Question

1

dziady cz III A .Mickiewicza: koncepcje narodowowyzwoleńcze: prometeizmu i mesjanizmu. martyrologia narodu polskiego i despotyzm cara w III cz dziadów. podział polskiego społeczeństwa w III cz dziadów.

Answer 1

Prometeizm- koncepcja odwołująca się do mitycznego Prometeusza, który cierpiał dla ludzkości, bo oszukał bogów. Cechy prometeizmu:

*bunt przeciwko Bogu/bogom- Konrad buntuje się przeciwko Bogu, bluźni przeciwko niemu- mówi, że nie jest Miłością, skoro dopuścił do cierpienia narodu polskiego. Chce wypowiedzieć największe bluźnierstwo (że Bóg jest carem- syntezą wszelkich cierpień narodu), ale mdleje.

*poświęcenie własnego szczęścia dla dobra ludzkości, chce uszczęśliwić ludzi- chce poświęcić się dla ludzkości, twierdzi, że kocha ludzi, siedzi w więzieniu, chce poświęcić swoje szczęście, by uszczęśliwić ludzi. Prosi o "rząd dusz", by móc nimi rządzić dla ich uwolnienia i uszczęśliwienia

*cierpienie dla ludzkości- "Nazywam się Milijon, bo za milijony kocham i cierpię katusze"

 

Mesjanizm:

Cechy:

*podkreślenie znaczenia jakiegoś narodu dla zbawienia społeczności innych narodów (Polska mesjaszem narodów)

*wiara w istnienie Boga

*nadanie cierpieniu sensu metafizycznego

*wiara w przyjście mesjasza- wybawcy narodu.

*mesjasz odkupi grzechy, przybliży zbawienie, odzyska wolność

*może być zbiorowy lub jednostkowy

W "Dziadach" cz III mamy do czynienia z mesjanizmem jednostkowym:pojawi się wyzwoliciel narodu poslkiego "na imię mu będzie 44"

 

Martyrologia narodu polskiego:

widzimy ją w scenie pierwszej, scenie więziennej. Zauwazamy jednocześnie despotyzm cara

Ta scena rozrgrywa się w Wigilię; więźniowie nie znają powodu aresztowania. Senator urządził pokazowy proces, by wkupić się w łaski cara, który jest głównym prowodyrem ciemiężenia Polaków. Proces nie jest uczciwy, oskarżeni nie mają nawet adwokata.

Są źle traktowani: dawano im do jedzenia słone śledzie i nie dawano nic do picia; głodzono.

cierpienie Polaków, czyli martyrologia możemy wyraźnie zaobserwować na przykładzie opowiadania Sobolewskiego:

wyszedł on z więzienia, bo był prowadzony na proces i widział więźniów a także, jak byli oni traktowani. Wśród więźniów są też dzieci, co dodatkowo podkreśla powagę i grozę sytuacji.

Wygląd więźniów wzbudza litość: mają ogolone głowy, łańcuchy na nogach, zmienieni na twarzy. Tracą siły, nie są w stanie samodzielnie dojść do kibitki. Już wygląd zewnętrzny świadczy o ich cierpieniu. Młodzież polska była tak skatowana, że nawet niektórzy żołnieże rosyjscy byli przejęci jej widokiem. Zwykli ludzie towarzyszący scenie zachowują się bardzo cicho, tłum jest przejęty, współczuje więźniom.

Janczewski wykrzykuje, że "Jeszcze Polska nie zginęła!", dodając otuchy współwięźniom.

Autor dokonuje sakralizacji cierpienia przez porównanie ofiary polskiej młodzieży do ofiary Chrystusa- jest tak samo niewinna, a więc święta jak cierpienie Chrystusa. W utworze podkreślone jest to poprzez opis Mszy św., na tle której młodzi więźniowie prowadzeni są do kibitek. Dodatkowo podkreśla to postać więźnia Wasilewskiego, który niesiony do kibitki przypomina krzyż Chrystusa.

