1. Położenie Polski w Europie, jej sąsiedzi, zlewiska mórz, do których należy, granice naturalne (jakie, gdzie i z kim graniczymy).
2. Dzieje geologiczne obszaru Polski – co się działo na terenie Polski w poszczególnych erach i okresach geologicznych, które góry są najstarsze, które najmłodsze i kiedy powstawały, kiedy utworzyły się pokłady węgla kamiennego, kiedy powstało M. Bałtyckie itp.
3. Zlodowacenia na obszarze Polski – znać nazwy zlodowaceń i wiedzieć które jest najstarsze, które najmłodsze i jak dużą część Polski objęły, znać górskie formy polodowcowe oraz formy terenu powstałe w wyniku działalności lądolodu i wód polodowcowych oraz umieć je rozpoznać na ilustracji, wiedzieć co to jest rzeźba staroglacjalna i młodoglacjalna i gdzie występuje.
5. Skały i surowce mineralne – rozmieszczenie surowców mineralnych, podział surowców na metaliczne, energetyczne, chemiczne i skalne.
7. Klimat Polski – znać cechy klimatu Polski, główne masy powietrza napływające nad Polskę (skąd, jak się nazywają, jak wpływają na pogodę), które masy napływają do nas najczęściej. Umieć uzupełnić schemat powstawania wiatru halnego i bryzy.
8. Wody powierzchniowe i podziemne – wiedzieć do zlewisk jakich mórz należy terytorium Polski, wiedzieć na czym polega asymetria dorzeczy Wisły i Odry i co ją powoduje, znać typy jezior występujące w Polsce (z przykładami).
9. Morze Bałtyckie – cechy Bałtyku, wykorzystanie gospodarcze, jakie jest zasolenie (duże czy małe i czy wszędzie takie samo) Bałtyku i dlaczego?
10. Gleby – znać gleby strefowe i astrefowe występujące w Polsce i ich charakterystyczne cechy oraz rozmieszczenie.
PROSZĘ O ZROBIENIE PIERWSZYCH 4 PUNKTÓW
2. Dzieje geologiczne obszaru Polski – co się działo na terenie Polski w poszczególnych erach i okresach geologicznych, które góry są najstarsze, które najmłodsze i kiedy powstawały, kiedy utworzyły się pokłady węgla kamiennego, kiedy powstało M. Bałtyckie itp.
3. Zlodowacenia na obszarze Polski – znać nazwy zlodowaceń i wiedzieć które jest najstarsze, które najmłodsze i jak dużą część Polski objęły, znać górskie formy polodowcowe oraz formy terenu powstałe w wyniku działalności lądolodu i wód polodowcowych oraz umieć je rozpoznać na ilustracji, wiedzieć co to jest rzeźba staroglacjalna i młodoglacjalna i gdzie występuje.
5. Skały i surowce mineralne – rozmieszczenie surowców mineralnych, podział surowców na metaliczne, energetyczne, chemiczne i skalne.
7. Klimat Polski – znać cechy klimatu Polski, główne masy powietrza napływające nad Polskę (skąd, jak się nazywają, jak wpływają na pogodę), które masy napływają do nas najczęściej. Umieć uzupełnić schemat powstawania wiatru halnego i bryzy.
8. Wody powierzchniowe i podziemne – wiedzieć do zlewisk jakich mórz należy terytorium Polski, wiedzieć na czym polega asymetria dorzeczy Wisły i Odry i co ją powoduje, znać typy jezior występujące w Polsce (z przykładami).
9. Morze Bałtyckie – cechy Bałtyku, wykorzystanie gospodarcze, jakie jest zasolenie (duże czy małe i czy wszędzie takie samo) Bałtyku i dlaczego?
