Question

czym/ co to jest ZANIK UCZUĆ METAFIZYCZNYCH ?

Answer 1

http://docs5.chomikuj.pl/2299265864,PL,0,0,filozofia%2Bkultury.pdf                                                                   

                                                                                                                                                                 Filozofia kultury – dyscyplina filozofii kultury narodziła się u podstaw przełomu antypozytywistycznego pod koniec XIX wieku. Była to reakcja na naturalizm metodologiczny. Explicite – podejmuje się badanie i refleksje odrębne filozoficzne, powiedziane wprost. Implicite – pewne rzeczy rekonstruujemy, tworząc dzieła sztuki, dzieła literackie, forma filozofii kultury rekonstruowana na podstawie dzieł, które jej nie dotyczą. Adam Rodzińsk Osoba, moralność, kultura, filozofia kultury powstała dzięki pytaniom, na które inne dziedziny nie potrafiły znaleźć odpowiedzi właściwej. Filozofia kultury – refleksja o kulturze, jej dziedzinach, funkcjach i jej wpływie na człowieka. Kultura – jest pewnym systemem wartości (podejście aksjologiczne). Nie ma jednej filozofii kultury, jest ich wiele. Człowiek twórcą i wytworem kultury. Sarbiewski (XVII w) – termin twórca, romantyzm podwyższył rangę twórcy (artysty, poety). Człowiek dwoisty: twórca i wytwórca. Proces interioryzacji – przyswajanie sobie dóbr, wartości zastanych (norm i zasad), uwewnętrznienie. Eksterioryzacji – uzewnętrznienie swoich zdolności, przetworzenie, wytworzenie dzieł kultury. Kultura – jest intencjonalna (nakierunkowana na człowieka) i teleologiczna (mająca jakieś cele). Kulturalizm – naturę powinno się badać przez pryzmat kultury (F. Znaniecki). Natura jest wynikiem kultury. Znaniecki był przekonany, że nie da się się zbudować jednej nauki o kulturze. Cywilizacja:– tradycja francuska: człowiek kulturalny– tradycja niemiecka: pewien stopień poziomu rozwoju człowieka. Kategoria podmiotu kultury. Podmiot – ktoś, kto tworzy i odbiera kulturę (ja)Dualizm podmiotu i przedmiotu. Podmiot – realny, konkretny człowiek (względnie grupa osób), którego cechuje działanie, przeżywanie i poznanie. Współgra to z podziałem na rozum, uczucie i wolę. Podmiotowość jest aktywnością w różnych jej przejawach. Musi się łączyć z subiektywnością. Podmiotowość to aktywność człowieka w kulturze. Podział na twórcę i odbiorcę. Dopiero romantyzm wyniósł artystę na wyżyny. XX wiek – aktywny odbiorca został zaprojektowany, stał się potrzebny, wypełnił puste/niedookreślone miejsca pozostawione przez twórcę. Przejście z badań poetocentrycznych na ergocentryczne w literaturoznawstwie. Była to reakcja na zbyt długotrwałe faworyzowanie autora. W postmodernizmie zniesiono kategorie podmiotu i przedmiotu. Obok podmiotu realnego zakłada się istnienie podmiotu idealnego, np. podczas krytykowania kultury kreuje się obraz kultury idealnej, która stanowi cel.Kreacja opozycji twórca – odbiorca ma za zadanie poszerzenie podmiotu. Obok cech wspólnych, podobnych, są tylko swoiste. Koncepcję podmiotu i kultury wiąże się z podejściem selekcyjnym. Bycie podmiotem wymaga pewnego poziomu kulturalizacji, pewnych rzeczy musimy się nauczyć (np. wartości itd.). Tworzenie kultury wymaga trudu, przebycia procesu wychowania, poddania normom obowiązującym w danej kulturze oraz poddaniu się dyscyplinie. Poziomy istnienia człowieka:1. naturalny – możliwość bycia podmiotem2. społeczno-kulturalny.Przejście z 1 poziomu na 2 wymaga długotrwałego procesu wdrażania w społeczeństwo, socjalizacji. O byciu podmiotem decydują:1. rozróżnianie – pierwszy akt