Question

wykonaj notatkę dotyczącą wojen polsko- tureckich w XVII w. zastosuj w zdaniach następujące zagadnienie: husaria

Answer 1

WOJNA Z TURCJĄ 1620-1621

 

Przyczyny:

Polska mieszała się w sprawy Mołdawii, która była lennikiem Turcji; władze Polskę wybierali nawet Hospodarów, którzy rządzili w Mołdawii, przeważnie byli to ludzie z Polski.

Polska wysłała wojska Lisowczyków którzy zrabowali Siedmiogród

Turcy mieli też pretensje że Kozacy atakują ziemie tureckie

 

Polacy postanowili zaatakować pierwsi aby wojna nie rozegrała się na terenie polski. Wojskom dowodził S. Żółkiewski. Chcieli dotrzeć aż po Dunaj lecz dotarli tylko do Cecory gdzie w 1620 rozegrała się bitwa. Polacy ponieśli klęskę. Wygrały wojska turecko-tatarskie. Część wojsk uratowała się i uciekła. Kiedy dotarli do Dniestru myśleli że już są bezpieczni lecz wojska Turcje zaatakowali ich i m.in. zginął Żółkiewski.

Turcy chcieli dostać się do polski ale musieli pokonać twierdze w Chocimiu i sforsować rzekę. Polacy i wojska polskie ukryły się w twierdzy na czele z Chodkiewiczem. Kiedy Turcy dowiedzieli się że Chodkiewicz dowodzi wycofali się ponieważ bali się klęski. Polacy ukryli przed Turkami że Chodkiewicz zmarł w Chocimiu i został podpisany pokój w 1621 w Chocimiu na mocy którego granice pozostały takie same ale Polacy mieli się już nie wtrącać w sprawy Mołdawii.

 

WOJNY Z TURCJĄ W DRUGIEJ POŁOWIE XVII WIEKU

Turcy postanowili najechać na Polskę. Wiedzieli, że Polska jest osłabiona przez wiele czynników (m.in. powstanie Chmielnickiego, „potop szwedzki” i wojnę z Rosją). Sułtanem tureckim był Mechmet. Turcy chcieli zabrać Polakom prawobrzeżną część Ukrainy. Kozacy również chcieli mieć udział w wojnie, stąd też ogłosili się lennikami Turcji, dzięki czemu Turcja miała pretekst do najazdu na Polskę w obronie kozaków. Hetmanem kozackim był Piotr Doroszenko. W 1668 roku Jan Kazimierz, król Polski abdykował. W 1669 roku władzę po nim przejął Michał Korybut Wiśniowiecki. Władca był słaby i schorowany, co utwierdziło Turcję w zamiarach podjęcia wojny.

W 1672  rozpoczęła się wojna. Turcy sprzymierzeni z Tatarami oraz swoimi lennikami ruszyli za Dniestr, gdzie oblegali przez kilka tygodni twierdzę Kamieniec Podolski. Wysłano odsiecz, jakiej przewodniczył Jan Sobieski, posiłki jednak nie zdążyły, a Turcy opanowali Kamieniec Podolski w tym samym roku. W 1672 roku zawarto rozejm w Buchaczu, gdzie Polska musiała oddać Ukrainę oraz zobowiązać się do płacenia corocznego haraczu.

Aby nadal prowadzić wojnę z Turcją, szlachta musiała podjąć działania. Opodatkowali się, aby uzyskać pieniądze na wojnę (szlachta sama traciła posiadłości).1

W 1673 roku wybuchła ponownie wojna. Na czele stanął Jan Sobieski, który odniósł wielkie zwycięstwo w bitwie pod Chocimiem. Jan Sobieski uważany był za pogromcę Turków. Bitwa ta jednak nie zakończyła wojny. W tym samym roku zmarł Michał Korybut Wiśniowiecki. Sobieski zainteresował się tronem, zamiast całkowicie rozgromić Turków, wierzył, iż po zwycięstwie pod Chocimiem ma duże szanse na zajęcie tronu.

W 1674 roku został on królem Polski jako Jan III Sobieski.

W 1675 roku Sobieski chcąc uzyskać pomoc Francji (żoną jego była Maria Kazimiera d’Argnien) zawarto sojusz w Jaworowie. Królem Francji był Ludwik XIV. Francja jednak już wcześniej była połączona pokojem z Turcją, stąd też nie mogli ich zaatakować. Francja jedynie namawiała ich do opuszczenia Ukrainy, co oczywiście nie przyniosło żadnych skutków.

W 1676 roku Polska zawarła rozejm z Turkami W Żórawnie, na jego mocy:

Przywrócono Polsce wcześniej utracone ziemie (z wyjątkiem twierdzy Kamieńca Podolskiego),

Turcy odstąpili od pobierania corocznego haraczu.

Polska szukała więc sojusznika, który byłby w stanie walczyć z Turkami. W 1683 roku Sobieski zawarł więc układ z Habsburgami, na mocy którego oba państwa zobowiązały się do wzajemnej pomocy przeciwko. Cesarzem Austrii był Leopold I. W tym samym roku Turcy zaatakowali Habsburgów i doszli aż pod Wiedeń. Dowódcą wojsk był wezyr turecki- Kara Mustafa. Rozpoczęło się oblężenie Wiednia. 12 września 1683 roku wojsko polskie pod wodzą Jana Sobieskiego (wraz z wojskami niemieckimi2 oraz innymi sprzymierzonymi) zadali klęskę Turkom w bitwie wiedeńskiej, tzw. odsieczy wiedeńskiej. Główną rolę odegrała 30 tys. armia husarii. Mimo, iż Polska pomogła Habsburgom ratując ich od Turków, zdobyła łupy, rozgromiła Turków, to niczego nie zyskała.

Sobieski chciał zdobyć Siedmiogród dla syna, Jakuba, dzięki czemu miałby argument, aby rościć sobie prawa do tronu.

W 1684 roku kilka państw zawiązało ze sobą porozumienie, nazwane Świętą Ligą (Austria, RP, Państwo Kościelne oraz Republika Wenecka), w 1686 roku doszła także Rosja.

Jan Sobieski nie doczekał się jednak końca wojny, gdyż zmarł w 1696 roku. Polska zawarła pokój z Turcją w 1699 roku w Karłowicach, na mocy którego:

Austria wyparła Turków całkowicie uzyskując całe Węgry i Siedmiogród (od XVI wieku Habsburgowie mieli jedynie północno-zachodnią część Węgier),

Wenecja uzyskała półwysep Peloponez i Dalmację,

Polska uzyskała Ukrainę, Turcy się z niej wycofali,

Rosja otrzymała port Azow (nad Morzem Czarnym), dzięki czemu uzyskali dostęp do morza.

Granicą nadal była rzeka Dniestr.

Turcja była słabsza z roku na rok, zarówno jak i Polska, stąd też nikogo już potem nie było stać na wojnę, ponadto Ukraina była wyniszczona.