10. Gleby – znać gleby strefowe i astrefowe występujące w Polsce i ich charakterystyczne cechy oraz rozmieszczenie.
PROSZĘ O ZROBIENIE PIERWSZYCH 4 PUNKTÓW
Niemcy --> zachód --> Odra i Nysa łużycka
Czechy --> południe --> Sudety
Słowacja --> południe --> Karpaty
Ukraina --> południowy - wschód --> Bug
Białoruś --> wschód --> Bug
Litwa --> północny - wschód --> granica polityczna
Rosja --> północ --> granica polityczna
Zlewiska mórz :
Morze Bałtyckie --> Wisła, Odra
Morze Czarne --> Strwiąż, Orawa
Morze Północne --> Orlica, Izera, Dzika
2. Podam ci 3 najważniejsze ery obowiązujące w gimnazjum, czyli :
* Kenozoik
- Czwartorzęd --> zlodowacenia Polski w tym podlaskie, południowopolskie, środkowopolskie, północnopolskie, powstanie Morza Bałtyckiego
- Neogen --> alpejskie ruchy górotwórcze
- Paleogen --> orogeneza alpejska, wypiętrzenie Karpat
* Mezozoik
- Kreda --> początek orogenezy alpejskiej w Europie oraz w Polsce fałdowanie Tatr
- Jura --> zalewy morskie ( zalanie większości polski )
Trias --> zalewy morskie ( ustąpienie morza z północnej części Polski )
* Paleozoik
Perm --> osuszanie się obszaru Polski, występowanie działalności wulkanicznej m.in w Sudetach i okolicach Krakowa
Karbon --> na wyżynie Śląskiej powstały pokłady węgla kamiennego, orogeneza hercyńska, sfałdowanie Sudetów i Gór Świętokrzyskich
Dewon --> transgresja morza
Sylur/Ordowik --> orogeneza kaledońska, częściowe sfałdowanie Sudetów i Gór Świętokrzyskich
Kambr --> początek orogenezy kaledońskiej oraz działalność wulkaniczna w Sudetach
3. Tak jak wcześniej wspomniałem w zadaniu 2 wymieniłem 4 zlodowacenia :
* Zlodowacenie podlaskie <-- najstarsze ( Pobrzeże Szczecińskie, Nizina Szczecińska, Wyżyna Lubelska
* Zlodowacenie południowopolskie ( Cały obszar Polski oprócz Sudetów i Karpat )
* Zlodowacenie środkowopolskie ( Obszar Polski po Sudety i Wyżynę Lubelską jak i Małopolską
* Zlodowacenie północnopolskie <-- najmłodsze ( Północna część Polski po Kujawy, Wielkopolskę, czy też Pojezierza.
Formy polodowcowe :
- Morena Czołowa, Pradoliny, Ozy, Kemy, Mutony, Drumliny, doliny U - kształtne, stożki sandrowe, gołoborza, rynny subglacjalne, Sandry.
Rzeźba staroglacjalna --> rzeźba powstała w wyniku działalności zlodowacenia środkowopolskiego, charakteryzuje się m.in. słabo urozmaiconą rzeźbą terenu, przede wszystkim równinna rzeźba terenu, brak jezior/oczek wytopiskowych, oraz bardzo mała grubość osadów polodowcowych, rzeźba występuje w środkowej części Polski i sięga po Wyżyny oraz Góry.
Rzeźba młodoglacjalna --> rzeźba powstała w wyniku zlodowacenia północnopolskiego, charakteryzuje się m.in. dobrze urozmaiconą rzeźbą terenu, przede wszystkim pasowość obszaru Polski, dużą obecnością jezior, obecnością wysoczyzn morenowych o różnym charakterze, rzeźba występuje w północnej Polsce, zajmuje pas pojezierzy, niziny nadmorskie.
5. Skały i surowce mineralne ( na poziomie gimnazjum - najważniejsze )
Węgiel kamienny --> Wyżyna Śląska, Wyżyna Lubelska, Polesie Lubelskie
Węgiel brunatny --> okolice Bełchatowa i Konina, Nizina Śląska, Pojezierze Wielkopolskie
Sól kamienna --> Bochnia, Wieliczka, okolice Inowrocławia
Gaz ziemny --> Pojezierze Wielkopolskie, Pogórze Karpackie, Kotlina Sandomierska
Rudy miedzi --> okolice Jawora, Lublina, Złotoryi i Bolesławca
Ropa naftowa --> północna Polska, okolice Kamienia Pomorskiego i Gorzowa Wielkopolskiego, szelf Bałtycki, w górach pogórze Karpackie
Surowce metaliczne --> wykorzystywane w hutnictwie typu rudy żelaza/miedzi/ołowi i cynku
Surowce energetyczne --> do produkcji energii --> węgiel kamienny/brunatny, gaz ziemny i ropa naftowa
Surowce chemiczne --> wykorzystywane w przemyśle chemicznym typu siarka czy też sól kamienna
Surowce skalne --> stosowane w budownictwie typu piasek, wapień, żwir, bazalt, granit
7. Cechy klimatu Polski oraz masy powietrza napływające nad Polskę :
- występowanie sześciu pór roku
- duża różnorodność pogody z dnia na dzień
- wahania w przebiegu pór roku ( czas trwania )
- długość trwania okresu wegetacyjnego w poszczególnych rejonach Polski
- amplituda temperatury na zachodzie od 19*C do 23*C na wchodzie
- średnia suma opadów 600 mm
- przewaga Bryzy na morzem, zaś Halnego w Górach
Wyróżniamy masy powietrze napływające nad nasz kraj :
Z północnego zachodu --> PAm ( powietrze arktyczne morskie
Z zachodu --> PPm --> ( powietrze polarne morskie )
Z południowego zachodu --> PZm ( powietrze zwrotnikowe morskie )
Z południowego wschodu --> PZk ( powietrze zwrotnikowe kontynentalne )
Ze wschodu --> PPk ( powietrze polarne kontynentalne )
Z północnego wschodu --> PAk ( powietrze arktyczne kontynentalne )
PAm --> na wiosnę i lato przynosi opady, podobnie jest na jesień i zimę, duże ochłodzenie jak i opady
PPm --> w lecie ochłodzenie, zaś zimą ocieplenie przy tym odwilż, ale i mgły.
