Question

Czym się różni stopniowanie przysłówka prostego od stopnowania przysłówka opisowego ?

Answer 1

Stopniowanie jest sposobem wyrażania różnych stopni natężenia cechy oznaczanej przez przymiotnik lub przysłówek. Z punktu widzenia gramatyki jest ono zjawiskiem słowotwórczym.
Jednym z typów stopniowania jest stopniowanie proste. Stopień wyższy przymiotnika tworzymy w tym przypadku regularnie za pomocą przyrostka -szy lub -ejszy dodawanego do tematu przymiotnika podstawowego, tj. stopnia równego; stopień najwyższy - za pomocą przedrostka naj- dodawanego do formy stopnia wyższego, np.:

miły - milszy - najmilszy
młody - młodszy - najmłodszy
zdolny - zdolniejszy - najzdolniejszy
ciepły - cieplejszy - najcieplejszy

Przymiotniki zakończone na -ki, -eki, -oki tworzą formy stopnia wyższego bezpośrednio od rdzenia, np.:

szybki - szybszy
daleki - dalszy
głęboki - głębszy

W przypadku przymiotników: duży, mały, dobry, zły stopień wyższy tworzony jest od zupełnie innego tematu niż stopień równy:

duży - większy - największy
mały - mniejszy - najmniejszy
dobry - lepszy - najlepszy
zły - gorszy - najgorszy

Stopniowanie takie nazywamy nieregularnym.

Trzecim rodzajem stopniowania jest stopniowanie opisowe. Polega ono na dodaniu do przymiotnika przysłówka bardziej lub mniej w stopniu wyższym i najbardziej, najmniej w stopniu najwyższym, np.:

szorstki - bardziej szorstki - najbardziej szorstki
gorzki - bardziej gorzki - najbardziej gorzki
gorzki - mniej gorzki - najmniej gorzki

Przy pomocy tego rodzaju stopniowania możemy wyrażać nie tylko zwiększanie natężenia jakiejś cechy (bardziej..., najbardziej ...), ale i jego zmniejszanie (mniej..., najmniej...). W tym ostatnim przypadku mamy do czynienia ze stopniem niższym i najniższym.
Niektóre przymiotniki polskie stopniują się wyłącznie w sposób prosty (dobry), inne wyłącznie w sposób opisowy (gorzki), a są też i takie, których dotyczą oba sposoby stopniowania (uczciwy - uczciwszy/bardziej uczciwy - najuczciwszy/najbardziej uczciwy).

Stopniują się też przysłówki, ale tylko te, które pochodzą od przymiotników (ewentualnie imiesłowów przymiotnikowych), np.:

głośny - głośno
rzetelny - rzetelnie
kojący - kojąco

Przysłówki także mogą stopniować się w sposób prosty lub opisowy. Formantem tworzącym stopień wyższy przysłówków jest -ej, np.:

głośno - głośniej - najgłośniej
rzetelnie - rzetelniej - najrzetelniej lub: bardziej rzetelnie - najbardziej rzetelnie
kojąco - bardziej kojąco - najbardziej kojąco

Przysłówki pochodzące od stopniujących się nieregularnie przymiotników także stopniują się nieregularnie:

dobrze - lepiej - najlepiej
źle- gorzej - najgorzej.