Question

zasługi dla polskiej kultury nauki i sztuki zygmunta starego

Answer 1

Także w naszym kraju przyszedł czas na zmiany. Rozkwit epoki w Polsce historycy datują na XVI, i nazywają go ,,złotym”. Trudno się z tym stwierdzeniem nie zgodzić. Polska w 6 stuleciu swego istnienia jawi się jako kraj potężny, bogaty, rozsławiony wielkością panującego wówczas rodu Jagiellonów. Czasy renesansu w Polsce to czasy panowania dwóch ostatnich władców z tej dynastii- Zygmunta I Starego oraz Zygmunta Augusta. To czasy gdy w naszym kraju następował wielki rozwój kultury i piśmiennictwa narodowego, a także rozwój gospodarki i uformowania się specyficznego ustroju politycznego, wyjątkowego (poza pewnymi anomaliami na Węgrzech) w Europie, tzw: demokracji szlacheckiej. Pisząc o odrodzeniu w Polsce nie wolno pominąć takich nazwisk jak Modrzewski, Rej, Kochanowski, Kopernik- wiek XVI to wiek właśnie tych ludzi. Jak już wspomniałam Polską rządzili Jagiellonowie.Byli oni mecenasami sztuki, a Kraków wraz z dworem królewskim stał się w tych czasach centrum Polskiej kultury artystycznej i intelektualnej. Zygmunt Stary za sprawą swojej żony -Włoszki Bony sprowadzał do Polski z Włoch architektów i rzeźbiarzy, również za sprawą królowej do naszego kraju trafiły nieznane wcześniej warzywa popularnie zwane włoszczyzną. Zygmunt August otaczał się otaczał się znanymi twórcami choćby takimi jak Kochanowski, czy Rej. Tak więc dzięki królowej Bonie, a także dzięki młodzieży studiującej za granicą (głównie we Włoszech) do naszego kraju docierała kultura odrodzenia mająca wieli wpływ na postawy społeczne Polaków. Myślę, że najbardziej godne uwagi nastąpiły w naszej gospodarce krajowej, której towarzyszyła ekspansja polityczna stanu szlacheckiego. Ważne jest też ,,wprowadzenie” . polskiego do literatury, kancelarii królewskiej, ustaw sejmowych, rozwój szkolnictwa i nauki. Chciałabym też napisać o przebiegu w Polsce reformy Kościoła, a także o sztuce- tak różniącej się od sztuki średniowiecznej.SZLACHTA Najważniejszym i najbardziej charakterystycznym elementem sytuacji gospodarczej w Polsce renesansowej był rozwój folwarku pańszczyźnianego. Powodował go wzrost popytu na zboże i produkty rolne(działo się tak także na zach. Europy), oraz wielka bo jak podają niektóre źródła- 400-500 %zwyżka cen na te produkty . Przy zastosowaniu darmowej i przymusowej pracy folwarki dawały swoim właścicielom wysoki i co równie ważne stały dochód. W konsekwencji średniowieczna szlachta przeobrażała się w zasobną, niezależną ekonomicznie, a co za tym szło i ekonomicznie pewna własnego znaczenia i wartości szlachtę ziemiańską. Należy też zaznaczyć, że gospodarka szlachecka nie ograniczała się tylko do upraw. Ziemianin poszukując dodatkowych źródeł dochodu handlował zbożem, bydłem, drzewem. Imał się także przedsięwzięć przemysłowych: zakładał młyny, browary, tartaki, czerpał dochody z karczem i stawów rybnych. Inwestował pieniądze nawet w dziedzinach tak odległych od rolnictwa ja papiernictwo, czy górnictwo. Długotrwała koniunktura ekonomiczna stworzyła solidne i trwałe podstawy dobrobytu i stabilizacji. Zapewniała bogacącej się szlachcie nie tylko dochody, ale poczucie bezpieczeństwa i niezmienności porządku świata. Ułatwiała aktywność kulturalną, zdobywanie wykształcenia w kraju jak i za granicą, udział w polityce jak i życiu społecznym. Jak już