PZm --> w lecie przynosi opady, zaś temperatura zimą jest wysoka i powstaje odwilż
PZk --> na przestrzeni lata i jesieni powoduje tzw. polską złotą jesień, w tym czasie można zaobserwować duże nasłonecznienie
PPk --> w lecie przynosi słońce i upały, podobnie jest zimą, mimo, że słońce jest widoczne, to temperatura spada poniżej zera
PAk --> na przestrzeni wiosny rankiem można zauważyć przymrozki, zimy są dosyć srogie i mroźne z dużymi opadami śniegu
8. Podobnie jak wspominałem na temat zlewisk w zadaniu 1 :
Morze Bałtyckie --> Wisła, Odra
Morze Czarne --> Strwiąż, Orawa
Morze Północne --> Orlica, Izera, Dzika
Asymetria dorzeczy Wisły i Odry, chodzi tutaj o położenie, bardziej nachylenie obszaru naszego kraju w kierunku : północ - południe oraz wschód - zachód, w związku z czym dorzecza prawobrzeżne są bardziej rozwinięte i urozmaicone, płynąca woda idzie w dół.
Typy jezior :
Jeziora polodowcowe :
a) morenowe --> Śniardwy Niegocin, Mamry
b) cyrkowe --> Morskie Oko, Czarny Staw,
c) rynnowe --> Hańcza, Jeziorak, Gopło, Drawskie, Wigry, Miedwie
Jeziora przybrzeżne --> Gardno, Łebsko, Jamno
Jeziora krasowe --> Piaseczno, Krasne, Spólne
Jeziora deltowe --> Dąbie, Druzno
Jeziora sztuczne --> Solińskie, Wrocławskie, Zegrzyńskie, Czorsztyńskie
9. Morze Bałtyckie :
Cechy :
- Dobrze rozwinięta linia brzegowa
- Małe zasolenie Bałtyku, średnie zasolenie 7‰
- niewielkie parowanie wody
- niewielkie pływy morskie
- Morze śródlądowe
- bardzo duże zanieczyszczenie
- niska temperatura wody zimą, latem nie najgorsza
- nie wielka głębokość, średnia dochodząca do 52.3 m
Morze Bałtyckie jest ważnym szlakiem transportu morskiego, pomiędzy krajami nad nim leżącymi, w obrębie państw aktywnie działa żeglarstwo oraz połowy ryb. Nad Bałykiem znajduje się wiele portów, gdzie dokonywane są przeładowywania kontenerów. Na morzu znajduje się sporo platform wiertniczych, które są przeznaczane do eksploatacji złóż podmorskich typu gaz ziemny oraz ropa naftowa.
Jak już wcześniej wspomniałem zasolenie Bałtyku jest bardzo słabe ( 7‰ ), zasolenie nie wszędzie jest równomierne chociażby przy cieśninach duńskich wynosi 20‰, natomiast już w Zalewie Wiślanym tylko maksymalnie dochodzi do 3‰, Zasolenie tego morza uwidacznia się w pionie, spowodowane jest to tym, iż cięższa woda, czyli słona opada na dno, przy czym wpływa też sporo rzek słodkich, przez co woda ta miesza się z wodą słodką, Morze Bałtyckie ma słabą wymianę z Atlantykiem poprzez wąskie duńskie cieśniny.