imiona i nazwiska ludzi, np.: Jan Nowak, Adam Kowalski, imiona własne zwierząt i drzew, np.: Burek, Mruczek, Bartek (nazwa dębu w Zagnańsku), Lech, Czech, Rus i Edward (nazwy dębów rosnących w Rogalińskim Parku Krajobrazowym), imiona własne bogów i postaci mitologicznych, np.: Chrystus, Allach (Allah), Hera, Posejdon, Pegaz, jednowyrazowe i wielowyrazowe przydomki, pseudonimy, przezwiska, np.: Chrobry, Wielki, Bolesław Prus, Litwos, Chudy, ale: jeśli przydomek jest wyrażeniem przyimkowym, to występujące w nim rzeczowniki piszemy wielką literą, a przyimek małą, np.: Biernat z Lublina, Jan z Głogowa, Matka Teresa z Kalkuty, imiona własne ludzi użyte w znaczeniu przenośnym, czyli nazwisko autora użyte w znaczeniu jego dzieła, np.: Przeczytałem Mickiewicza. Słuchałem Krawczyka i Rubika. nazwy mieszkańców kontynentów, krajów, starożytnych państw, np.: Europejczyk, Australijczyk, Polka, Meksykanin, Węgierka, Fenicjanin, Rzymianin, ale: polka (nazwa tańca), meksykanin (mieszkaniec miasta), węgierka (nazwa drzewa i jego owocu), rzymianin (mieszkaniec miasta), nazwy członków narodów, ras i szczepów, np.: Arab (członek narodu), Słowianin, Żyd (członek narodu), Szwed, Murzyn (człowiek rasy czarnej), Metys (Indianin z domieszką krwi białej), Papuas, ale: arab (koń pochodzący z Półwyspu Arabskiego o maści gniadej lub karej), żyd (wyznawca judaizmu), murzyn (ktoś opalony lub wykonywujący za kogoś pracę), metys (zwierzę, mieszaniec), nazwy mieszkańców terenów geograficznych, np. regionów, prowincji, krain, wysp: Warmiak, Kaszub lub Kaszuba, Katalonka, Krakowiak (mieszkaniec Krakowskiego), Kujawiak, Kreteńczyk, Balearczyk, ale: krakowiak (nazwa tańca), kujawiak (nazwa tańca), nazwy dynastii, np.: Piastowie, Jagiellonowie, Romanowie, Habsburgowie, przymiotniki dzierżawcze (odnoszące się do właściciela, autora, twórcy) utworzone od imion własnych, np.: Pałac Kazimierzowski, styl Sienkiewiczowski, styl Rembrandtowski, wiersz Różewiczowski, nazwy świąt i dni świątecznych, np.: Nowy Rok, Dzień Bezpiecznego Internetu, Popielec, Wielkanoc, Wielki Tydzień, Święto Pracy, 3 Maja, Dzień Matki, Międzynarodowy Dzień Dziecka, Boże Ciało, Dzień Ojca, Zielone Świątki, Zaduszki, Wszystkich Świętych, Święto Niepodległości, Wigilia, Boże Narodzenie, Pascha lub Pesach, ale: niedziela wielkanocna, środa popielcowa, pascha (potrawa), nazwy imprez międzynarodowych lub krajowych, np.: Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich, Dzień Ziemi, Światowy Dzień Młodzieży, ale: przyimki występujące wewnątrz tych nazw piszemy małą literą: Dzień bez Samochodu, tytuły czasopism, nazwy wydawnictw seryjnych, np.: "Miś", "Świerszczyk", "Gazeta Wyborcza", "Polityka", "Biblioteka Arcydzieł Literatury Polskiej", ale: spójniki i przyimki występujące wewnątrz tych tytułów piszemy małą literą, np.: "Kobieta i Życie", "Literatura na Świecie", ale: w tytułach, które nie odmieniają się, wielką literą piszemy tylko pierwszy wyraz, np.: "Mówią wieki", "Dookoła świata", "Żyjmy dłużej", w podtytułach czasopism oraz w tytułach jednorazowych dodatków do pism wielką literą piszemy tylko człon pierwszy, pozostałe człony - małą literą, np.: "Tele Tydzień. Popularny magazyn telewizyjny", "Tele Świat. Magazyn telewizyjny", w tytułach jednorazowych dodatków, które są okazjonalne, nie mają numeracji, a jego wydania łączą się z jakimś wydarzeniem, a nie konkretnym