1. pasożytnicza choroba wywołana przez robaki; helmintoza, czerwiwość; 2. słodkowodna larwa minogów o ciele wydłużonym, robakowatym i słabo rozwiniętych oczach pokrytych skórą, żyjąca w mule dennym; ślepica
Robaczyce wywołane przez nicienie -
Choroba wywołana jest przez nicienie.
Nicienie są to obleńce, które mogą się umiejscawiać w płucach i w przewodzie pokarmowym. Zajmują one trzecie miejsce pod względem częstości występowania u królików - po kokcydiozie i wągrzycy,
Etiologia. Choroba wywołana jest przez nicienia pasożytującego w oskrzelikach i pęcherzykach płucnych, a mianowicie: Protostron gylus pulmonalis i P. kochi (Krzanowska i wsp., 1974). Stefański i wsp, (1971) wymieniają - P. rufescens (Leuckart, 1865), natomiast Kotsciw i wsp. (1977) podają - P. pulmonalis, P. cuniculorurn, P. tauricu.f, P. oryctolagi, P. leporis i P. kamenskyi. Protostrongylus pulmonalis (Frohiicz, 1802) o wymiarach 16 d" 59 mm. Larwy wykluwają się z jaj już w oskrzelikach lub w przewodzie pokarmowym. Na zewnątrz wydalane są z kałem, gdzie po napotkaniu ślimaka lądowego czynnie wnikają przez stopę lub zostają połknięte i dochodzą do stadium inwazyjnego.
Protostrongylus kochi (Schulz, Orłów, Kutass, 1933) - o wymiarazh 24-40 mm. Nicienie o brązowożółtym zabarwieniu. Źródła zarażenia i patogeneza. Króliki zarażają się zjadając zielonkę, na której osiadają larwy po opuszczeniu ciała ślimaka. Dostają się do przewodu pokarmowego, skąd naczyniami krwionośnymi przedostają się do płuc i tu dojrzewają płciowo. W wyniku wędrówki samic do drobnych oskrzelików w płucach występują krwawienia. Przebieg choroby i obraz kliniczny.
U chorych zwierząt obserwuje utrudnione oddychanie, zapalenie oskrzeli i otaczającej tkanki łącznej, kaszel, częste kichanie, brak apetytu, zmniejszone przyrosty masy ciała, osowiałość. Przy małej inwazji choroba może przebiegać niepostrzeżenie. Natomiast młode króliki są bardzo wrażliwe na to rażenie. Przy złych warunkach utrzymania króliczęta chudną i nawet padają.
Zmiany anatomopatologiczne. Przy badaniu sekcyjnym stwierdza charakterystyczną pigmentację płuc (drobne ogniska wielkości (łebka szpilki) i guzy, w których znajdują się, obok dojrzałych pasożów, jaja i larwy. Rozpoznanie. Opiera się na wykazaniu larw w kale. Leczenie. Robaczyca płuc może stać się pierwotną przyczyną zapalenia płuc lub wybuchu pasterelozy, dlatego chore króliki usuwa się z hodowli i raczej nie stosuje się postępowania terapeutycznego. Skuteczny jest tetramizol (Nilverm). Zapobieganie. Profilaktyka wystąpienia zarażenia nicieniami płucnymi jest trudna. Zalecanie nie podawania królikom zielonek z pastwisk, na których występują ślimaki, nie ma właściwie praktycznego znaczenia. Ważne jest niewątpliwie osuszanie łąk i niszczenie ślimaków. W przypadku stacjonarnego występowania protostrongy-łoidozy można profilaktycznie podawać Nilverm.