W cierpieniu nie jest łatwo złamać Polaków. Sobolewski składa deklarację naśladowania Janczewskiego. Tomasz proponuje, by kilku więźniów bez żon i dzieci przyjęło na siębie zarzuty. Sam jest gotowy przyjąć cierpienie.

 

W widzeniu ks. Piotra martyrologia narodu polskiego jest podkreślona przez przywołanie scen biblijnych:

1. rzeź niewiniątek- młodzież wywożona w kibitkach na północ Rosji, represje w latach dwudziestych( XIX w.)

2. droga krzyżowa i śmierć na krzyżu- pojmanie Chrystusa, następnie motyw umycia rąk przez Piłata, który jest tutaj nazwany Galem [Francuzem]. Tą część można odnieść do powstania listopadowego- obojętność Francji.

Krzyż jest zrobiony z trzech drzew- aluzja do trzech zaborców uciskających naród polski.

 

W scenie w salonie warszawskim Adolf opowiada o Cichowskim, który przed uwięzieniem był wesoły, lubił towarzystwo. Po cierpieniach, jakie przeżył, zmienił się. Powrócił do rodziny już inny. Zamknął się w sobie, zaczął bać się ludzi. Wypowiedź Adolfa pokazuje, jak łamano więźniów psychicznie.

 

Despotyzm cara:

W "Dziadach" cz. III jest ukazany despotyzm dwóch carów: car Aleksander I i car Piotr Wielki.

Aleksander I jest postacią współczesną Mickiewiczowi. Wieszcz jemu zarzuca cięmiężenie Polski i wysyłanie swoich służalców, którzy chcą się wkupić w jego łaski, by gnębili polską młodzież. To on każe prześladować wszystkich, którzy są podejrzani o jakikolwiek spisek i to przez niego Polacy są wywożeni wgłąb Rosji.

 

Car Piotr Wielki jest postacią historyczną ukazaną w "Ustępie"

Pielgrzym z Litwy podróżuje przez Petersburg- miasto wybudowane na zlecenie cara Piotra- historia miasta służy ukazaniu despotyzmu cara i zdemaskowaniu mechanizmu carskiego.

Na miejsce zbudowania miasta wybrano tereny bagienne, na ktorych trudno było wybudować cokolwiek. Car nie przejmował się tym, ile istnień pochłonie budowa- chciał okazać swoją potęgę. Wzniesienie miasta kosztowało życie wielu niewinnych ludzi. Efekt końcowy był okupiony wielkim cierpieniem, dlatego Pielgrzym stwierdza, że to miasto wybudowane przez szatana.

 

Podział społeczeństwa polskiego:

Ten podział dobrze komentuje wypowiedź Wysockiego:

 

„[…] Nasz naród jest jak lawa,
Z wierzchu zimna i twarda, sucha i plugawa,
Lecz wewnętrznego ognia sto lat nie wyziębi;
Plwajmy na tę skorupę i zstąpmy do głębi”.

 

Wysocki krytykuje w ten sposób elity społeczeństwa polskiego. To oni stoją na czele narodu, ale nie dość, że sami są nosicielami różnorakich wad, to jeszcze chamują społeczeństwo. Można to dobrze zauważyć na przykładzie salonu warszawskiego. Są tam np. damy, którym podobał się Nowosilcow (Senator), bo organizował wspaniałe bale. Zupełnie nie przejmują się tym, że uciskał nasz naród. Można powiedzieć, że takie zachowanie jest pustackie, pozbawione głębszych treści. Damy nastawione są tylko na rozrywkę. Co więcej, niektórzy zgromadzeni niewiele wiedzą o Polsce, nie obchodzi ich los kraju.

Jednak towarzystwo przy dzwiach reprezentuje młodą część narodu. Są oni patryjotami i nadal będą dążyć do odzyskania niepodległości. Są tą częścią wewnętrzną lawy, która będzie walczyć, by przedostać się przez zatwardziałą skorupę i zdobyć niepodległość. Ich zapałów nic nie wyziębi, będą walczyć tak długo, aż uzyskają niepodległość.