Question

1. Dlaczego kozacy buntowali sie przeciwko Rzeczpospolitej ??
2. Opisz Powstanie Chmielewskie
3. Jakie były konsekwencje powstania Chmielewskiego dla Rzeczpospolitej i kozaków

Answer 1

Ad. 1) Kozacy wywodził się z różnych narodowości i stanów społecznych. Pierwszą warowną siedzibę kozacką na jednej z nieprowskich tzw. Sicrz wysp założył magnat Dymitr Wiśniowiecki. Takie były poczatki Kozaczyzny. Na tereny te ściągali ludzie uciekający przed prawem , poszukiwacze przygód i łupów , a także wyzyskiwani chłopi pańszczyźniani.
Trudni do okiełznania, niepokorni Kozacy byli niebezpieczni dla kresowych magnatów . W XVIIw zaczęli coraz bardziej identyfikować się z Rusinami. W wiekszości Kozacy byli prawosławni i źle nastawieni do katolików i do Unitów. Koronni magnaci dążyli do podpożądkowania sobie Kozaków.
Argumenty te trafiały do sejmu i kolejnych królów, którzy korzystali chętnie z tzw. usług rejestrowych Kozaków w czasie wojen. Podczas pokoju rejestr radykalnie zmniejszano , co było przyczyną wielu powstań kozackich , które zaczęły wybuchać pod koniec XVI w. Kozacka samowola była przyczyną wielu kłopotów Rzeczpospolitej.

AD 2)I Sytuacja na Ukrainie w przededniu powstania

– trwa konflikt pomiędzy polskimi i spolonizowanymi właścicielami ziemskimi a ukraińskim chłopstwem;
– prawosławie jest traktowane jako religia gorsza wobec katolicyzmu;
– magnateria kresowa dąży do narzucenia poddaństwa Kozakom;
– do rejestru zostaje wpisanych tylko 6 tys. Kozaków (na ogólną liczbę ok. 40 tys.);
– polska szlachta lekceważy siłę militarną Kozaków (po kilku krwawo stłumionych powstaniach kozackich).

II Powstanie Chmielnickiego

– wybucha w styczniu 1648 r.;
– Kozacy sprzymierzeni z Tatarami pokonują wojska polskie nad Żółtymi Wodami, pod Korsuniem i Piławcami (1648 r.);
– Władysław IV umiera, królem wybrany zostaje Jan Kazimierz;
– Kozacy bezowocnie oblegają polski obóz w Zbarażu (broniony przez Jeremiego Wiśniowieckiego);
– ugoda zborowska (1649 r.):

• znacząco zwiększona zostaje liczba Kozaków rejestrowych (do 40 tys.);

• Chmielnicki zostaje uznany hetmanem kozackim.

III Od Beresteczka do Perejasławia

– działania wojenne zostają wznowione, w trzydniowej bitwie pod Beresteczkiem Kozacy ponoszą klęskę – 1651 r.;
– wojska Rzeczpospolitej ponoszą klęskę pod Batohem – 1652 r.;
– Kozacy i Rosja zawierają ugodę w Perejasławiu w 1654 r. – następuje podporządkowanie Ukrainy i Kozaków państwu rosyjskiemu (ugoda doprowadza do wojny polsko – rosyjskiej).

IV Rozejm w Andruszowie

– wojna polsko-rosyjska po ugodzie w Perejasławiu ulega przerwaniu na czas najazdu szwedzkiego;
– w 1667 r. zostaje zawarty rozejm w Andruszowie i następuje podział Ukrainy wzdłuż Dniepru.


AD.3)Skutki powstania Chmielnickiego:
~ zmniejszenie i zubożenie ludności ukraińskiej
~ podzielenie Ukrainy między Polske a Rosje
~ wzrost znaczenia Rosji i Turcji
~ osłabienie Polski
~ utrata ziem wschodnich
Powodzenia :)