Freon to związek chemiczny (np.: chloro-fluoro-węgiel), który został odkryty około 1920 roku. Na szeroką skalę został wprowadzony do produkcji w roku 1930.
Pod względem chemicznym freony (CFC) są pochodnymi chlorowcowymi węglowodorów nasyconych. W cząsteczce zawierają atomy chloru i fluoru, niekiedy również bromu. Powstają przez działanie fluorowodorem na halogenopochodne metanu lub etanu w obecności katalizatora.
Niższe freony charakteryzują się znaczną prężnością pary w niskich temperaturach oraz wysokim ciepłem parowania. Ze względu na dużą pojemność cieplną mają znaczny udział w zwiększaniu się efektu cieplarnianego. Nie mają zapachu lub posiadają zapach eteru. Są bezbarwne i nietoksyczne. Znalazły zastosowanie w produkcji urządzeń chłodzących i klimatyzacyjnych oraz (obecnie coraz rzadziej) w produkcji kosmetyków i dezodorantów.
Najbardziej znanymi i najczęściej używanymi freonami jest dichlorodifluorometan (CCl2F2), zwany freonem F-12 oraz dichlorotetrafluoroetan (C2Cl2F4), zwany freonem F-114. Obecnie oblicza się, że w atmosferze znajduje się ponad 20 mln ton freonów.
Zastosowanie
Freony zastosowano jako "bezpieczną alternatywę" środków chłodzących czyli amoniaku, oraz dwutlenku siarki, stosowanych do tej pory w urządzeniach klimatyzacyjnych. Jest to związek bardzo trwały, nietoksyczny i chemicznie stabilny, ale raz uwolniony może przebywać w atmosferze ponad sto lat.
Freony zaczęto szeroko stosować oprócz instalacji chłodniczych (31% całego zastosowania freonów) i produkcji spienionych tworzyw sztucznych (28%), również jako gaz napędowy do pojemników ciśnieniowych (dezodoranty-24% całego zastosowania). Poza tym używany był również do produkcji rozpuszczalników, preparatów do mycia urządzeń elektronicznych, do odtłuszczania w urządzeniach klimatyzacyjnych, oraz w przemyśle motoryzacyjnym jako dodatek do lakierów.
Działanie freonu
Okazało się jednak, że przy odpowiednich warunkach (nasłonecznienie), freon uwolniony do atmosfery jest zabójczy dla warstwy ozonowej, która chroni nas przed nadmiernym i szkodliwym promieniowaniem UV.Chlor, który jest składnikiem freonu wchodzi w reakcję łańcuchową z ozonem, redukując go do zwykłego tlenu. Pierwsze wzmianki o dziurze ozonowej pochodzą z lat 50-tych. Od 1977 roku oficjalnie są podawane wartości stężenia ozonu, natomiast w 1985 roku ogłoszono, że zawsze w czasie arktycznej wiosny (sierpień, wrzesień, październik), następuje ubytek do 90% warstwy ozonowej nad Antarktydą, co powoduje m.in.: tzw. efekt cieplarniany. Od 1991 roku w Polsce istnieje całkowity zakaz używania freonów. Alternatywą, może być przykładowo stosowanie innych gazów napędowych, lub zamiast klasycznych dezodorantów - dezodorantów w sztyfcie.
OZON
Ozon to trójatomowy tlen O3 o charakterystycznym "świeżym" zapachu, który powstaje podczas wyładowań atmosferycznych. Ozon jest gazem nietrwałym. Działa silnie utleniająco (bakteriobójczo), co znalazło zastosowanie do dezynfekcji powietrza i wody.W większych ilościach działa szkodliwie na organizm ludzki.
Ozon występuje w atmosferze przy powierzchni Ziemi, co jest zjawiskiem negatywnym, oraz w górnych warstwach stratosfery (50 km nad Ziemią), co jest zjawiskiem pozytywnym. Ozon w stratosferze odgrywa rolę pozytywną. Chroni ludzi, zwierzęta i rośliny przed promieniowaniem ultrafioletowym docierającym na Ziemię ze Słońca.
Zawartość O3 w powietrzu atmosferycznym jest zasadniczo pochodzenia antropogenicznego, wzrasta w zastraszającym tempie 2% w ciągu roku. Jest głównym, choć nie najbardziej toksycznym, składnikiem smogu - 1 cząstka tego gazu na milion części powietrza jest już dla ludzi trująca.