Robaczyca przełyku i żołądka, gongylonematoza (gongylonematosis)
Chorobę wywołuje pasożytujący w przełyku nicień Gony,yhmema pulflirum (Molin, 1857) o wymiarach 62-185 mm. Posiada nitkowaty kształt ciała i białożółte zabarwienie. Żyje swobodnie w świetle przełyku albo wężykowato skręcony pod błoną śluzową. Wydalane przez króliki jaja zjadane są przez kałożerne owady (np. Aphodius sp., kaluchy). W ich ciele z jaj wykluwają się larwy, przebijają jelito i umiejscawiają się w jamie ciała, osiągając stadium inwazyjne w ciągu miesiąca. U dobrze utrzymanych i odżywionych królików inwazja przebiegu bez wyraźnych objawów. W przypadku obniżenia odporności organizmu może wystąpić anemia, spadek apetytu i wychudzenie. Niekiedy podczas badania sekcyjnego, obok nicieni stwierdza się zmiany zapalne w przełyku.
Robaczyca żołądka, grafidioza (graphidiosis)
Schorzenie wywołują nicienie nitkowatego kształtu pasożytują w żołądku.
Występowanie. Sprehn (1965) podaje, że ekstensywność inwazji nicienia pasożytującego w żołądku wynosi 1,1%. Podczas badań i wybranej partii dzikich królików stwierdzono 100% zarażenia (Knorr, 1976), przy czym w żołądku każdego królika wykazano około 2 tysięcy pasożytów G. strigosum.
Etiologia. W żołądku występuje Graphidium strigosum i Physocephalus sexalatus. Graphidium strigosum (Dujardin, 1845) o wymiarach 8-16 mm (samica nawet do 20 mm) i nitkowatym kształcie ciała. Nicień ten występuje masowo w latach mokrych i w okolicach w których zielonka pochodzi z terenów podmokłych. Umiejscawia się on w błonie śluzowej żołądka. Okres prepatentny wynosi 12 dni. Rozwój nicienia jest prosty. Z jaj wylęgają się larwy, które w środowisku zewnętrznym przechodzą przeobrażenie.
Physocephalw sexalatus (Molin, 1860) o długości 6-22 mm jaja o wymiarach 40 x 25 um, otoczone grubą skorupką, zawiera w pełni wykształcony zarodek. Żywicielem pośrednim nicienia jest wiele owadów kałożemych, u których w ciągu 36 dni rozwija się stadium inwazyjne. Królik jest żywicielem rezerwuarowym tego nicienia tzn. w organizmie królika mogą przebywać larwy przez dłuższy czas jednak bez możliwości dalszego rozwoju aż do stadium dojrzałości płciowej. Źródła zarażenia. Do zakażenia dochodzi w wyniku zjedzenia jaja lub larw wraz z zielonką.
Przebieg choroby i obraz kliniczny. Ponieważ nicień G. strigosum odżywia się krwią, obserwuje się niedokrwistość, wychudzenie, obrzęki i wodobrzusze. Oprócz tego w wyniku uszkodzenia błony śluzowej występują zaburzenia w wydzielaniu gruczołów żołądkowych. Niekorzystnie na organizm działają również produkty przemiany materii wydalane przez nicienie. Występuje: utrata apetytu, biegunki, osowiałość i wzmożone pragnienie. Przy silnej inwazji Ph. sexalatus mogą wystąpić objawy ostrego lub przewlekłego zapalenia żołądka.
Zmiany anatomopatologiczne. Poza silnym wychudzeniem, w błonic śluzowej żołądka stwierdza się punkcikowate wylewy krwi. Rozpoznanie. Badanie kału oraz sekcja padłych lub zabitych królików. Leczenie. Robaczycę żołądka wywołaną przez G. strigosum można leczyć Nilvermem-Polfa (tetramizol) w dawce 20-30 mg/kg masy ciała lub fenbendazolem - 5 mg/kg m.c. Dawniej stosowano siarczan miedzi i fenotiazynę. W przypadku nicienia Ph. sexalatus podaje się Antiverminę-Polfa (adipinian piperazyny) w ilości 0,1 g/kg masy ciała.
