Question

wymień jak najwięcej możliwych przyczyn stworzenia dzrzwi katedry w Gnieźnie

plissssssssssssss

Answer 1

Drzwi gnieźnieńskie przedstawiają dzieje świętego Wojciecha, biskupa praskiego z rodu Sławnikowiców, który po masakrze dokonanej na jego rodzinie opuścił Czechy i znalazł schronienie na dworze Bolesława Chrobrego. Tam podjął się misji szerzenia chrześcijaństwa wśród pogańskich Prusów. Jego wyprawa zakończyła się męczeńską śmiercią. Bolesław Chrobry wykupił zwłoki biskupa i pochował je w Gnieźnie, tworząc tam sanktuarium męczennika. Wkrótce miejsce pochówku Wojciecha zaczęło słynąć licznymi cudami, w roku 998 został on kanonizowany i stał się pierwszym patronem Polski. W roku 1000 do jego grobu pielgrzymował sam cesarz niemiecki Otton III. Wizyta ta zaowocowała m.in. utworzeniem arcybiskupstwa gnieźnieńskiego. Kult świętego Wojciecha nasilił się w XII wieku i wówczas to ufundowano drzwi gnieźnieńskie. 

Fundację drzwi gnieźnieńskich zgodnie z tradycją osiemnastowieczną, przypisywano Bolesławowi Krzywoustemu. Współczesna literatura przedmiotu przesuwa datę ich powstania na II połowę XII wieku czyli na czasy księcia Mieszka Starego.

Kompozycja drzwi gnieźnieńskich

Dwa wydłużone skrzydła drzwi gnieźnieńskich podzielone są na pokryte płaskorzeźbami prostokątne kwatery, po dziewięć na każdym skrzydle. Opowieść o życiu i dziele świętego Wojciecha zaczyna się sceną jego narodzin w dolnym lewym polu i całe lewe skrzydło poświęcone jest okresowi życia świętego przed przybyciem do Polski. Przedstawiony jest tu czas młodości, kapłaństwo świętego Wojciecha oraz jego rządy praskim biskupstwem. Prawe skrzydło to opowieść o misji nawrócenia pogańskich Prusów. Tutaj akcja jest bardziej zagęszczona. To już nie wybrane epizody z życia świętego, ale w konwencji niemal komiksowej, scena po scenie, pokazano wydarzenia, kończące się, w prawym górnym polu, sceną złożenia zwłok świętego w grobowcu katedry gnieźnieńskiej.

Wszystkie te sceny z życia świętego Wojciecha, przedstawione na drzwiach gnieźnieńskich, otoczone są bogatym ornamentalnym obramowaniem. W liście palmy i winorośli wplecione są postacie ludzi, wyobrażenia ptaków, węży, małp oraz mitologicznych stworów.

Ideologiczna treść drzwi gnieźnieńskich

Należy pamiętać, że w średniowieczu, w warunkach powszechnego analfabetyzmu, przedstawienia plastyczne wykorzystywane były jako środek masowego przekazu, w pewnym sensie zastępując pismo. Było to zgodne z nauczaniem papieża Grzegorza VII, który podkreślał , że "obraz jest bowiem tym dla ludzi prostych czym pismo dla umiejących pisać" Dlatego takie dzieło jak drzwi gnieźnieńskie nie pełniło jedynie funkcji ozdobnika, ale miało za zadanie przekazywać ważne treści. Drzwi gnieźnieńskie były przykładem sztuki przedstawiającej, której celem było upowszechnienie nauki kościoła w niepiśmiennym społeczeństwie

Drzwi gnieźnieńskie miały za zadanie upowszechnić kult świętego Wojciecha w sposób przystępny, przekazując najważniejsze wydarzenia z jego życia. Jeżeli dobrze się zastanowić to widzimy, że legenda świętego Wojciecha została przedstawiona na wzór dziejów Chrystusa, powtarzając cykl znany z Ewangelii: narodziny, dorastanie, posługa kapłańska, będąca odpowiednikiem okresu w którym Chrystus nauczał, potem męczeństwo, i co prawda nie zmartwychwstanie, ale triumfalne złożenie zwłok w katedrze gnieźnieńskiej. To miało pokazywać wiernym, że święci są naśladowcami Chrystusa. 

Ważna była również symbolika samych drzwi. W teologii chrześcijańskiej drzwi są bowiem symbolem dostępu do królestwa niebieskiego. Wystarczy odwołać się do słów z ewangelii "Ja jestem bramą. Jeżeli ktoś wejdzie przeze mnie, będzie zbawiony". Święty Wojciech, jako pośrednik Chrystusa, swoją misją chciał wprowadzić Prusów na drogę do wiecznego zbawienia.

Nie tylko prostokątne kwatery drzwi gnieźnieńskich zawierają określone treści. Zawiera je również ozdobna bordiura. Poszczególne zwierzęta i stwory mitologiczne obrazują ciemne moce pogaństwa i służą pokazaniu odwiecznej walki dobra ze złem.

Należy pamiętać, że drzwi gnieźnieńskie powstawały w określonej rzeczywistości politycznej i oprócz wymiaru religijnego, ich ikonografia miała nieść ze sobą również przesłanie polityczne. Było to wezwanie do kontynuacji dzieła świętego Wojciecha, czyli do niesienia chrześcijaństwa na ziemie barbarzyńskich Prusów i Pomorzan. Z drugiej strony miały one podkreślić rangę katedry gnieźnieńskiej, gdyż w okresie rozbicia dzielnicowego metropolici gnieźnieńscy chcieli podkreślić prymat Gniezna nad innymi stolicami biskupimi, starającymi wywalczyć sobie niezależność.

Autorstwo drzwi gnieźnieńskich

Niestety nie znamy imion twórców drzwi gnieźnieńskich. Odkryte sygnatury okazały się tak zatarte, że nie można było odczytać żadnych napisów. Wskazują one jednak na to, że twórców drzwi gnieźnieńskich było trzech. Potwierdza to analiza stylu dokonana przez historyków sztuki. Różnice stylu pomiędzy poszczególnymi częściami zabytku wykluczają pracę jednego artysty. Stanowczo najbardziej utalentowany był autor skrzydła prawego.

Jeżeli nie znamy imion twórców to chcielibyśmy uzyskać przynajmniej odpowiedź na pytanie gdzie zostały wykonane drzwi gnieźnieńskie. Literatura przedmiotu skłania się do tezy, że powstały one w Polsce. Wskazuje na to chociażby znakomita znajomość wszystkich napisanych wówczas żywotów świętego Wojciecha oraz miejscowej tradycji. Analiza stylistyczna natomiast doprowadziła do zauważenia pokrewieństwa tego zabytku ze sztuką ówczesnej Lotaryngii i tak zwanego kraju nadmozańskiego, czyli ośrodkami w których, właśnie w tym okresie, sztuka złotnicza i odlewnicza stały na najwyższym poziomie. Przyjmuje się więc, że to artyści przybyli do Gniezna znad Mozy stworzyli drzwi gnieźnieńskie - arcydzieło sztuki romańskiej, korzystając ze swych umiejętności odlewniczych i bazując, jeżeli chodzi o treści ikonograficzne, na rękopisie żywota świętego Wojciecha znajdującym się w katedrze gnieźnieńskiej.

Answer 2

przedstawiają dzieło Świętego Wojciecha