Blisko powierzchni Ziemi ozon jest trucizną, która współuczestniczy w tworzeniu smogu fotochemicznego i kwaśnego deszczu. W niższej warstwie atmosfery- troposferze - znajduje się nie więcej niż 10% ozonu, pozostałe 90% gromadzi się wysoko w stratosferze. Już 15 - 50 km w górę od powierzchni Ziemi ozon staje się pożyteczny, tworzy warstwę ochronną dla życia.
Ozon jest bowiem jedynym gazem w atmosferze, który zatrzymuje nadmiar promieniowania ultrafioletowego - zawartą w promieniowaniu energię przetwarza na ciepło, dzięki czemu spełnia też funkcję atmosferycznego termoregulatora. Spadek ilości ozonu zaznacza się szczególnie wyraźnie w miesiącach zimowych. np. na przełomie stycznia i lutego 1992 roku przykrywająca Polskę warstwa ozonu była przez kilka dni niemal dwukrotnie cieńsza od przeciętnej.
Freony (CFC, od (ang.)chlorofluorocarbon) – grupa chloro- i fluoropochodnych węglowodorów alifatycznych. Słowo Freon jest zarejestrowanym znakiem handlowym należącym do koncernu DuPont. Freony uznano powszechnie w latach '90 XX wieku za szkodliwe dla środowiska. Uważa się, że ich emisja do środowiska jest jedną z głównych przyczyn zanikania warstwy ozonowej w atmosferze ziemskiej. Przed tym odkryciem freony były masowo stosowane jako ciecze robocze w chłodziarkach, gaz nośny w aerozolowych kosmetykach oraz do produkcji spienionych polimerów.
OZON(play /oʊzoʊn/;O3) lubtrioxygenjesttriatomiccząsteczka, składająca się ztrzech atomów tlenu.Jestallotropetlenu, która jest znaczniemniej trwałe niżallotropedwuatomowych(O2),wrozkładaniupółtrwaniaokoło pół godziny,watmosferzedolnej,do normalnegodioxygen.Ozonjest utworzony zdioxygenprzez działaniepromieniowania ultrafioletowego,a takżeatmosferycznychwyładowańelektrycznych,iwystępują w niskich stężeniachw całejatmosfery ziemskiej.W sumie, ozonstanowitylko 0,6części na milionwatmosferze.
Freon
Freon to związek chemiczny (np.: chloro-fluoro-węgiel), który został odkryty około 1920 roku. Na szeroką skalę został wprowadzony do produkcji w roku 1930.
Pod względem chemicznym freony (CFC) są pochodnymi chlorowcowymi węglowodorów nasyconych. W cząsteczce zawierają atomy chloru i fluoru, niekiedy również bromu. Powstają przez działanie fluorowodorem na halogenopochodne metanu lub etanu w obecności katalizatora.
Niższe freony charakteryzują się znaczną prężnością pary w niskich temperaturach oraz wysokim ciepłem parowania. Ze względu na dużą pojemność cieplną mają znaczny udział w zwiększaniu się efektu cieplarnianego. Nie mają zapachu lub posiadają zapach eteru.
Są bezbarwne i nietoksyczne. Znalazły zastosowanie w produkcji urządzeń chłodzących i klimatyzacyjnych oraz (obecnie coraz rzadziej) w produkcji kosmetyków i dezodorantów.
Najbardziej znanymi i najczęściej używanymi freonami jest dichlorodifluorometan (CCl2F2), zwany freonem F-12 oraz dichlorotetrafluoroetan (C2Cl2F4), zwany freonem F-114. Obecnie oblicza się, że w atmosferze znajduje się ponad 20 mln ton freonów.
Zastosowanie
Freony zastosowano jako "bezpieczną alternatywę" środków chłodzących czyli amoniaku, oraz dwutlenku siarki, stosowanych do tej pory w urządzeniach klimatyzacyjnych. Jest to związek bardzo trwały, nietoksyczny i chemicznie stabilny, ale raz uwolniony może przebywać w atmosferze ponad sto lat.
Freony zaczęto szeroko stosować oprócz instalacji chłodniczych (31% całego zastosowania freonów) i produkcji spienionych tworzyw sztucznych (28%), również jako gaz napędowy do pojemników ciśnieniowych (dezodoranty-24% całego zastosowania). Poza tym używany był również do produkcji rozpuszczalników, preparatów do mycia urządzeń elektronicznych, do odtłuszczania w urządzeniach klimatyzacyjnych, oraz w przemyśle motoryzacyjnym jako dodatek do lakierów.
