ZAGADNIENIE 2: Wolna elekcja była ostatnim akordem kształtowania się w
Polsce ustroju zwanego demokracją szlachecką. Szlachta, wraz z królem i
magnaterią, współrządziła państwem, decydując o najważniejszych sprawach.
Początki demokracji szlacheckiej datują się na XIV w., gdy powszechnym zjawiskiem
stało się wydawanie przez króla przywilejów. Jakie zmiany one wprowadzały i w jaki
sposób wpłynęły one na przemiany ustrojowe w XVI w.?
1. Jakie są zalety i mankamenty procedury wyboru króla na drodze wolnej
elekcji?
2. Czym była złota wolność szlachecka?
3. Dokonaj oceny demokracji szlacheckiej. Wskaż jej zalety i wady.
4. Czym była oligarchizacja życia politycznego Rzeczypospolitej Obojga
Narodów?
5. Z czym kojarzy Ci się kultura sarmacka?
6. Na czym polegały rokosze? Wyjaśnij, dlaczego były one zwoływane w
Rzeczypospolitej?
Polsce ustroju zwanego demokracją szlachecką. Szlachta, wraz z królem i
magnaterią, współrządziła państwem, decydując o najważniejszych sprawach.
Początki demokracji szlacheckiej datują się na XIV w., gdy powszechnym zjawiskiem
stało się wydawanie przez króla przywilejów. Jakie zmiany one wprowadzały i w jaki
sposób wpłynęły one na przemiany ustrojowe w XVI w.?
1. Jakie są zalety i mankamenty procedury wyboru króla na drodze wolnej
elekcji?
2. Czym była złota wolność szlachecka?
3. Dokonaj oceny demokracji szlacheckiej. Wskaż jej zalety i wady.
4. Czym była oligarchizacja życia politycznego Rzeczypospolitej Obojga
Narodów?
5. Z czym kojarzy Ci się kultura sarmacka?
6. Na czym polegały rokosze? Wyjaśnij, dlaczego były one zwoływane w
Rzeczypospolitej?
1. **Zalety i mankamenty procedury wyboru króla na drodze wolnej elekcji:**
- *Zalety*: Procedura ta dawała szlachcie kontrolę nad wyborem monarchy, co podkreślało ich znaczenie. Pozwalała na uniknięcie dziedziczenia tronu, co ograniczało władzę monarchy.
- *Mankamenty*: Wolna elekcja prowadziła do częstych wakatów tronu, co wpłynęło na niestabilność władzy. Konflikty między frakcjami szlacheckimi mogły prowadzić do wojen domowych. Dodatkowo, królowie wybierani w ten sposób mogli być słabi rządzący, nie mając silnej legitymacji.
2. **Złota wolność szlachecka:**
- Złota wolność to zbiór przywilejów i swobód nadanych szlachcie w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, co oznaczało, że była ona wolna od wielu podatków i obciążeń, miała immunitet przed sądami królewskimi, a także prawo do oporu wobec króla w obronie swoich przywilejów.
3. **Ocena demokracji szlacheckiej:**
- *Zalety*: Dawała szlachcie pewien stopień kontroli nad państwem i wpływ na politykę. Złota wolność umożliwiała pewną autonomię szlachcie.
- *Wady*: System ten doprowadził do nadmiernego podziału władzy, częstych konfliktów i trudności w podejmowaniu efektywnych decyzji. W rezultacie Rzeczpospolita była niestabilna i niewydolna w obliczu zewnętrznych zagrożeń.
4. **Oligarchizacja życia politycznego Rzeczypospolitej Obojga Narodów:**
- Oligarchizacja polegała na tym, że władza była skupiona w rękach niewielkiej grupy magnatów, co ograniczało wpływ szlachty na procesy polityczne. Magnateria wykorzystywała swoje wpływy do osiągnięcia własnych celów, co prowadziło do korupcji i nepotyzmu.
5. **Kultura sarmacka:**
- Kultura sarmacka to zjawisko kulturowe charakterystyczne dla Polski w okresie szlacheckiej Rzeczypospolitej. Była to kultura szlachecka, oparta na romantycznych wyobrażeniach o Rzeczpospolitej i chłopach jako "szlachetnych dzikusach". Wpłynęła na literaturę, zwyczaje i styl życia szlachty.
6. **Rokosze:**
- Rokosze to buntownicze ruchy szlacheckie w Rzeczypospolitej, często związane z próbami obalenia króla lub magnaterii. Były one zwoływane jako forma protestu przeciwko nadużyciom władzy lub naruszeniu przywilejów szlacheckich. Rokosze były często efektem niezadowolenia szlachty z władzy króla lub magnatów.