Wyobraź sobie, że jesteś przyjacielem dwóch zwaśnionych
osób. Bardzo Ci zależy, żeby doszły do porozumienia i chcesz pomóc im się dogadać.
Czy uda Ci się znaleźć punkty wspólne i doprowadzić do pojednania Heraklita
(wariabilizm) i Parmenides (statyzm)? A może Talesa (monizm) i Empedoklesa
(pluralizm)?
1. Wyjaśnij, czym jest monizm, a czym pluralizm.
2. Czy, według Ciebie, rzeczywistość jest zmienna, czy niezmienna?
3. Czym jest arché (czyli prazasada, przyczyna wszystkich bytów) według
Heraklita?
4. Dopasuj imiona jońskich filozofów przyrody z przyjętymi przez nich zasadami:
Tales, Anaksymader, Anaksymenes – woda, bezkres, powietrze.
5. Opisz własnymi słowami, czym jest wariabilizm, a czym statyzm.
osób. Bardzo Ci zależy, żeby doszły do porozumienia i chcesz pomóc im się dogadać.
Czy uda Ci się znaleźć punkty wspólne i doprowadzić do pojednania Heraklita
(wariabilizm) i Parmenides (statyzm)? A może Talesa (monizm) i Empedoklesa
(pluralizm)?
1. Wyjaśnij, czym jest monizm, a czym pluralizm.
2. Czy, według Ciebie, rzeczywistość jest zmienna, czy niezmienna?
3. Czym jest arché (czyli prazasada, przyczyna wszystkich bytów) według
Heraklita?
4. Dopasuj imiona jońskich filozofów przyrody z przyjętymi przez nich zasadami:
Tales, Anaksymader, Anaksymenes – woda, bezkres, powietrze.
5. Opisz własnymi słowami, czym jest wariabilizm, a czym statyzm.
Odpowiedź:Próba pojednania między Heraklitem (wariabilizm) a Parmenidesem (statyzm) lub między Talesem (monizm) a Empedoklesem (pluralizm) byłaby wyjątkowo trudna, ponieważ filozofowie ci mieli fundamentalnie różne podejścia do natury rzeczywistości. Oto odpowiedzi na Twoje pytania, aby zrozumieć te koncepcje i dlaczego byłyby trudne do pogodzenia:
Monizm i pluralizm:
Monizm: Monizm to filozoficzna koncepcja, według której istnieje tylko jedna podstawowa rzeczywistość lub substancja. Tales, na przykład, wierzył, że woda była pierwotną substancją, z której wszystko się wywodziło.
Pluralizm: Pluralizm to przekonanie, że rzeczywistość składa się z wielu różnych substancji lub elementów. Empedokles, z kolei, proponował teorię, że istnieją cztery podstawowe elementy: ziemia, woda, powietrze i ogień.
Zmienna a niezmienna rzeczywistość:
Heraklit (wariabilizm): Heraklit wierzył, że rzeczywistość jest zmienna i w ciągłym procesie zmiany. Uważał, że wszystko płynie, a nic nie jest stałe. Jego słynne powiedzenie to "Nie można dwa razy wejść do tego samego rzeki, bo i rzeka i człowiek zmieniają się w międzyczasie."
Parmenides (statyzm): Parmenides, z drugiej strony, twierdził, że rzeczywistość jest niezmienna. Uważał, że tylko to, co niezmienne, jest prawdziwe, a zmiana jest iluzją.
Arché według Heraklita:
Heraklit uważał, że arché, czyli pierwotna zasada lub źródło wszystkiego, to ogień. Jego teoria mówiła, że ogień jest substancją, która jest zarazem źródłem i końcem wszystkich rzeczy, podtrzymując proces ciągłej zmiany.
Jońscy filozofowie przyrody:
Tales: Woda
Anaksymander: Bezkres (to bardziej abstrakcyjna koncepcja)
Anaksymenes: Powietrze
Wariabilizm i statyzm:
Wariabilizm: To filozoficzna koncepcja, która zakłada, że rzeczywistość jest zmienna i podlega ciągłym zmianom. Heraklit jest przykładem wariabilisty.
Staizm: Staizm zakłada, że rzeczywistość jest niezmienna i stała. Parmenides reprezentuje tę koncepcję, twierdząc, że zmiana jest iluzją.
Pojednanie między tymi filozofami byłoby trudne, ponieważ ich podstawowe przekonania na temat natury rzeczywistości są sprzeczne. Heraklit wierzył w wieczną zmienność, a Parmenides w wieczną niezmienność. Podobnie, Tales wierzył w jedną pierwotną substancję (monizm), podczas gdy Empedokles twierdził, że istnieje wiele podstawowych elementów (pluralizm). Te dwie pary filozofów mieli fundamentalnie różne perspektywy na rzeczywistość, co sprawia, że pojednanie ich poglądów jest praktycznie niemożliwe.
Wyjaśnienie: