1.Scharakteryzuj poszczególne rodzaje wietrzenia i wykaż związek z warunkami klimatycznymi.
2. Uzasadnij stwierdzenie że wietrzenie jest procesem przygotowującym późniejsze zmiany rzeźby.
3. Przedstaw przyczyny i konsekwencje występowania ruchów masowych.
4. Podaj przykłady form rzeźby powstałych w wyniku erozyjnej i akumulacyjnej działalności poszczególnych czynników rzeźbotwórczych.
5. Podaj przykłady świadczące o tym, że działalność procesów zewnętrznych jest uwarunkowana klimatem.
6. Wskaż obszary na ziemi na którcyh głównym czynnikiem rzeźbotwórczym jest a)wiatr b)rzeki c)lodowce d)morza
7. Wyjaśnij przyczyny występowania oraz zróżnicowania zjawisk wulkanicznych na Ziemii.
8. Przedstaw na przykładach wpływ zjawisk wulkanicznych na ukształtowanie powierzchni Ziemii
9. Podaj przykłady świadczące o ruchach pionowych na lądach.
10. Podaj przykłady pasm górskich które zostały sfałdowane w czasie orogenezy alpejskiej.
11. Podaj przykłądy wielkich form ukształtowania powierzchni oraz mniejszych form w ich obrębie.
12. Scharakteryzuj ukształtowanie pionowe i rozmieszczenie wielkich form ukształtowania powierzchni wybranych kontynetów i oceanów.
1.Rodzaje wietrzenia:
Wietrzenie fizyczne
- termiczne-( insolacyjne) rozpad skał jest wynikeim wielokrotnego nagrzewania się i ochładzania ich powierzchni w suchym i gorącym klimacie.W takich warunkach skała podlega ciagłemu rozszerzeniu się przy ogrzewaniu i kurczeniu przy utracie ciepła. Ponieważ skaly sa zlymi przewodnikami ciepła , ich wieksze warstwy nie podlegaja zmianom termicznym.Na granicy pomiedzy tymi warstwami nastepuje zmniejszenie sil spojnosci i oddzielenie cienkich zewnetrznych fragmentow skały-łuszczenie sie skał. inzcaej przebiega wietrzenie termiczne w przypadku skal wielobarwnych, zbudowanych z minerałow o zroznicowanych rozmiarach. Ciemne mineraly pochłaniaja wiecej ciepła i rozszerzaja sie bardziej niz jasne, skala rozpada sie ( rozpad ziarnisty) mała sila spojnosci .
- mrozowe- (zamroz)rozpad skały jest skutkiem powtarzajacego sie zamarzania i rozmarzania wody,wypelniajacej szczeliny skalne.Zachodzi w klimatach o czestych wahaniach temperaturyw pobliżu 0 st.C . Przy spadku temp. zamarzajaca woda zwieksza swoja objetosc do 9% i rozsadza skale wzdluz szczelin.
- solne(eksudacja -rozpad skal jest wywołany rozrostem kryształow soli mineralnych w szczelinach lub porach skal.W suchym i goracym klimacie nastepuje podsiakanie wod gruntowych wraz z rozpuszczonymi w nich solami mineralnymi. Na powierzchni woda paruje, a sole mineralne wytracaja sie i krystalizuja.Narastajace krysztaly rozsadzaja skaly powodujac powstanie pokryw gruzowych.
- Skały ilaste- zachodzi pos wplywem zmian wilgotnosci podloza zbudowanego ze skal ilastych. w okresach wilgotnych (opady ,topnienie pokrywy śnieznej) skaly chlona wode zwiekszajac swa objetosc. w okresach suchych woda wyparowuje,a skaly kurcza sie. prowadzi to do powstawania glebokich szczelin,siegajacych nawet 1 m.
Wietrzenie chemiczne:
-uwodnienie-reakcja chemiczna zachodzaca w skale,polegajaca na przylaczeiu czasteczki wody przez zwiazki mineralne; mineral bezwodny staje sie uwodniony,np. anhydryt przekształaca sie w gips
-rozpuszczanie- rozpuszczalne skladniki skalne przechodza do roztworu,czesc nie rozpuszczalna tworzy luzny osad
- utlenienie-obecny w powietrzu tlen laczy sie ze skladnikami mineralnymi.czestym objawem tej reakcji jest zmiana zabarwienia skaly (np.ciemne substancje organiczne zawierajace wegiel)
-uwęglanowienie- woda zawierajaca CO2 prowadzi do rozpuszczania sie lub rozkladu skal
-hydroliza- zachodzi pod wpływem wody i powoduje rozpad minerałów na części zasadowe i kwaśne, które łatwiej erodują. Dotyczy głównie krzemianów oraz skaleni. ( zelazo,mangan,glin, ktore nadaja pokrywom czerwona lub zolta barwe)