawskim. Była to ogromna rozległa pokrywa lodowa, która rozprzestrzeniając się od półwyspu Skandynawskiego okryła także Europę i w tym kilkukrotnie Polskę. Działo się to w czwartorzędzie w którym żyjemy po dziś dzień. Lądolód za ostatnim razem ogarnął całą Polskę. Jednak tereny Pomórz były pokryte lodem najdłużej i dlatego tam właśnie lądolód dokonał najpoważniejszych zmian w ukształtowaniu terenu i dlatego tam jest teraz najwięcej jezior.
Lądolód tworzył wiele nowych form terenu. Posuwając się do przodu pozostawiał wiele materiału niesionego przez siebie, powstały sandry, teren stawał się pełen wgłębień i pagórków. Po wycofaniu się lądolodu wypełniły się one wodą i powstały jeziora. Takie jeziora dzielimy na:

a) cyrkowe(karowe) – powstały na miejscu cyrku lodowego np. Czarny staw, Wielki Staw w Tatrach, Morskie Oko

b) rynnowe –powstały w rynnie polodowcowej na skutek erozji lub eworsji wód płynących pod lodowcami są wąskie, długie, o stromych brzegach, urozmaicone rzeźbie dna, wcięte głęboko w podłoże; tworzą charakterystyczne ciągi jeziorne o przebiegu południkowym prostopadłe do ciągów moren czołowych. Przebieg rynien jest zgodny z lub zbliżony do kierunku poruszania się lodowca np. j Raduńskie, J Hańcza, Gopło.
c) Morenowe – powstały w wyniku zatamowania wód przez osady moreny czołowej i bocznej są duże i płytkie o urozmaiconych kształtach, licznych zatokach, półwyspach i wyspach, łagodnych i płaskich brzegach np. Mamry , Śniadrwy , Niegocin.

d) Wytopiskowe (oczka) – powstały w wyniku wytopienia się brył lody znajdujących się w obrębie osady Stosunkowo niewielkie o średnicy kilkudziesięciu metrów i głębokości do 5 m. Często występują na pojezierzach.

e) kotły i kociołki - małe, lecz głębokie (do kilkudziesięciu metrów) jeziora, okrągłe lub owalne o stromych stokach, występujące często w sąsiedztwie ozów; powstały w wyniku eworsyjnej działalności wód topniejącego lądolodu, spadających ze znacznej wysokości przez szczeliny lodowca;

f) jeziora sandrowe - powstałe w zagłębieniach po martwym lodzie na powierzchniach sandrowych; są to zbiorniki duże o kilkumetrowej głębokości;

g) jeziora przyozowe i drumlinowe - wypełniają podłużne zagłębienia, które zostały wypreparowane podczas tworzenia się ozów i drumlinów; są zbiorniki na ogół płytkie i zatorfione;

 

Answer 2

Jest to wynikiem zlodowacenia na pólnocy Polski. Lądolód tworzył wtedy wiele nowych form terenu.