Za panowania Zygmunta Augusta ,ostatniego króla Polski z dynastii Jagiellonów ,połączone państwo polsko-litewskie zwane Rzeczpospolitą Obojga Narodów ,było potęgą w europie.
po okresie panowania królów elekcyjnych : Henryka Walezego,Stefana Batorego ,polską władała szwedzka dynastia Wazów ,spokrewniona z Jagiellonami.
Podaj imiona tych królów w chronologicznym porządku.
który z nich abdykowa
Kim byli kozacy w Rzeczpospolitej?Podaj przyczyny i skutki powstania kozackieo w 1648 roku.
kim był Michał Korbut Wiśniowiecki?
Prowadzone wojny w 17 w. z sąsiadującymi państwami przyczyniły się do osłabiania mocarstowej pozycij Polski.Wymień z kim poslka prowadziła wojny.wyjaśnij pojęcia
-potop szwedzki
-wojna podjazdowa
jasyr
-odsiecz wiedeńska
-husaria
sarmatyzm
-barok
Dynastia Wazów:
-Zygmunt III Waza 1587-1632
-Władysław IV Waza 1632-1648
-Jan II Kazimierz Waza1648-1668 - ABDYKOWAŁ
Kozacy - grupa społeczna zamieszkująca Ukrainę i południowo-wschodnią Rosję. Utworzona w ciągu XV i XVI w. z różnych klas społecznych, głównie chłopów. Kozacy tworzyli swoisty wolny stan w Rzeczpospolitej i w państwie moskiewskim. Dużą ich część stanowili zbiegowie uchodzący w stepy na Zaporoże (stąd nazwa Kozacy zaporoscy), oraz tzw. "ludzie luźni". Nominalnie podlegali Rzeczpospolitej, w praktyce byli całkowicie niezależni.
PRZYCZYNY:
~ dążenie magnatów polskich do uczynienia z kozaków chłopów pańszczyźnianych
~ dążenie kozaków do zwiększenia rejestru kozackiego
(rejestr kozacki: spis kozaków - żołnierzy będących
na usługach Rzeczpospolitej i otrzymujących żołd)
~konflikty wyznaniowe, próby narzucenia kozakom uni brzeskiej
~ osobista niechęć Chmielnickiego do polskiej szlachty
SKUTKI:
~ zmniejszenie i zubożenie ludności ukraińskiej
~ podzielenie Ukrainy między Polske a Rosje
~ wzrost znaczenia Rosji i Turcji
~ osłabienie Polski
~ utrata ziem wschodnich
Michał Korybut Wiśnowiecki - (1640-1673), król polski od 1669, syn księcia Jeremiego Wiśniowieckiego i Gryzeldy Konstancji z Zamoyskich. Po abdykacji Jana Kazimierza wyniesiony na tron dzięki poparciu średniej szlachty.
Zapisał się w historii jako władca mierny i nieudolny. W okresie jego rządów w Polsce ścierały się ze sobą dwie opcje polityczne, prohabsburska i profrancuska. Sam król ożeniony z arcyksiężniczką Eleonorą Marią, siostrą cesarza Leopolda I, opowiadał się zaHabsburgami. Trwające przez cały okres jego panowania walki stronnictw magnackich groziły wybuchem wojny domowej. Niebezpieczeństwo walk wewnętrznych odsunął najazd turecki, zakończony niekorzystnym dla Polski pokojem w Buczaczu (1672) i utratą Kamieńca Podolskiego.
Polska prowadziła wojny z : Rosją, Turcją, Szwecją.
- potop szwedzki - szwedzki najazd na Polskę w 1655 w czasie II wojny północnej (1655–1660). Formalnie zakończył go pokój w Oliwiezawarty w 1660.
- wojna podjazdowa - wojna szarpana to specyficzny sposób prowadzenia walki: strona słabsza unika rozstrzygającej bitwy, atakując mniejsze oddziały wroga, zaplecze i tabory. Stosowana często w średniowieczu. Powszechnie stosowana przez ukrywających się w lasach chłopów.
- jasyr - niewola turecka lub tatarska
- odsiecz wiedeńska - wyprawa wojenna króla Jana III Sobieskiego podjęta w 1683 w celu udzielenia pomocy wojskowej oblężonemu przez TurkówWiedniowi. Była ona konsekwencją sojuszu polsko-austriackiego skierowanego przeciwko Turcji, zawartego w kwietniu 1683 przez Jana III Sobieskiego i cesarza Leopolda I.
- husaria - polska jazda należąca do autoramentu narodowego, znana z wielu zwycięstw formacja kawaleryjska Rzeczypospolitej, obecna na polach bitew od początków XVI do połowy XVIII wieku
- sarmatyzm - barokowa formacja kulturowa dominująca w Rzeczypospolitej od końca XVI do drugiej połowy XVIII wieku. Opierała się na przekonaniu, że szlachta polska pochodzi od Sarmatów – starożytnego ludu zamieszkującego początkowo między Dolną Wołgą a Donem. Po Sarmatach szlachta miała odziedziczyć umiłowanie wolności, gościnność, dobroduszność, męstwo oraz odwagę.
- barok - główny kierunek w kulturze środkowo i zachodnioeuropejskiej, którego trwanie datuje się na zakres czasowy od końca XVI wieku do XVIII wieku