1.Jaki ładunek emocjonalny pokazują zdrobnienia i zgrubienia? Podaj przykład odwrotnej reakcji.
2.Od podanych czasowników utwórz wszystkie możliwe imieśłowy usiąść mówić kupić ukraść
3.Co decyduje o możliwości utworzenia imiesłowów?
4.Utwórz rodzinę wyrazów od podanego wyrazu : dźwigać
5.Dokonaj rozbioru logicznego podanego zdania i wypisz związki wyrazowe Święta spędził w miłej, rodzinnej atmosferze w pamiątkowym domu pradziadków.
Sentinel
1.Zdrobnienie niosą za sobą zazwyczaj pozytywny ładunek emocjonalny np. mała dziewczynka, lub maleńka dziewczynka - zdrobnienie nabiera charakteru spieszczenia, zaś zgrubienia zazwyczaj mają odcień negatywny np. grubas - negatywnie o człowieku grubym. Zarówno zdrobnienia jak i zgrubienia w szczególnych przypadkach mogą mieć inną funkcje. Zdrobniałe grubasek - użyte ironicznie w stosunku do tłustego mężczyzny w zdaniu "To się utuczył grubasek i teraz nie wstanie z fotela" w cale nie ma pozytywnego wydźwięku, z drugiej strony np, zgubienie mięcho może mieć zabarwienie pozytywne - stać się spieszczeniem np, w zdaniu "Zobacz jakie pyszny kawał miecha upiekłem". 2. usiąść - siedzący (od siedzieć) - od formy dokonanej ukraść nie można utworzyć imiesłowu przymiotnikowego czynnego, usiąść (przymiotnikowy bierny nie istnieje), siedząc (od siedzieć) imiesłów przysłówkowy współczesny od usiąść nie istnieje, usiadłwszy - przysłówkowy uprzedni. mówić-mówiący (przymiotnikowy czynny),mówiony (przymiotnikowy bierny), mówiąc (przysłówkowy czynny), powiedziawszy - przysłówkowy uprzedni, kupić - kupujący (przymiotnikowy czynny), kupiony (przymiotnikowy bierny), kupując (przysłówkowy czynny) kupiwszy - przysłówkowy uprzedni, ukraść -kradnący (od kraść)-od formy dokonanej ukraść nie można utworzyć imiesłowu przymiotnikowego czynnego, ukradziony (przymiotnikowy bierny), kradnąc (od kraść) - imiesłów przysłówkowy czynny od ukraść nie istnieje, ukradłwszy - przysłówkowy uprzedni, 3.Ograniczenia w tworzeniu imiesłowów przymiotnikowych nie wynikają ze struktur gramatycznych, lecz z ich wartości logicznych. Możemy poprawnie utworzyć formy imiesłowów przymiotnikowych biernych od czasowników nieprzechodnich, ale nie znajdziemy dla nich zastosowania. Np. możemy utworzyć imiesłów patrzony, ale nigdy nie użyjemy go w logicznym zdaniu, z kolei imiesłów chodzony ma wyłącznie znaczenie: taniec, polonez. Wiele imiesłowów, nie ukrywajmy, jest na bakier z logiką. Takie miejsce siedzące na przykład samo przecież nie siedzi, raczej jest przez kogoś „siedziane”. A mimo to stosujemy w tym wyrażeniu właśnie imiesłów przymiotnikowy czynny. Dlaczego? Nie możemy wszak od czasownika nieprzechodniego utworzyć imiesłowu przymiotnikowego biernego. 4.dźwigać - dźwig, dźwignia, dźwigacz, dźwigienka, dźwigaczka, przedźwignąć się, udźwignąć, 5. on (podmiot domyślny) ---> spędził (orzeczenie) ----> jak? w miłej rodzinnej atmosferze (przydawka), -----(dalej strzałka od spędził) -----> gdzie? w domu (okolicznik miejsca) ---> czyim? pradziadków (przydawka), --- (dalej strzałka od domu)---> jakim domu? pamiątkowym (przydawka)
2.
usiąść - siedzący (od siedzieć) - od formy dokonanej ukraść nie można utworzyć imiesłowu przymiotnikowego czynnego, usiąść (przymiotnikowy bierny nie istnieje), siedząc (od siedzieć) imiesłów przysłówkowy współczesny od usiąść nie istnieje, usiadłwszy - przysłówkowy uprzedni.
mówić-mówiący (przymiotnikowy czynny),mówiony (przymiotnikowy bierny), mówiąc (przysłówkowy czynny), powiedziawszy - przysłówkowy uprzedni,
kupić - kupujący (przymiotnikowy czynny), kupiony (przymiotnikowy bierny), kupując (przysłówkowy czynny) kupiwszy - przysłówkowy uprzedni,
ukraść -kradnący (od kraść)-od formy dokonanej ukraść nie można utworzyć imiesłowu przymiotnikowego czynnego, ukradziony (przymiotnikowy bierny), kradnąc (od kraść) - imiesłów przysłówkowy czynny od ukraść nie istnieje, ukradłwszy - przysłówkowy uprzedni,
3.Ograniczenia w tworzeniu imiesłowów przymiotnikowych nie wynikają ze struktur gramatycznych, lecz z ich wartości logicznych. Możemy poprawnie utworzyć formy imiesłowów przymiotnikowych biernych od czasowników nieprzechodnich, ale nie znajdziemy dla nich zastosowania. Np. możemy utworzyć imiesłów patrzony, ale nigdy nie użyjemy go w logicznym zdaniu, z kolei imiesłów chodzony ma wyłącznie znaczenie: taniec, polonez. Wiele imiesłowów, nie ukrywajmy, jest na bakier z logiką. Takie miejsce siedzące na przykład samo przecież nie siedzi, raczej jest przez kogoś „siedziane”. A mimo to stosujemy w tym wyrażeniu właśnie imiesłów przymiotnikowy czynny. Dlaczego? Nie możemy wszak od czasownika nieprzechodniego utworzyć imiesłowu przymiotnikowego biernego.
4.dźwigać - dźwig, dźwignia, dźwigacz, dźwigienka, dźwigaczka, przedźwignąć się, udźwignąć,
5. on (podmiot domyślny) ---> spędził (orzeczenie) ----> jak? w miłej rodzinnej atmosferze (przydawka), -----(dalej strzałka od spędził) -----> gdzie? w domu (okolicznik miejsca) ---> czyim? pradziadków (przydawka), --- (dalej strzałka od domu)---> jakim domu? pamiątkowym (przydawka)