Robaczyca jelit cienkich
U królików w jelitach cienkich stwierdza się dwa rodzaje nicieni: richostrongyluii i Strongyloides. W zależności od rodzaju nicieni wywołujących chorobę, mówimy o trichostrongylidozie lub strongy-łoidozie.
Schorzenie wywołane jest przez nitkowate nicienie z rodzaju Tririostrongylus. Występowanie. Pasożyty stwierdzono u 13% królików (Kotsche i wsp. 1977). Etiologia. Chorobę wywołują następujące nicienie: Tricliostrongylus rrtortaeformis, T. vitrinus, T. axei T. calcaratus, T. colubrijormisi T. affinis. Trichostrongylus retortaeformis (Zcdcr, 1800) - ciało o długości 5-8 mm, kształtu nitkowatego, koloru czerwonobrązowego. Umiejscawia się głównie w jelicie cienkim w dwunastnicy, rzadko w żołądku. Jaja o wymiarach 80 x 40 um.
Trichostrongylus yitrinus (Looss, 1905). Samiec długości 4-6 mm, samica 5-8 mm. Silnie rozwinięta torebka kopulacyjna. Jaja o wymiarach 82-90 x 46-50 um. Jaja tych nicieni wydalane są z kałem na zewnątrz i w ciągu 5-6 dni dochodzą do stadium inwazyjnego (zależnie od temperatury i wilgotności). Źródła zarażenia. Do zarażenia dochodzi w wyniku zjadania larw inwazyjnych z trawą lub wodą. Larwy trichostrongylidów dochodzą do dojrzałości płciowej w dwunastnicy królików w ciągu 20-25 dni. Niektórzy badacze twierdzą, że larwy inwazyjne T. retortaeformis mogą wnikać przez skórę, natomiast T. colubriformis tą drogą nie może dostawać się do organizmu żywiciela.
Przebieg choroby i obraz kliniczny. Objawy kliniczne węgorzycy uzależnione są od wieku i rasy królików, poziomu odżywienia, intensywności inwazji i stopnia odporności zwierząt. Przy słabych inwazjach króliki nie wykazują zmian klinicznych. U zwierząt dorosłych (prawidłowo żywionych i pielęgnowanych) nawet masowe inwazje nic wywołują objawów klinicznych. Stan odżywienia odgrywa tutaj decydującą rolę.
U królików młodych w wieku 1-3 miesięcy węgorzyca jest schorzeniem śmiertelnym. Początkowo obserwuje się utratę apetytu, biegunki na przemian z zaparciem, pogorszenie kondycji, niedokrwistość objawiającą się zasinieniem widocznych błon śluzowych, zaburzenia w koordynacji ruchów (zatrucia produktami przemiany materii) i śmierć królika.
Rozpoznanie. Opiera się na badaniu kału i wyniku sekcji. Leczenie. Dobre wyniki uzyskiwane są przy stosowaniu fenotia-cyny w dawce 0,1-0,2 g/kg m.c. Obecnie zaleca się telramizol (Nil-verm-Polfa) w dawce 20-30 mg/kg m.c., tiabendazol (Helmintazol-Biowet) 50-100 mg/kg m.c. i fenbendazol w dawce 5 mg/kg. Ponieważ larwy Trichostrongylus spp. są odporne na niekorzystne oddziaływanie środowiska zewnętrznego i mogą nawet przezimować (żywotne przez 8 miesięcy), dlatego należy często usuwać kał i poddawać go przeróbce biotermicznej. Należy też uważać, aby karma nie była zanieczyszczona odchodami królików i innych zwierząt. Królikom można podawać profilaktycznie fenotiazynę lub tetramizol.
Robaczyce jelit grubych.
W tym odcinku przewodu pokarmowego spotyka się najczęściej nicienie z rodziny Oxyuridae i Trichocephalidae.