wspomniałam ekspansji gospodarczej towarzyszyła ekspansja polityczna stanu szlacheckiego. W ciągu XV- XVIw szlachta zdobywała i gruntowała swoje przywileje. Uchwalona w 1505 na sejmie krakowskim konstytucja nihli novi oznaczała ukoronowanie procesu kształtowania się demokracji szlacheckiej. Odtąd następowało precyzowanie się sposobu jej działania. Szlachta pod hasłem ,,naprawy Rzeczypospolitej” walczyła o swoje prawa. W rezultacie szlachta ziemiańska miała wyłączność na posiadanie dóbr ziemskich i uprawnień państwowo- politycznych, oraz dostępu do godności i urzędów, wolności od podatków i ceł, oraz nietykalność osobistą. Wzrost przywilejów szlacheckich odbywał się kosztem innych warstw społecznych- magnatów, mieszczan, chłopów, duchowieństwa. Chłopi byli przypisywani do ziemi i zmuszani do pracy na rzecz właściciela folwarku. Mieszczanie nie mogli nabywać dóbr ziemskich, ograniczono im prawa polityczne, utrudniano im, a czasem nawet uniemożliwiano sprawowanie wyższych urzędów państwowych, kościelnych. Walcząc z duchowieństwem szlachta uzyskała zniesienie jurysdykcji kościelnej w sprawach o wiarę, zapewniła też pokój religijny i wolność wyznania w wielonarodowej i wielowyznaniowej Rzeczypospolitej- konfederencja warszawska 1573. Dominacja szlachecka stawała się w czasach renesansu faktem coraz bardziej niepodważalnym. PIŚMIENNICSTWO W tych sprzyjających warunkach rozwijało się piśmiennictwo zarówno łacińskie jak i polskie. Także literatur i kultura. Za sprawą rewolucyjnego wynalazku Gutenberga zwiększała się liczba ludzi piszących i czytających. Tworzył się rynek czytelniczy. Pierwsze drukarnie powstały na ziemiach polskich w latach 70 XV., a dynamiczny rozwój drukarstwa polskiego przypada na w. XVI i znaczy się takimi nazwiskami jak Jan Haller, Florian Ungler, Hieronim Wietor i wielu, wielu innych. Wydawcy i drukarze przy pomocy literatów poszerzali grono czytelników i przyczyniali się do rozwoju języka narodowego. Dla szlachty urządzającej Rzeczpospolitą według własnych potrzeb sprawa języka była argumentem i postulatem w dążeniach do emancypacji. Szlachta w walce z duchowieństwem domagała się drukowania Pisma Św. po polsku, a także o czym już pisałam wprowadziła j. narodowy do kancelarii królewskiej, oraz ustaw sejmowych. Przysięgłym rzecznikiem tego procesu był M. Rej, który reprezentował i realizował dążenia szlacheckiego do używania j. polskiego jako ważnego elementu w światowym poczuciu dumy narodowej. W swoim wierszu ,,Do tego co czytał” rej pisał ,,A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają.” Rej podobnie jak Kochanowski nadali nowy kształt artystyczny polskiemu słowu mówionemu jak i pisanemu. Twórczość Reja (fraszki, Zwierzyniec, czy Żywot ...) to swoiste kroniki różnorodnych przejawów żywota ziemiańskiego z wplecionymi wątkami moralizatorskimi Zasłużoną sławę wielkiego poety zdobył Kochanowski. Piękny język, różnorodna, bogata forma wypowiedzi artystycznych oraz bogactwo gatunków literackich w jakich wyrażał swoje uczucia – to stanowi o wielkości tego poety. Pisał wiersze, fraszki, poematy, jest autorem dramatu ,,odprawa posłów greckich”, ale chyba największą sławę przyniosły mu ,,Treny”- pomnik żalu ojca po stracie dziecka . Wymieniając największych twórców renesansowej polski należy chociaż wspomnień o światowej sławy mistrzach pióra takich jak Szekspir, Petrarka, czy