terminem, wielką literą piszemy tylko człon pierwszy, pozostałe człony - małą literą np.: "Książeczka pierwszej pomocy" (dodatek do "Polityki"), ale: stały dodatek, który ma własną numerację, ukazuje się regularnie, piszemy wielkimi literami, np.: "Niezbędnik Inteligenta" (dodatek tygodnika "Polityka") oraz "Kujon Polski" czy "Duży Format" (dodatki "Gazety Wyborczej"), pierwszy wyraz w tytułach książek, utworów muzycznych, artykułów, dzieł sztuki, zabytków językowych, deklaracji, np.: "Nasza mama czarodziejka" (autor: Wanda Chotomska) "Podwieczorek u Mini i Maxa" (autor: Grzegorz Kazdepke), "Przepraszam, smoku (ballada o uprzejmym rycerzu)" (autor: Wiera Badalska), "W pustyni i w puszczy" (autor: Henryk Sienkiewicz), "Mały słownik języka polskiego", "Słownik ortograficzny języka polskiego", "Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN", "Obrazkowy słownik angielsko - polski", "Krakowiak fantastyczny" (kompozytor: Ignacy Jan Paderewski), "Jan Kochanowski z Urszulą" (obraz Jana Matejki), "Zawieszenie dzwonu Zygmunta" (obraz Jana Matejki), "Bitwa pod Grunwaldem" (obraz Jana Matejki), "Krajobraz o zmierzchu" (obraz Jana Stanisławskiego), "Planty krakowskie" (obraz Jana Stanisławskiego), "Szpica wieży Kościoła Najświętszej Marii Panny w Krakowie" (obraz Jana Stanisławskiego), "Ołtarz mariacki" (rzeźba Wita Stwosza), "Mały powstaniec" (pomnik Jerzego Jarnuszkiewicza), "Psałterz floriański", "Deklaracja praw dziecka", ale: wszystkie wyrazy w tytułach ksiąg biblijnych pisze się wielką literą, np.: "Dzieje Apostolskie", nazwy krojów czcionek drukarskich, np.: Calibri, Tahoma, Times New Roman, nazwy języków programowania, programów i systemów komputerowych, np.: Pascal, Unix lub UNIX, Windows, Word, nazwy witryn i portali internetowych piszemy wielką literą, z wyjątkiem spójników i przyimków, występujących wewnątrz tych nazw, nazwy gwiazd i ich mieszkańców, planet, konstalacji, np.: Droga Mleczna, Wielki Wóz, Złota Ryba, Mars, Marsjanin, Marsjanka, Pluton, ale: wyrazy: Ziemia, Księżyc, Galaktyka tylko w znaczeniu astrologicznym piszemy wielką literą, wyrazy kosmos oraz wszechświat możemy w liczbie pojedynczej zapisywać małą lub wielką literą: kosmos lub Kosmos, wszechświat lub Wszechświat; w liczbie mnogiej oba słowa zapisujemy małą literą: kosmosy, wszechświaty, nazwy geograficzne, czyli nazwy kontynentów, części świata, krajów, starożytnych państw, regionów, prowincji, stanów, miast, wsi, dzielnic i osiedli, np.: Europa, Ameryka Łacińska, Japonia (= Kraj Kwitnącej Wiśni), Kanada (= Kraj Klonowego Liścia), Rzeczpospolita Polska, Rzym, Warmia, Ontario (prowincja w Kanadzie), Dakota Południowa, Charleston, Warszawa, Zalesie, Mokotów, ale: kanada (obfitość czegoś), charleston (taniec), inne nazwy geograficzne, czyli nazwy np.: oceanów, mórz, jezior, rzek, nizin, wyżyn, gór, pustyń, puszcz, kanałów, wysp, półwyspów oraz nazwy geograficzno - kulturowe, np.: Ocean Atlantycki, Pacyfik, Morze Bałtyckie, Bałtyk, Morze Norweskie, Gopło, Wisła, Wieprz, Nizina Mazowiecka, Nizina Śląska, Wyżyna Krakowsko - Częstochowska, Wyżyna Śląska, Góry Świętokrzyskie, Sudety, Bałkany (pasmo górskie), Rysy, Sahara, Wielka Pustynia Piaszczysta, Puszcza Goleniowska, Puszcza Kampinowska, Kanał Augustowski, Kanał Panamski, Uznam, Grenlandia, Archipelag Galapagos, Półwysep Indochiński, Wyspy Japońskie, Bliski Wschód, ale: wieprz (zwierzę), jawa (motocykl marki Jawa), ale: jeśli nazwa geograficzna składa się z dwóch wyrazów i gdy drugi wyraz jest rzeczownikiem w mianowniku nieodmieniającym się, to wtedy pierwszy człon (wyraz pospolity) piszemy małą literą, a drugi wielką, np.: morze Marmara, jezioro Śniardwy, pustynia Kalahari, wyspa Bali, półwysep Hel, przymiotniki: południowy, północny, wschodni, zachodni, dolny, górny, mały, nowy, stary, wielki wchodzące w skład nazwy geograficznych, np.: Ameryka Południowa, Morze Północne, Przylądek Północny, Morze Wschodniosyberyjskie, Zachodni Brzeg Jordanu, Zachodnia Pustynia, Dolna Saksonia, Dolny Śląsk, Górny Śląsk, Górny Zair, Mała Panew, Małe Wyspy Sundajskie, Nowy Sącz, Nowy Targ, Stara Zagora, Stary Sącz, Wielki Kanion Kolorado, Wielkie Rowy Afrykańskie, jednowyrazowe i wielowyrazowe nazwy ulic, parków, rynków, budowli, zabytków, obiektów sportowych, np.: Krakowskie Przedmieście, Planty (park w Krakowie), Łazienki Królewskie, Tatrzański Park Narodowy, Rynek, Barbakan, Belweder, Pałac Kultury i Nauki (skrót: PKiN), Pałac Namiestnikowski, Zamek Królewski, Zamek Książąt Pomorskich, Sukiennice, Wieża Eiffla, Wielki Mur Chiński, Spodek, Stadion Śląski, Stadion Dziesięciolecia, Stadion Narodowy, ale: jeśli stojący na początku nazwy wielowyrazowej wyraz, np.: ulica, aleja, plac, park, kopiec, klasztor, kościół, pałac, willa, most, pomnik, cmentarz jest tylko nazwą gatunkową (rodzajową), to piszemy go małą literą, a pozostałe wyrazy wchodzące w skład nazwy - wielką literą: ulica (skrót: ul.) Kwiatowa, aleja Stanów Zjednoczonych, plac (skrót: pl.) Konstytucji, plac Na Rozdrożu, park Ujazdowski, kopiec Tadeusza Kościuszki, klasztor Franciszkanów, kościół św. Mikołaja, kościół Na Skałce, kościół ss. Wizytek, pałac Krasińskich, pałac Łazienkowski, pałac Na Wodzie, willa Atma, most Siekierkowski, pomnik Fryderyka Szopena, cmentarz Rakowicki, ale: jeśli w nazwie wyraz aleja występuje w liczbie mnogiej, to piszemy go wielką literą, np.: Aleje Jerozolimskie, Aleje Ujazdowskie, ale: spójniki i przyimki występujące wewnątrz tych nazw piszemy wielką literą, np.: ulica Żwirki i Wigury, plac Cudu nad Wisłą, kościół Świętych Piotra i Pawła, nazwy urzędów, władz, instytucji, szkół, np.: Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, Główny Urząd Statystyczny, Urząd Rady Ministrów, Uniwersytet Jagielloński, ale: spójniki, przyimki i skróty w tych nazwach piszemy małą literą, np.: Prezydent m.st. Warszawy, Szkoła Podstawowa nr 8 im. Jana Kochanowskiego, nazwy orderów i odznaczeń, np.: Order Orła Białego, Order św. Stanisława, Order Uśmiechu, Virtuti Militari, Krzyż Walecznych, Warszawski Krzyż Powstańczy, Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, jednowyrazowe i wielowyrazowe nazwy nagród, np.: Oscar, Nobel, Nagroda Nobla, Wiktor, ale: jeśli w skład nazwy nagrody wchodzą spójniki lub skrót: im., to piszemy je małą literą, np.: Nagroda im. Stefana Kisielewskiego, ale: jeśli przed nazwą nagrody znajduje się wyraz pospolity nagroda, to piszemy go małą literą, np.: nagroda Złote Lwy Gdańskie, nagroda Złota Palma, nazwy firm, marek i typów wyrobów przemysłowych, np.: Jawa (marka motocykli), Pollena (marka towarów i firma), Polonez (marka samochodu), Pepsi - Cola (marka i firma), Kodak (marka i firma), Lublin (marka ciężarówek), ale: małą literą piszemy: jawa (motocykl marki Jawa), pollena (wyrób marki Pollena), polonez (samochód marki Polonez; utwór muzyczny, nazwa tańca), pepsi - cola (napój), kodak (produkt firmy Kodak), lublin (ciężarówka marki Lublin), skrótowce literowe i głoskowe, np.: PAL (Polska Akademia Literatury), PAN (Polska Akademia Nauk), PTK (Polska Telefonia Komórkowa; Polska Telewizja Kablowa), PTTK (Polskie Towarzystwo Turystyczno - Krajoznawcze), PWN (Państwowe Wydawnictwo Naukowe), PWST (Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna w Krakowie lub w Warszawie), ale: w niektórych rodzajach skrótowców zależy to od przyjętego zwyczaju, np.: GASPOL, Cepelia lub CPLiA (Centrala Przemysłu Ludowego i Artystycznego), Hortex lub HORTEX, Pekaes lub PKS (Polska Komunikacja Samochodowa), Pagart lub PAGART (Polska Agencja Artystyczna), Paged lub PAGED (Polska Agencja Eksportu Drewna), Pafawag (Państwowa Fabryka Wagonów), ale: jeśli skrótowiec zawiera litery oznaczające przyimek lub spójnik, to piszemy je małą literą, np.: WSiP (Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne), MSWiA (Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji), MPiK (Klub Międzynarodowej Prasy i Książki), ale: jeśli wewnątrz skrótowca występują inne litery oznaczające głoski wewnątrzwyrazowe, piszemy je także małą literą, np.: PZmot (Polski Związek Motorowy), ale: jeśli w skrótowcu występuje dwuznak ch, to c piszemy wielką literą, a h - małą, np.: BCh (Bataliony Chłopskie), symbole nazw pierwiastków chemicznych, np. O (tlen), H (wodór), C (węgiel), Zn (cynk), Fe (żelazo), Cu (miedź), skróty tytułów Starego i Nowego Testamentu, czyli: ST, NT.
Rz piszemy, gdy w wyrazach wymienia się na r, np.:
rowerzysta - rower, na komputerze - komputer, dworzec - dworca.
Wielką literą piszemy:
imiona i nazwiska ludzi, np.: Jan Nowak, Adam Kowalski, imiona własne zwierząt i drzew, np.: Burek, Mruczek, Bartek (nazwa dębu w Zagnańsku), Lech, Czech, Rus i Edward (nazwy dębów rosnących w Rogalińskim Parku Krajobrazowym), imiona własne bogów i postaci mitologicznych, np.: Chrystus, Allach (Allah), Hera, Posejdon, Pegaz, jednowyrazowe i wielowyrazowe przydomki, pseudonimy, przezwiska, np.: Chrobry, Wielki, Bolesław Prus, Litwos, Chudy, ale: jeśli przydomek jest wyrażeniem przyimkowym, to występujące w nim rzeczowniki piszemy wielką literą, a przyimek małą, np.: Biernat z Lublina, Jan z Głogowa, Matka Teresa z Kalkuty, imiona własne ludzi użyte w znaczeniu przenośnym, czyli nazwisko autora użyte w znaczeniu jego dzieła, np.: Przeczytałem Mickiewicza. Słuchałem Krawczyka i Rubika. nazwy mieszkańców kontynentów, krajów, starożytnych państw, np.: Europejczyk, Australijczyk, Polka, Meksykanin, Węgierka, Fenicjanin, Rzymianin, ale: polka (nazwa tańca), meksykanin (mieszkaniec miasta), węgierka (nazwa drzewa i jego owocu), rzymianin (mieszkaniec miasta), nazwy członków narodów, ras i szczepów, np.: Arab (członek narodu), Słowianin, Żyd (członek narodu), Szwed, Murzyn (człowiek rasy czarnej), Metys (Indianin z domieszką krwi białej), Papuas, ale: arab (koń pochodzący z Półwyspu Arabskiego o maści gniadej lub karej), żyd (wyznawca judaizmu), murzyn (ktoś opalony lub wykonywujący za kogoś pracę), metys (zwierzę, mieszaniec), nazwy mieszkańców terenów geograficznych, np. regionów, prowincji, krain, wysp: Warmiak, Kaszub lub Kaszuba, Katalonka, Krakowiak (mieszkaniec Krakowskiego), Kujawiak, Kreteńczyk, Balearczyk, ale: krakowiak (nazwa tańca), kujawiak (nazwa tańca), nazwy dynastii, np.: Piastowie, Jagiellonowie, Romanowie, Habsburgowie, przymiotniki dzierżawcze (odnoszące się do właściciela, autora, twórcy) utworzone od imion własnych, np.: Pałac Kazimierzowski, styl Sienkiewiczowski, styl Rembrandtowski, wiersz Różewiczowski, nazwy świąt i dni świątecznych, np.: Nowy Rok, Dzień Bezpiecznego Internetu, Popielec, Wielkanoc, Wielki Tydzień, Święto Pracy, 3 Maja, Dzień Matki, Międzynarodowy Dzień Dziecka, Boże Ciało, Dzień Ojca, Zielone Świątki, Zaduszki, Wszystkich Świętych, Święto Niepodległości, Wigilia, Boże Narodzenie, Pascha lub Pesach, ale: niedziela wielkanocna, środa popielcowa, pascha (potrawa), nazwy imprez międzynarodowych lub krajowych, np.: Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich, Dzień Ziemi, Światowy Dzień Młodzieży, ale: przyimki występujące wewnątrz tych nazw piszemy małą literą: Dzień bez Samochodu, tytuły czasopism, nazwy wydawnictw seryjnych, np.: "Miś", "Świerszczyk", "Gazeta Wyborcza", "Polityka", "Biblioteka Arcydzieł Literatury Polskiej", ale: spójniki i przyimki występujące wewnątrz tych tytułów piszemy małą literą, np.: "Kobieta i Życie", "Literatura na Świecie", ale: w tytułach, które nie odmieniają się, wielką literą piszemy tylko pierwszy wyraz, np.: "Mówią wieki", "Dookoła świata", "Żyjmy dłużej", w podtytułach czasopism oraz w tytułach jednorazowych dodatków do pism wielką literą piszemy tylko człon pierwszy, pozostałe człony - małą literą, np.: "Tele Tydzień. Popularny magazyn telewizyjny", "Tele Świat. Magazyn telewizyjny", w tytułach jednorazowych dodatków, które są okazjonalne, nie mają numeracji, a jego wydania łączą się z jakimś wydarzeniem, a nie konkretnym terminem, wielką literą piszemy tylko człon pierwszy, pozostałe człony - małą literą np.: "Książeczka pierwszej pomocy" (dodatek do "Polityki"), ale: stały dodatek, który ma własną numerację, ukazuje się regularnie, piszemy wielkimi literami, np.: "Niezbędnik Inteligenta" (dodatek tygodnika "Polityka") oraz "Kujon Polski" czy "Duży Format" (dodatki "Gazety Wyborczej"), pierwszy wyraz w tytułach książek, utworów muzycznych, artykułów, dzieł sztuki, zabytków językowych, deklaracji, np.: "Nasza mama czarodziejka" (autor: Wanda Chotomska) "Podwieczorek u Mini i Maxa" (autor: Grzegorz Kazdepke), "Przepraszam, smoku (ballada o uprzejmym rycerzu)" (autor: Wiera Badalska), "W pustyni i w puszczy" (autor: Henryk Sienkiewicz), "Mały słownik języka polskiego", "Słownik ortograficzny języka polskiego", "Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN", "Obrazkowy słownik angielsko - polski", "Krakowiak fantastyczny" (kompozytor: Ignacy Jan Paderewski), "Jan Kochanowski z Urszulą" (obraz Jana Matejki), "Zawieszenie dzwonu Zygmunta" (obraz Jana Matejki), "Bitwa pod Grunwaldem" (obraz Jana Matejki), "Krajobraz o zmierzchu" (obraz Jana Stanisławskiego), "Planty krakowskie" (obraz Jana Stanisławskiego), "Szpica wieży Kościoła Najświętszej Marii Panny w Krakowie" (obraz Jana Stanisławskiego), "Ołtarz mariacki" (rzeźba Wita Stwosza), "Mały powstaniec" (pomnik Jerzego Jarnuszkiewicza), "Psałterz floriański", "Deklaracja praw dziecka", ale: wszystkie wyrazy w tytułach ksiąg biblijnych pisze się wielką literą, np.: "Dzieje Apostolskie", nazwy krojów czcionek drukarskich, np.: Calibri, Tahoma, Times New Roman, nazwy języków programowania, programów i systemów