Obleńce :
-Owsica
-Glistnica
-Włosogłówczyca
-Włośnica (trichinelloza)
-Węgorczyca
-Ankylostomoza
1. pasożytnicza choroba wywołana przez robaki; helmintoza, czerwiwość;
2. słodkowodna larwa minogów o ciele wydłużonym, robakowatym i słabo rozwiniętych oczach pokrytych skórą, żyjąca w mule dennym; ślepica
Robaczyce wywołane przez nicienie -
Choroba wywołana jest przez nicienie.
Nicienie są to obleńce, które mogą się umiejscawiać w płucach i w przewodzie pokarmowym. Zajmują one trzecie miejsce pod względem częstości występowania u królików - po kokcydiozie i wągrzycy,
Robaczyca płuc,
protostrongyloidoza (protosirongyloldosis)
Etiologia. Choroba wywołana jest przez nicienia pasożytującego w oskrzelikach i pęcherzykach płucnych, a mianowicie: Protostron gylus pulmonalis i P. kochi (Krzanowska i wsp., 1974). Stefański i wsp, (1971) wymieniają - P. rufescens (Leuckart, 1865), natomiast Kotsciw i wsp. (1977) podają - P. pulmonalis, P. cuniculorurn, P. tauricu.f, P. oryctolagi, P. leporis i P. kamenskyi. Protostrongylus pulmonalis (Frohiicz, 1802) o wymiarach 16 d" 59 mm. Larwy wykluwają się z jaj już w oskrzelikach lub w przewodzie pokarmowym. Na zewnątrz wydalane są z kałem, gdzie po napotkaniu ślimaka lądowego czynnie wnikają przez stopę lub zostają połknięte i dochodzą do stadium inwazyjnego.
Protostrongylus kochi (Schulz, Orłów, Kutass, 1933) - o wymiarazh 24-40 mm. Nicienie o brązowożółtym zabarwieniu. Źródła zarażenia i patogeneza. Króliki zarażają się zjadając zielonkę, na której osiadają larwy po opuszczeniu ciała ślimaka. Dostają się do przewodu pokarmowego, skąd naczyniami krwionośnymi przedostają się do płuc i tu dojrzewają płciowo. W wyniku wędrówki samic do drobnych oskrzelików w płucach występują krwawienia. Przebieg choroby i obraz kliniczny.
U chorych zwierząt obserwuje utrudnione oddychanie, zapalenie oskrzeli i otaczającej tkanki łącznej, kaszel, częste kichanie, brak apetytu, zmniejszone przyrosty masy ciała, osowiałość. Przy małej inwazji choroba może przebiegać niepostrzeżenie. Natomiast młode króliki są bardzo wrażliwe na to rażenie. Przy złych warunkach utrzymania króliczęta chudną i nawet padają.
Zmiany anatomopatologiczne. Przy badaniu sekcyjnym stwierdza charakterystyczną pigmentację płuc (drobne ogniska wielkości (łebka szpilki) i guzy, w których znajdują się, obok dojrzałych pasożów, jaja i larwy. Rozpoznanie. Opiera się na wykazaniu larw w kale. Leczenie. Robaczyca płuc może stać się pierwotną przyczyną zapalenia płuc lub wybuchu pasterelozy, dlatego chore króliki usuwa się z hodowli i raczej nie stosuje się postępowania terapeutycznego. Skuteczny jest tetramizol (Nilverm). Zapobieganie. Profilaktyka wystąpienia zarażenia nicieniami płucnymi jest trudna. Zalecanie nie podawania królikom zielonek z pastwisk, na których występują ślimaki, nie ma właściwie praktycznego znaczenia. Ważne jest niewątpliwie osuszanie łąk i niszczenie ślimaków. W przypadku stacjonarnego występowania protostrongy-łoidozy można profilaktycznie podawać Nilverm.