podmiotowości, coś pierwotnego, kompetencja poznawcza. Prowadzi to do myślenia wg wartości i orientację w świecie dokoła.2. kompetencja kulturalna.Powiązania z problematyką antropologiczna. We współczesnej filozofii akcentuje się 2 podejście do podmiotu:1. znaczenie podmiotu prowadzące do panpodmiotyzacji kultury (wszystko jest kulturą)2. ogranicza znaczenie podmiotu prowadząc do jego negacji i unicestwienia. Homo in rebus – człowiek w rzeczy, gdzie rzeczy są nacechowane podmiotowością przez negatywne oddziaływanie na podmiot. Kultura to my – panpodmiotowość. [Mario Rossi, Andrzej Nowicki][Levinass] Każdy ja, inny, drugi, jest podmiotem, a istota podmiotowości tkwi w relacji między podmiotami. Koncepcje ograniczające – ergocentryczne – ukierunkowane na wytwór, strukturę, aż do wyeliminowania podmiotu. Podmiot może być: jednostkowy, zbiorowy, itd. Ze względu na zakres: podmiot elitarny i antyelitarny w kontekście polityki kulturalnej i kwestiach społecznych.Proces depersonalizacji, odczłowieczenie podmiotu (ma swoje granice). Podmiot jest realnym człowiekiem, nie oderwanym od aksjologii, rzeczywistość kulturalna jest wynikiem twórczości ludzkiej. Podmiot jest nosicielem i realizatorem zdolności twórczych i odtwórczych. Pankreacjonizm – wszystko jest twórczością. Obok czynności twórczych są również czynności destrukcyjne. Nie należy wszystkiego traktować jako tworu kultury. Czynności destrukcyjne ukierunkowane są przeciwko człowiekowi i tym samym nie może być wartościowany pozytywnie. Interioryzacja i internalizacja. Wg socjologów internalizacja to proces przekształcania różnorodnych normatywnych aspektów społeczeństwa w nieodłączną całość struktury osobowej. Internalizacja buduje też osobowości twórcze. Tadeusz Gołaszewski traktował kulturę holistycznie – internalizowane są wartości a nie dobra kultury (przedmioty stanowiące nośnik materialnej wartości), kultura funkcjonuje przede wszystkim dzięki aktom twórczym, które prowadzą do powstawania wartości. Internalizacja wiąże się z recepcją, upowszechnianie tych wartości i stanowi ich ramy społeczne. Budowanie struktury internalizacji:1. przekazywanie określonych informacji, wartości poznawcze2. przekaz jest w określonym języku naukowym, przyswojenie sobie tego języka zobiektywizowanego i przełożenie go na język subiektywny/potoczny, by zrozumieć dzieła kulturowe (ich sens)3. dostosowanie struktur występujących w języku do własnych struktur myślowych podmiotu, ze zrozumienia informacji o wartościach rodzą się postawy człowieka: obojętna i zaangażowania osobowościowego. Zaangażowanie może być negatywne i pozytywne, zjawisko inkluzji wartości – określone wartości zostają włączone w osobowość. Związane to jest z akceptacją i uznaniem za własne, w ten sposób powstaje światopogląd4. dynamizacja osobowości – zewnętrzny i wewnętrzny kierunek:- wewnętrzny: interioryzacja, przemiany osobowości, rozszerzenie wiedzy, wzbogacenie doznań- zewnętrzny: eksterioryzacja, działania społeczne, oraz działania w ramach własnej twórczości artystycznej, naukowej i technicznej. [Nowicki, Człowiek w świecie dzieł]interioryzacja i eksterioryzacja występują od przełomu antypozytywistycznego. Korzenie związku kultury i osobowości sięgają koncepcji homo in rebus św. Tomasza.Stopnie internalizacji:1. mechaniczna – bez zaangażowania osobowości, zapamiętywanie mechaniczne, bezemocjonalne2. inkludująca – tzw. życie kontemplatywne, postawa introwertyczna, kontemplowanie dla siebie, brak działania. Jest kontakt z dziełami, ale skoncentrowany jest on do środka3. zdynamizowana – ma tendencję do