komputerowych, np.: Pascal, Unix lub UNIX, Windows, Word, nazwy witryn i portali internetowych piszemy wielką literą, z wyjątkiem spójników i przyimków, występujących wewnątrz tych nazw, nazwy gwiazd i ich mieszkańców, planet, konstalacji, np.: Droga Mleczna, Wielki Wóz, Złota Ryba, Mars, Marsjanin, Marsjanka, Pluton, ale: wyrazy: Ziemia, Księżyc, Galaktyka tylko w znaczeniu astrologicznym piszemy wielką literą, wyrazy kosmos oraz wszechświat możemy w liczbie pojedynczej zapisywać małą lub wielką literą: kosmos lub Kosmos, wszechświat lub Wszechświat; w liczbie mnogiej oba słowa zapisujemy małą literą: kosmosy, wszechświaty, nazwy geograficzne, czyli nazwy kontynentów, części świata, krajów, starożytnych państw, regionów, prowincji, stanów, miast, wsi, dzielnic i osiedli, np.: Europa, Ameryka Łacińska, Japonia (= Kraj Kwitnącej Wiśni), Kanada (= Kraj Klonowego Liścia), Rzeczpospolita Polska, Rzym, Warmia, Ontario (prowincja w Kanadzie), Dakota Południowa, Charleston, Warszawa, Zalesie, Mokotów, ale: kanada (obfitość czegoś), charleston (taniec), inne nazwy geograficzne, czyli nazwy np.: oceanów, mórz, jezior, rzek, nizin, wyżyn, gór, pustyń, puszcz, kanałów, wysp, półwyspów oraz nazwy geograficzno - kulturowe, np.: Ocean Atlantycki, Pacyfik, Morze Bałtyckie, Bałtyk, Morze Norweskie, Gopło, Wisła, Wieprz, Nizina Mazowiecka, Nizina Śląska, Wyżyna Krakowsko - Częstochowska, Wyżyna Śląska, Góry Świętokrzyskie, Sudety, Bałkany (pasmo górskie), Rysy, Sahara, Wielka Pustynia Piaszczysta, Puszcza Goleniowska, Puszcza Kampinowska, Kanał Augustowski, Kanał Panamski, Uznam, Grenlandia, Archipelag Galapagos, Półwysep Indochiński, Wyspy Japońskie, Bliski Wschód, ale: wieprz (zwierzę), jawa (motocykl marki Jawa), ale: jeśli nazwa geograficzna składa się z dwóch wyrazów i gdy drugi wyraz jest rzeczownikiem w mianowniku nieodmieniającym się, to wtedy pierwszy człon (wyraz pospolity) piszemy małą literą, a drugi wielką, np.: morze Marmara, jezioro Śniardwy, pustynia Kalahari, wyspa Bali, półwysep Hel, przymiotniki: południowy, północny, wschodni, zachodni, dolny, górny, mały, nowy, stary, wielki wchodzące w skład nazwy geograficznych, np.: Ameryka Południowa, Morze Północne, Przylądek Północny, Morze Wschodniosyberyjskie, Zachodni Brzeg Jordanu, Zachodnia Pustynia, Dolna Saksonia, Dolny Śląsk, Górny Śląsk, Górny Zair, Mała Panew, Małe Wyspy Sundajskie, Nowy Sącz, Nowy Targ, Stara Zagora, Stary Sącz, Wielki Kanion Kolorado, Wielkie Rowy Afrykańskie, jednowyrazowe i wielowyrazowe nazwy ulic, parków, rynków, budowli, zabytków, obiektów sportowych, np.: Krakowskie Przedmieście, Planty (park w Krakowie), Łazienki Królewskie, Tatrzański Park Narodowy, Rynek, Barbakan, Belweder, Pałac Kultury i Nauki (skrót: PKiN), Pałac Namiestnikowski, Zamek Królewski, Zamek Książąt Pomorskich, Sukiennice, Wieża Eiffla, Wielki Mur Chiński, Spodek, Stadion Śląski, Stadion Dziesięciolecia, Stadion Narodowy, ale: jeśli stojący na początku nazwy wielowyrazowej wyraz, np.: ulica, aleja, plac, park, kopiec, klasztor, kościół, pałac, willa, most, pomnik, cmentarz jest tylko nazwą gatunkową (rodzajową), to piszemy go małą literą, a pozostałe wyrazy wchodzące w skład nazwy - wielką literą: ulica (skrót: ul.) Kwiatowa, aleja Stanów Zjednoczonych, plac (skrót: pl.) Konstytucji, plac Na Rozdrożu, park Ujazdowski, kopiec Tadeusza Kościuszki, klasztor Franciszkanów, kościół