Robaczyca przełyku i żołądka,
gongylonematoza (gongylonematosis)
Chorobę wywołuje pasożytujący w przełyku nicień Gony,yhmema pulflirum (Molin, 1857) o wymiarach 62-185 mm. Posiada nitkowaty kształt ciała i białożółte zabarwienie. Żyje swobodnie w świetle przełyku albo wężykowato skręcony pod błoną śluzową. Wydalane przez króliki jaja zjadane są przez kałożerne owady (np. Aphodius sp., kaluchy). W ich ciele z jaj wykluwają się larwy, przebijają jelito i umiejscawiają się w jamie ciała, osiągając stadium inwazyjne w ciągu miesiąca. U dobrze utrzymanych i odżywionych królików inwazja przebiegu bez wyraźnych objawów. W przypadku obniżenia odporności organizmu może wystąpić anemia, spadek apetytu i wychudzenie. Niekiedy podczas badania sekcyjnego, obok nicieni stwierdza się zmiany zapalne w przełyku.
Robaczyca żołądka,
grafidioza (graphidiosis)
Schorzenie wywołują nicienie nitkowatego kształtu pasożytują w żołądku.
Występowanie. Sprehn (1965) podaje, że ekstensywność inwazji nicienia pasożytującego w żołądku wynosi 1,1%. Podczas badań i wybranej partii dzikich królików stwierdzono 100% zarażenia (Knorr, 1976), przy czym w żołądku każdego królika wykazano około 2 tysięcy pasożytów G. strigosum.
Etiologia. W żołądku występuje Graphidium strigosum i Physocephalus sexalatus. Graphidium strigosum (Dujardin, 1845) o wymiarach 8-16 mm (samica nawet do 20 mm) i nitkowatym kształcie ciała. Nicień ten występuje masowo w latach mokrych i w okolicach w których zielonka pochodzi z terenów podmokłych. Umiejscawia się on w błonie śluzowej żołądka. Okres prepatentny wynosi 12 dni. Rozwój nicienia jest prosty. Z jaj wylęgają się larwy, które w środowisku zewnętrznym przechodzą przeobrażenie.
Physocephalw sexalatus (Molin, 1860) o długości 6-22 mm jaja o wymiarach 40 x 25 um, otoczone grubą skorupką, zawiera w pełni wykształcony zarodek. Żywicielem pośrednim nicienia jest wiele owadów kałożemych, u których w ciągu 36 dni rozwija się stadium inwazyjne. Królik jest żywicielem rezerwuarowym tego nicienia tzn. w organizmie królika mogą przebywać larwy przez dłuższy czas jednak bez możliwości dalszego rozwoju aż do stadium dojrzałości płciowej. Źródła zarażenia. Do zakażenia dochodzi w wyniku zjedzenia jaja lub larw wraz z zielonką.
Przebieg choroby i obraz kliniczny. Ponieważ nicień G. strigosum odżywia się krwią, obserwuje się niedokrwistość, wychudzenie, obrzęki i wodobrzusze. Oprócz tego w wyniku uszkodzenia błony śluzowej występują zaburzenia w wydzielaniu gruczołów żołądkowych. Niekorzystnie na organizm działają również produkty przemiany materii wydalane przez nicienie. Występuje: utrata apetytu, biegunki, osowiałość i wzmożone pragnienie. Przy silnej inwazji Ph. sexalatus mogą wystąpić objawy ostrego lub przewlekłego zapalenia żołądka.
Zmiany anatomopatologiczne. Poza silnym wychudzeniem, w błonic śluzowej żołądka stwierdza się punkcikowate wylewy krwi. Rozpoznanie. Badanie kału oraz sekcja padłych lub zabitych królików. Leczenie. Robaczycę żołądka wywołaną przez G. strigosum można leczyć Nilvermem-Polfa (tetramizol) w dawce 20-30 mg/kg masy ciała lub fenbendazolem - 5 mg/kg m.c. Dawniej stosowano siarczan miedzi i fenotiazynę. W przypadku nicienia Ph. sexalatus podaje się Antiverminę-Polfa (adipinian piperazyny) w ilości 0,1 g/kg masy ciała.
