Question

Wypisz przyczyny konfliktu polsko-tureckiego w XVII wieku...
Daje naj ;]

Answer 1

Litwa zetknięta się bezpośrednio z Turcją na przełomie XV i XVI wieku, gdy Wysoka Porta
( jak w Europie nazywano państwo tureckie ) podporządkowała sobie chanat krymski i
zdobyła wybrzeże Morza Czarnego. Polska przegrała w tym czasie rywalizację o wpływy
w Mołdawii, ale Zygmunt Stary i Zygmunt August dbali o wieczysty spokój gwarantujący południowo-wschodnim granicom bezpieczeństwo i pozwalający rozwijać korzystny handel.

Pierwsze wielkie zbrojne starcie Turcji z Rzeczpospolitą nastąpiło w 1620 roku pod Cecorą. Doprowadziły do niego:
- wieloletnie zatargi graniczne,
- najazdy tatarskie na województwa południowo-wschodnie,
- wyprawy Kozaków na miasta tureckie
- wyprawy właścicieli wielkich dóbr ziemskich ( Potockich, Koreckich, Wiśniowieckich ) - na ziemie lenne Turcji - Mołdawię i Wołoszczyznę i osadzanie na tronach przychylnych sobie władców.
Pretekstem stało się spalenie przez Kozaków Warny.
Sędziwy hetman wielki koronny Stanisław Żółkiewski, wyprzedzając przewidywany atak turecki, wkroczył do Mołdawii z prawie 10-tysięcznym wojskiem. Zawiodły go jednak spodziewane posiłki mołdawskie, lisowczycy i wojska magnackie.
Wojska polskie zostały rozbite przez przeważające siły turecko-tatarskie dowodzone przez Iskandra Baszę. W chaotycznym odwrocie armii polskiej zginął Żółkiewski, a Stanisław Koniecpolski, hetman polny, dostał się do niewoli. Rzeczpospolita bezbronna stanęła otworem przez wrogie. Zagony tureckie zapuściły się w głąb kraju.

Decydującą bitwę kolejnej kampanii stoczono później, w 1621 roku, pod granicznym Chocimiem.
35-tysięcznym wojskiem polskim wspieranym przez 40 tysięcy Kozaków dowodził hetman wielki litewski Jan Karol Chodkiewicz. Ponad miesiąc broniły się wojska Rzeczpospolitej
w oblężonym obozie. Zmarł w tym czasie Chodkiewicz (zastąpił go Stanisław Lubomirski), wystrzelono prawie cały proch. W krytycznym momencie rozpoczęto rokowania, które zakończyły się podpisaniem pokoju przywracającego na granicy polsko-tureckiej stosunki
z poprzedniego stulecia:
- granica pozostała na Dniestrze,
- obie strony miały powściągać Kozak Tatarów, w Mołdawii
- sułtan miał osadzać władców przychylnych Rzeczpospolitej.
Turcy odstąpili od oblężenia obrona Chocimia rozsławiła w świecie Rzeczpospolitą jako " przedmurze chrześcijaństwa
Po przejściowym osłabieniu państwa sułtan Mehmed IV (1648-1687) i jego wezyrowie rozpoczęli zbrojenia i nowe wojny. Uwaga Porty zwróciła się też na północ, na pogranicze Mołdawii, Podola i Ukrainy.
W 1667 roku Rzeczpospolita podpisała w Andruszowie rozejm z Moskwą uznający podział Ukrainy na lewobrzeżną (na lewym brzegu Dniepru należącą do Rosji) i prawobrzeżną (należącą do Królestwa Polskiego). Hetman prawobrzeżnej Kozaczyny Piotr Doroszenko
nie zaakceptował tego rozstrzygnięcia i poddał się Turcji.
Sułtan poparł go i wypowiedział Rzeczpospolitej wojnę - 1667 r. obóz pod Podhajcami - dowodzi Jan Sobieski (2 tygodniowe oblężenie). Na wieść o wyprawie Kozaków zaporoskich na Krym Tatarzy podpisali ugodę i wycofali się.




Wojny polsko-tureckie w II połowie XVII wieku rozpoczął najazd wojsk tureckich za panowania Michała Korybuta Wiśniowieckiego. W tym czasie w Polsce trwały wewnętrzne walki polityczne, doszło nawet do rozbicia na dwie orientacje polityczne :
- proaustriacką ( prohabsburską )
- profrancuską
Sytuacja na południowo-wschodniej granicy polski stawała się coraz poważniejsza.
Wysoka Porta w 1672. zaatakowała Rzeczpospolitą.
Turcy, poprzedzani przez czambuły tatarskie i oddziały kozackie Doroszenki, przekroczyli Dniepr i zdobyli Kamieniec Podolski - najpotężniejszą twierdzę osłaniającą polskie pogranicze.
Następnie zajęli Podole i południowo-wschodnie ziemie koronne, a wojska tureckie, tatarskie, kozackie, węgierskie i wołoskie ruszyły dalej na Lwów i Zamość.
Pod wpływem klęski i realnego zagrożenia wobec braku na Podolu większych wojsk podpisano upokarzający układ w Buchaczu:
Rzeczpospolita oddawała Turcji województwa podolskie bracławskie oraz pozostającą przy Polsce część kijowskiego oraz została zobowiązana do płacenia corocznego haraczu na rzecz Turcji co sprowadzało ją do roli państwa wasalnego.

Wspólna hańba zmusiła skłóconych do zgody. Sejm w 1673 r. uchwalił znaczne podatki na wojsko. Wojska polsko-litewskie pod wodzą hetmana Jana Sobieskiego zaatakowały Turcję
i odniosły pod Chocimiem świetne zwycięstwo nad armią sułtańską.
Wygrana Chocimska stała się:sukcesem politycznym Rzeczpospolitej.
Hetman Sobieski doprowadził do zjednoczenia sił polskich i litewskich, pokonał silnego przeciwnika, ale zwycięstwo nie zostało w pełni wykorzystane (1674r. Hetman Jan Sobieski został koronowany na króla Polski) ponieważ wojna polsko-turecka została zamknięta układem
w Żurawnie. w 1676 r. Kamieniec pozostał w rękach tureckich.

Turcy nie przyjęli propozycji pokojowych, które przedstawił sułtanowi wielki poseł
Jan Gniński w 1677 w Stambule.

W 1683 r. wobec zagrożenia ze strony wspólnego wroga Polska i monarchia Habsburgów zawarły sojusz zaczepno-obronny. W razie ataku tureckiego na jedno układających się państw drugie miało pośpieszyć z pomocą. Sejm poparł politykę króla, zatwierdził przymierze
i uchwalił podatki wojenne. Turcja wypowiedziała wojnę cesarstwu. Wyruszająca na Austrię armia, którą dowodził wielki Wezyr Kara Mustafa liczyła ok. 160 tysięcy żołnierzy.
Armia cesarska liczyła ok. 27 tysięcy.