św. Mikołaja, kościół Na Skałce, kościół ss. Wizytek, pałac Krasińskich, pałac Łazienkowski, pałac Na Wodzie, willa Atma, most Siekierkowski, pomnik Fryderyka Szopena, cmentarz Rakowicki, ale: jeśli w nazwie wyraz aleja występuje w liczbie mnogiej, to piszemy go wielką literą, np.: Aleje Jerozolimskie, Aleje Ujazdowskie, ale: spójniki i przyimki występujące wewnątrz tych nazw piszemy wielką literą, np.: ulica Żwirki i Wigury, plac Cudu nad Wisłą, kościół Świętych Piotra i Pawła, nazwy urzędów, władz, instytucji, szkół, np.: Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, Główny Urząd Statystyczny, Urząd Rady Ministrów, Uniwersytet Jagielloński, ale: spójniki, przyimki i skróty w tych nazwach piszemy małą literą, np.: Prezydent m.st. Warszawy, Szkoła Podstawowa nr 8 im. Jana Kochanowskiego, nazwy orderów i odznaczeń, np.: Order Orła Białego, Order św. Stanisława, Order Uśmiechu, Virtuti Militari, Krzyż Walecznych, Warszawski Krzyż Powstańczy, Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, jednowyrazowe i wielowyrazowe nazwy nagród, np.: Oscar, Nobel, Nagroda Nobla, Wiktor, ale: jeśli w skład nazwy nagrody wchodzą spójniki lub skrót: im., to piszemy je małą literą, np.: Nagroda im. Stefana Kisielewskiego, ale: jeśli przed nazwą nagrody znajduje się wyraz pospolity nagroda, to piszemy go małą literą, np.: nagroda Złote Lwy Gdańskie, nagroda Złota Palma, nazwy firm, marek i typów wyrobów przemysłowych, np.: Jawa (marka motocykli), Pollena (marka towarów i firma), Polonez (marka samochodu), Pepsi - Cola (marka i firma), Kodak (marka i firma), Lublin (marka ciężarówek), ale: małą literą piszemy: jawa (motocykl marki Jawa), pollena (wyrób marki Pollena), polonez (samochód marki Polonez; utwór muzyczny, nazwa tańca), pepsi - cola (napój), kodak (produkt firmy Kodak), lublin (ciężarówka marki Lublin), skrótowce literowe i głoskowe, np.: PAL (Polska Akademia Literatury), PAN (Polska Akademia Nauk), PTK (Polska Telefonia Komórkowa; Polska Telewizja Kablowa), PTTK (Polskie Towarzystwo Turystyczno - Krajoznawcze), PWN (Państwowe Wydawnictwo Naukowe), PWST (Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna w Krakowie lub w Warszawie), ale: w niektórych rodzajach skrótowców zależy to od przyjętego zwyczaju, np.: GASPOL, Cepelia lub CPLiA (Centrala Przemysłu Ludowego i Artystycznego), Hortex lub HORTEX, Pekaes lub PKS (Polska Komunikacja Samochodowa), Pagart lub PAGART (Polska Agencja Artystyczna), Paged lub PAGED (Polska Agencja Eksportu Drewna), Pafawag (Państwowa Fabryka Wagonów), ale: jeśli skrótowiec zawiera litery oznaczające przyimek lub spójnik, to piszemy je małą literą, np.: WSiP (Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne), MSWiA (Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji), MPiK (Klub Międzynarodowej Prasy i Książki), ale: jeśli wewnątrz skrótowca występują inne litery oznaczające głoski wewnątrzwyrazowe, piszemy je także małą literą, np.: PZmot (Polski Związek Motorowy), ale: jeśli w skrótowcu występuje dwuznak ch, to c piszemy wielką literą, a h - małą, np.: BCh (Bataliony Chłopskie), symbole nazw pierwiastków chemicznych, np. O (tlen), H (wodór), C (węgiel), Zn (cynk), Fe (żelazo), Cu (miedź), skróty tytułów Starego i Nowego Testamentu, czyli: ST, NT.Rz piszemy, gdy w wyrazach wymienia się na r, np.:
rowerzysta - rower,
na komputerze - komputer,
dworzec - dworca.