Robaczyca jelit cienkich
U królików w jelitach cienkich stwierdza się dwa rodzaje nicieni: richostrongyluii i Strongyloides. W zależności od rodzaju nicieni wywołujących chorobę, mówimy o trichostrongylidozie lub strongy-łoidozie.
Trichostrongylidoza, węgorzyca
(trichostrwgylidosis)
Schorzenie wywołane jest przez nitkowate nicienie z rodzaju Tririostrongylus. Występowanie. Pasożyty stwierdzono u 13% królików (Kotsche i wsp. 1977). Etiologia. Chorobę wywołują następujące nicienie: Tricliostrongylus rrtortaeformis, T. vitrinus, T. axei T. calcaratus, T. colubrijormisi T. affinis. Trichostrongylus retortaeformis (Zcdcr, 1800) - ciało o długości 5-8 mm, kształtu nitkowatego, koloru czerwonobrązowego. Umiejscawia się głównie w jelicie cienkim w dwunastnicy, rzadko w żołądku. Jaja o wymiarach 80 x 40 um.
Trichostrongylus yitrinus (Looss, 1905). Samiec długości 4-6 mm, samica 5-8 mm. Silnie rozwinięta torebka kopulacyjna. Jaja o wymiarach 82-90 x 46-50 um. Jaja tych nicieni wydalane są z kałem na zewnątrz i w ciągu 5-6 dni dochodzą do stadium inwazyjnego (zależnie od temperatury i wilgotności). Źródła zarażenia. Do zarażenia dochodzi w wyniku zjadania larw inwazyjnych z trawą lub wodą. Larwy trichostrongylidów dochodzą do dojrzałości płciowej w dwunastnicy królików w ciągu 20-25 dni. Niektórzy badacze twierdzą, że larwy inwazyjne T. retortaeformis mogą wnikać przez skórę, natomiast T. colubriformis tą drogą nie może dostawać się do organizmu żywiciela.
Przebieg choroby i obraz kliniczny. Objawy kliniczne węgorzycy uzależnione są od wieku i rasy królików, poziomu odżywienia, intensywności inwazji i stopnia odporności zwierząt. Przy słabych inwazjach króliki nie wykazują zmian klinicznych. U zwierząt dorosłych (prawidłowo żywionych i pielęgnowanych) nawet masowe inwazje nic wywołują objawów klinicznych. Stan odżywienia odgrywa tutaj decydującą rolę.
U królików młodych w wieku 1-3 miesięcy węgorzyca jest schorzeniem śmiertelnym. Początkowo obserwuje się utratę apetytu, biegunki na przemian z zaparciem, pogorszenie kondycji, niedokrwistość objawiającą się zasinieniem widocznych błon śluzowych, zaburzenia w koordynacji ruchów (zatrucia produktami przemiany materii) i śmierć królika.
Rozpoznanie. Opiera się na badaniu kału i wyniku sekcji. Leczenie. Dobre wyniki uzyskiwane są przy stosowaniu fenotia-cyny w dawce 0,1-0,2 g/kg m.c. Obecnie zaleca się telramizol (Nil-verm-Polfa) w dawce 20-30 mg/kg m.c., tiabendazol (Helmintazol-Biowet) 50-100 mg/kg m.c. i fenbendazol w dawce 5 mg/kg. Ponieważ larwy Trichostrongylus spp. są odporne na niekorzystne oddziaływanie środowiska zewnętrznego i mogą nawet przezimować (żywotne przez 8 miesięcy), dlatego należy często usuwać kał i poddawać go przeróbce biotermicznej. Należy też uważać, aby karma nie była zanieczyszczona odchodami królików i innych zwierząt. Królikom można podawać profilaktycznie fenotiazynę lub tetramizol.
Robaczyce jelit grubych.
W tym odcinku przewodu pokarmowego spotyka się najczęściej nicienie z rodziny Oxyuridae i Trichocephalidae.