Działanie freonu
Okazało się jednak, że przy odpowiednich warunkach (nasłonecznienie), freon uwolniony do atmosfery jest zabójczy dla warstwy ozonowej, która chroni nas przed nadmiernym i szkodliwym promieniowaniem UV.Chlor, który jest składnikiem freonu wchodzi w reakcję łańcuchową z ozonem, redukując go do zwykłego tlenu. Pierwsze wzmianki o dziurze ozonowej pochodzą z lat 50-tych. Od 1977 roku oficjalnie są podawane wartości stężenia ozonu, natomiast w 1985 roku ogłoszono, że zawsze w czasie arktycznej wiosny (sierpień, wrzesień, październik), następuje ubytek do 90% warstwy ozonowej nad Antarktydą, co powoduje m.in.: tzw. efekt cieplarniany.
Od 1991 roku w Polsce istnieje całkowity zakaz używania freonów. Alternatywą, może być przykładowo stosowanie innych gazów napędowych, lub zamiast klasycznych dezodorantów - dezodorantów w sztyfcie.
OZON
Ozon to trójatomowy tlen O3 o charakterystycznym "świeżym" zapachu, który powstaje podczas wyładowań atmosferycznych. Ozon jest gazem nietrwałym. Działa silnie utleniająco (bakteriobójczo), co znalazło zastosowanie do dezynfekcji powietrza i wody.W większych ilościach działa szkodliwie na organizm ludzki.
Ozon występuje w atmosferze przy powierzchni Ziemi, co jest zjawiskiem negatywnym, oraz w górnych warstwach stratosfery (50 km nad Ziemią), co jest zjawiskiem pozytywnym. Ozon w stratosferze odgrywa rolę pozytywną. Chroni ludzi, zwierzęta i rośliny przed promieniowaniem ultrafioletowym docierającym na Ziemię ze Słońca.
Zawartość O3 w powietrzu atmosferycznym jest zasadniczo pochodzenia antropogenicznego, wzrasta w zastraszającym tempie 2% w ciągu roku. Jest głównym, choć nie najbardziej toksycznym, składnikiem smogu - 1 cząstka tego gazu na milion części powietrza jest już dla ludzi trująca.
Blisko powierzchni Ziemi ozon jest trucizną, która współuczestniczy w tworzeniu smogu fotochemicznego i kwaśnego deszczu. W niższej warstwie atmosfery- troposferze - znajduje się nie więcej niż 10% ozonu, pozostałe 90% gromadzi się wysoko w stratosferze. Już 15 - 50 km w górę od powierzchni Ziemi ozon staje się pożyteczny, tworzy warstwę ochronną dla życia.
Ozon jest bowiem jedynym gazem w atmosferze, który zatrzymuje nadmiar promieniowania ultrafioletowego - zawartą w promieniowaniu energię przetwarza na ciepło, dzięki czemu spełnia też funkcję atmosferycznego termoregulatora. Spadek ilości ozonu zaznacza się szczególnie wyraźnie w miesiącach zimowych. np. na przełomie stycznia i lutego 1992 roku przykrywająca Polskę warstwa ozonu była przez kilka dni niemal dwukrotnie cieńsza od przeciętnej.
Freony (CFC, od (ang.)chlorofluorocarbon) – grupa chloro- i fluoropochodnych węglowodorów alifatycznych. Słowo Freon jest zarejestrowanym znakiem handlowym należącym do koncernu DuPont. Freony uznano powszechnie w latach '90 XX wieku za szkodliwe dla środowiska. Uważa się, że ich emisja do środowiska jest jedną z głównych przyczyn zanikania warstwy ozonowej w atmosferze ziemskiej. Przed tym odkryciem freony były masowo stosowane jako ciecze robocze w chłodziarkach, gaz nośny w aerozolowych kosmetykach oraz do produkcji spienionych polimerów.
OZON(play /oʊzoʊn/;O3) lubtrioxygenjesttriatomiccząsteczka, składająca się ztrzech atomów tlenu.Jestallotropetlenu, która jest znaczniemniej trwałe niżallotropedwuatomowych(O2),wrozkładaniupółtrwaniaokoło pół godziny,watmosferzedolnej,do normalnegodioxygen.Ozonjest utworzony zdioxygenprzez działaniepromieniowania ultrafioletowego,a takżeatmosferycznychwyładowańelektrycznych,iwystępują w niskich stężeniachw całejatmosfery ziemskiej.W sumie, ozonstanowitylko 0,6części na milionwatmosferze.