Rz piszemy w zakończeniach wyrazów:
arz erz mierz mistrznp.:
bramkarz, pisarz,
harcerz, rycerz,
ciśnieniomierz, Sandomierz,
burmistrz, zegarmistrz.
Rz piszemy po spółgłoskach: b, p, d, t, g, k, ch, j, w, np.:
brzeg, brzoza,
przebój, sprzedawca,
drzewo, modrzew,
trzeba, patrzeć,
grzyb, pielgrzym,
chrzan, chrząszcz,
spojrzeć, ujrzeć,
wrzesień, wrzeciono.
Wyjątki:
wyrazy: bukszpan, gżegżółka, kształt, kszyk (nazwa ptaka), piegża (nazwa ptaka), pszczoła, Pszczyna, pszenica, pszenżyto, w przymiotnikach zakończonych na: - szy, - ejszy, np.: lepszy, nowszy, najlepszy, najnowszy, ładniejszy, mocniejszy, najładniejszy, najmocniejszy.Ż piszemy, gdy wymienia się w innych formach tego samego wyrazu lub w innych wyrazach na: g, dz, h, z, ź, s
np.:
książka - księga,
wstążka - wstęga,
mosiężny - mosiądz,
pieniążek - pieniądz,
drużyna - druh,
watażka - wataha,
każę (coś zrobić) - kazać,
mażę (po czymś) - mazać,
przerażenie - przerazić,
zamrażać - mroźny, mróz,
bliżej - blisko,
niżej - nisko.
Ż piszemy w wyrazach zakończonych na: - aż, - eż
np.:
pejzaż, witraż, młodzież, odzież.
Ż piszemy po literach: l, ł, r, n,
np.:
lżej, ulżyć,
małże, małżeństwo,
rżysko, rżenie,
rewanż, oranżada.
U piszemy w zakończeniach rzeczowników:
un unek uchna uszka uszek uch us usiazwiastun, podaruek, córuchna, staruszka, łańcuszek, maluch, raptus, mamusia.
U piszemy w czasownikach zakończonych na:
uj ujesz ujenp.: maluję, malujesz, maluje, wędruję, wędrujesz, wędruje.
U piszemy w czasownikach typu: czuć, kuć, kłuć, pruć, snuć, np.: czuje, kuję, kłuję pruję, snuję.
Ó piszemy, gdy wymienia się w innych formach tego samego wyrazu lub w innych wyrazach na: o, e, a
np.:
stół - stoły
wiózł - wiozę
trójka - troje
przyjaciółka - przyjaciel
niósł - niesie
siódmy - siedem
skrót - skracać
mówić - mawiać
powtórzyć - powtarzać
Ó piszemy w wyrazach zakończonych na: - ów, np.:
Julianów
Tarłów
Opatów
z lasów
chłopców
Ó piszemy w wyrazach zakończonych na: - ówka, np.:
łamigłówka
pocztówka
złotówka
Wyjątki: skuwka, wsuwka, zasuwka.
Ó piszemy w wyrazach zakończonych na: - ówna, np.:
Nowakówna
Kucówna
Ó piszemy na początku wyrazów: ósemka, ósmy, ów, ówczesny, ówcześnie,ówdzie.
Ch piszemy, gdy wymienia się w innych formach tego samego wyrazu lub w innych wyrazach na: sz
np.:
mucha - muszka,
wydmuchać - wydmuszka,
trochę - troszkę,
Ch piszemy po literze s np.: schab, schody, wschód.
Ch piszemy na końcu wyrazów, np.: na drogach, orzech, zuch.
Wyjątki: druh, Boh (nazwa rzeki).
H piszemy, gdy wymienia się w innych formach tego samego wyrazu lub w innych wyrazach na: g, ż, z, dz,
np.:
wahać się - waga,
druh - drużyna,
błahy - błazen
Licze na naj :)
a dokładniej czego? rz , ch , h ,czego?