Question

Wypisz wszystkie zasady z "nie" razem z wyjątkami

Answer 1

Pisownia nie z rzeczownikamiNie z rzeczownikami piszemy łącznie, niezależnie od tego, czy jest to wyraz zleksykalizowany (niepokój, nieszczęście, niedotrzymanie), czy też doraźnie utworzony (niekorektor, nieksiążka).Wyjątki są natomiast dwa:gdy nie jest wyraźnym przeciwstawieniem, piszemy je osobno, np. nie korektor, ale redaktor;gdy człon drugi w przeciwstawieniach logicznych pisze się wielką literą, poprawny jest zapis z łącznikiem, np. nie-Polak, nie-Europejczyk itp. Pisownia nie z przymiotnikamiNie z przymiotnikami piszemy łącznie, np. niedrogi, niebrzydki, nieciekawy.Ale wyjątki od tej zasady są trzy:gdy nie jest wyraźnym przeciwstawieniem, piszemy je osobno, np. nie brzydki, ale ładny;gdy człon drugi w przeciwstawieniach logicznych pisze się wielką literą, poprawny jest zapis z łącznikiem, np. nie-Szekspirowski (dramat) itp.gdy nie łączy się z przymiotnikiem w stopniu wyższym i najwyższym, piszemy je osobno, np.nie gorszy, nie najlepszy (uwaga na to słowo, bo Word nie podkreśla pisowni *nienajlepszyjako błędnej). Pisownia nie z imiesłowamiImiesłowy dzielą się na przysłówkowe (na -ąc, -łszy i -wszy) i przymiotnikowe (na -ący, -ny, -ty).Z imiesłowami przysłówkowymi nie piszemy zawsze osobno (nie widząc, nie czytając, nie ujrzawszy,nie przeczytawszy).Z imiesłowami przymiotnikowymi nie piszemy łącznie (niebędący, nieoceniony, nieumyty), jednak zasada ta ma „dopiero” 14 lat (9 grudnia 1997 r. wprowadzona została tą uchwałą RJP) i nadal dopuszczalna jest pisownia rozdzielna, gdy imiesłów jest użyty w znaczeniu czasownikowym (zobacz wpis poświęcony pisowni nie z imiesłowami przymiotnikowymi). Pisownia nie z przysłówkamiPrzysłówki mogą być utworzone albo od przymiotników, albo w inny sposób.1. Przysłówki utworzone od przymiotnikówW stopniu równym nie piszemy łącznie, np. nietrudno, niełatwo, niemile (bo to przysłówki utworzone od przymiotników nietrudny, niełatwy, niemiły).W stopniu wyższym i najwyższym obowiązuje już jednak pisownia rozdzielna, np. nie lepiej, nie najlepiej.2. Pozostałe przysłówkiNieco inaczej rzecz się ma z przysłówkami nieutworzonymi od przymiotników – wówczas obowiązuje pisownia rozdzielna, np. nie bardzo, nie całkiem, nie tylko, nie wszędzie, nie tutaj itp. Pisownia nie z czasownikamiNie z czasownikami i wyrazami mającymi znaczenie czasownikowe (brak, można, potrzeba, wiadomo,warto, wolno) piszemy osobno, np. nie śpię, nie lubię, nie można, nie wiadomo itp.Wyjątkiem jest pisownia nielicznych czasowników utworzonych od rzeczowników z przedrostkowymnie, np. niepokoić (od: niepokój), niewolić (od: niewola), a także czasowniki niedomagać,niedowidzieć oraz nienawidzić. Pisownia nie z liczebnikami, zaimkami i wyrażeniami przyimkowymiZasadniczo nie z powyższymi częściami mowy piszemy osobno, np.:z liczebnikami: nie pierwszy, nie jeden, ale dwóch (ale: niejeden, w znaczeniu „wielu”);z zaimkami: nie my, nie każdy, nie swój, nie nasze (ale m.in.: nieco, niejaki, niektórzy);z wyrażeniami przyimkowymi: nie dla nas, nie z nim, nie w szkole, nie za długo (ale:niezadługo, w znaczeniu „wkrótce”).