przekształcania siebie i świata (wewnętrznego i zewnętrznego), związana ze spontanicznym wyborem.KONCEPTUALIZACJE DWUDZIESTOWIECZNEIndywidualistyczne koncepcje podmiotu. Podmiot kultury był różnie interpretowany w dziejach. Twórcy musieli walczyć o swoją rangę w procesie kulturowym, później musieli tego dokonać odbiorcy. Natomiast cały XIX wiek to spór indywidualizmu z kolektywizmem. Wincenty Lutosławski – reprezentował indywidualizm spirytystyczny. Nacisk na sferę duszy, tzw. jaźń. Był badaczem Platona (ustanowił chronologię jego pism). Podmiotem w jego rozważaniach jest jednostka, nawiązał do monadologii (Leibnitz), gdzie wszystko było uporządkowane z woli Boga. Wielość monad (= indywiduów) nie wyklucza immanentnych (wewnętrznych). Mogą być uporządkowane, nie są równoprawne ani równoważne czy też jednakowe ale są związkiem uporządkowanym i zhierarchizowanym. Monady oddziałują na siebie, ich hierarchiczność jest rodzajem więzi, która wytwarza się w trakcie działań, oddziaływań. Istota tej więzi wyraża się poprzez miłość. Wielość monad a zarazem ich jedność jest uzyskiwana dzięki ich spirytualistycznemu charakterowi. Rzeczywistość ma charakter duchowy. Wychodził od tzw. dawnych doświadczeń bezpośredniego i od własnej jaźni. Formuła: bezpośrednio każdy z nas zna doświadczenie własnej jaźni. Każdy z nas zna wzór rzeczy czyli samego siebie. Wszystko, co istnieje poznajemy poprzez analogie. Do tego była potrzebna teza o pokrewieństwie dusz (warunek oddziaływania w kulturze). Jaźń jest niezależna. Odrzuca determinizm, teoria tłumacząca zjawiska poprzez proces przyczynowo-skutkowy. Człowiek – indywiduum, staje się podmiotem dziejów i kultury. Rozważając problem konstytuowania się podmiotu Lutosławski dokonuje równouprawnienia myślenia, woli i uczucia. Tezę o duchowości połączył z wolontaryzmem. Istotę jaźni stanowi wola. Dwuznaczność terminu modernizm:modernizm to kierunek filozoficzno-artystyczny lub tzw. nowoczesność, związana z kultem wiedzy, nauki, pozytywizmu. Wola stanowi istotę jaźni, istotę świata zewnętrznego stanowi twórczość. Lutosławski głosił wolność twórczą jaźni, niezależną od uposażenia psychicznego czy też fizycznego. Ruch twórczy powodowała wola. Świat wytworów kultury jest efektem kreacjonizmu jaźni i jej eksterioryzacji w świat zewnętrzny i zniesienie przedmiotowości. Rzeczywistość kulturowa ma charakter spirytualistyczny. Twórczość jest życiem świata. Twórczość, która była istotą świata, była owocem czynu. Połączył twórczość jednostki z narodowością. W akcie kreacyjnym twórczość każdej jaźni ujawnia różnice, jego zdaniem narodowe (idee mesjanistyczne). Pojęcie wolności powiązane jest z odpowiedzialnością. Twierdził, że indywidualizm nie wyklucza wspólnoty. Naród jest typem więzi wyższych duchów. Kategoria wspólnoty narodowej jest przeciwstawiona państwu jako zniewoleniu. Dokonywał krytyki państwa. W kulturze wiązało się to z poczuciem odpowiedzialności elit za niższe sfery. Witkacy: indywidualizm. Stanisław Ignacy Witkiewicz Nowe formy w malarstwie, Pojęcia i twierdzenia implikowane przez pojęcie istnienia. Monadyzm (indywidualizm) bilogiczny:– podwojenie podmiotowe: podmiot jest indywidualny i osobowy– dwoistość człowieka: cielesność i duchowość, człowieka można ujmować z zewnątrz i od wewnątrz– Witkacy z biegiem czasu odrzucił duchowość człowieka na rzecz cielesności.2 teorie społeczno-kulturowe:– akceptował teorie związane z indywiduum– odrzucał teorie związane z masowością– nie akceptował kierunku, w którym zmierza kulturalna– centralną kategorią jest istnienie.Z istnienia jest implikowane istnienie poszczególne (IP), które wynika z samego faktu istnienia nas samych. Żywe osobniki, organizmy biologiczne są nie mniej tajemnicze niż cząstki elementarne. Jedność psychofizyczna z akcentem na stronę cielesności. Świadomości nie mogą na siebie działać. Oddziaływanie następuje tylko przez rozciągłość – cielesność. Jedność w wielości. - próbuje stworzyć coś w rodzaju metafizyki ciała. Oddalał się od dualizmu, zwracał się ku jedności wielości– jedność osobowości prowadzi do uczuć metafizycznych, do wytworzenia takich dziedzin kultury jak religia i filozofia– 2 poziomy funkcjonowania indywidualizmu: normalnego życiowego nastawienia – zaspokojenie potrzeb podstawowych, relacja ja – świat; refleksyjny – na tym poziomie rodzi się samoświadomość odrębności, niepokój (metafizyczny), poczucie odrębności wobec innych indywiduów, poczucie samotności, dyskomfortu, niepokoju; samotność monad została podniesiona do rangi prawa twórczości. Na tym poziomie rodzi się religia, twórczość, itp. Zanik tego poziomu prowadzi do kryzysu kultury. Twórcy są pewną anomalią w naturze, nie są wynikiem powstawania indywiduum. Wybitni twórcy są zatem dewiantami, szaleńcami. Twórcy to luksus, niesamowity wyjątek, ich istnienie wcale nie jest koniecznością. Społeczeństwa zmierzają w kierunku coraz większego dobrobytu, co prowadzi do ich degradacji. Subiektywistyczna i obiektywistyczna linia rozwoju. Obiektywistyczna prowadzi do upadku takich wartości jak religia, sztuka i filozofia. Witkacy twierdzi, że elita twórcza (grupy, które tworzą kulturę) będzie coraz bardziej zanikać. Elitarność wiązała się z odrębnością artysty jako bytu poszczególnego, wyższością. Masy dążą do unifikacji, mechanizacji i odczłowieczenia. Osobowości nie będą się tak rozwijać jak w przeszłości w rezultacie elitarne jednostki będą zanikać. Bezsens – pojęcie charakterystyczne dla XX wieku. Jest to wynik przemian zaszłych w umysłach, zwrot z dążenia do logiki ku dążeniu do logiki i chaosu. Katastrofizm w filozofii Witkacego pojawił się w okresie wojny. Pojawia się tragizm istnienia wynikający z bezradności wobec istnienia, dziejów. Tragizm był mocno zakorzeniony w modernizmie. Uważał, że artysta nie powinien angażować się w kwestie polityczne i społeczne. Witkacy był przekonany o tragizmie istnienia. Poglądy te pojawiają się w pismach z okresu wojennego. Witkacy nie był katastrofistą, ponieważ w jego późniejszych pracach nie pojawiają się zagadnienia upadku kultury, pojawia się za to wiara w przyszłość, w postęp. Koncepcje indywidualistyczne Lutosławskiego i Witkacego:– odrzucają idee równości– podstawy z zakresu etyki [Lutosławski]– podstawy biologiczne [Witkacy]– pojęcia: zasługa, doskonalenie, odpowiedzialność [Lutosławski]– inność, anomalie, sytuowanie się poza dobrem i złem [Witkacy]– immoralizm – sąd o sytuowaniu się poza dobrem i złem, to zawieszenie sądów etycznych w obliczu tajemnicy istnienia [Witkacy]– niechęć do mas, systemów opartych na egalitaryzmie [Lutosławski i Witkacy]– demokracja i procesy demokratyzacji w kulturze są przyczyną upadku kultury [L i W]– masy są obdarzone negatywnymi cechami: niedouczoność, niezdolność do wyższych przeżyć, niezdolność do kierowania się dobrem wspólnym [naród to byt metafizyczny wg Lutosławskiego]– powinność dla wyższych duchów [W]– Witkacego nie interesowały kwestie dobra wspólnego– Witkacy to absolutysta, zwolennik racjonalizmu, elit twórczych– umasowienie, organizacja życia społecznego są destrukcyjne dla indywidualizmu, twórczości i sztuki [W]– wysoka ocena filozofii, filozofów i ich zadań [L i W]