Pierwsze ślady osadnictwa na terenach dzisiejszego Gniezna, pochodzą z końca paleolitu, tj. sprzed 8 - 10 tys. lat temu, zaś od końca VIII w. istniał tu obronny zespół osadniczy państwa plemiennego Polan[1]. Rozbudowany i zmodernizowany za czasów Mieszka I stał się siedzibą pierwszych władców piastowskich jako główny gród państwa Polan[2]. Dotychczas uważano, że w końcu VIII w., za rządów półlegendarnej dynastii Popielidów powstał w Gnieźniegród (plemienia Goplan?) i podgrodzie, otoczone wałem drewniano-ziemnym. Jednak najnowsze badania dendrochronologiczne dostarczyły dowodów na to, że najstarszy gród gnieźnieński zbudowano dopiero ok. 940 na Wzgórzu Lecha(gdzie wg źródeł archeologicznych znajdowała się wówczas świątynia pogańska), a więc za panowania Siemomysła Lestkowica z dynastii Piastów. Mieszko I po 966 zbudował kościół, w którym pochowano Jego żonę Dąbrówkę, zaś na terytorium grodu w miejscu obecnego kościoła św. Jerzego wzniósł kamienny zamek z kaplicą. Jednak tak późna chronologia Gniezna jako obronnej siedziby książęcej nie wyklucza wcale funkcjonowania na tym miejscu od przełomu VIII i IX w. pogańskiego ośrodka kultowego, na terenie którego dokonywano prawdopodobnie intronizacji książąt plemiennych. W X w. Gniezno stanowiło jeden z grodów stołecznych państwa Piastów, obok m.in. Ostrowa Lednickiego, Poznania i Giecza (grodów stołecznych, czyli miejsc gdzie wzniesiono tzw. palatia książęce było kilka, lecz zgodnie z dokumentem "Dagome iudex" z ok. 991, jedyną formalną stolicą państwa polskiego było Gniezno)[3]. O stołecznej funkcji Gniezna świadczyć mogą także napisy Gnezdun civitas na monetach Bolesława Chrobrego, jak również fakt pochowania właśnie w Gnieźnie ciała biskupa i męczennika Wojciecha.[4]
W 1000 odbył się w Gnieźnie zjazd, w którym uczestniczył Bolesław I Chrobry i Otton III; proklamowano wtedy utworzenie arcybiskupstwa i metropolii gnieźnieńskiej[5][6]. Także wtedy świątynię[7] wybudowaną przez Mieszka I wyniesiono do rangi katedry. W 1018 r. miasto przeżyło ciężką klęskę: pożar strawił podgrodzie wraz z kościołem katedralnym, który do 1025 przeistoczył się w piękną romańską katedrę. W 1025 w Gnieźnie miała miejsce koronacjaBolesława Chrobrego na króla Polski. W 1038 do Gniezna wtargnął książę czeski Brzetysław I, pozostawiając po sobie spalone podgrodzia i zniszczoną, ograbioną katedrę[8]. Na skutek tego Kazimierz Odnowiciel przeniósł stolicę doKrakowa[9]. W 1138 po śmierci Bolesława Krzywoustego Gniezno wchodzi w skład dzielnicy senioralnej - władzę przejmuje Władysław II Wygnaniec. W 1177 odbył się w Gnieźnie zjazd licznego grona książąt, możnowładców świeckich i duchowych. W 1194 po śmierci Kazimierza Sprawiedliwego Gniezno przechodzi pod władzę książąt wielkopolskich.[10]
Pomyślne dla Gniezna były rządy Władysława Odonica, który dążył do odbudowy znaczenia ośrodka, wzniósł tu 1234-1237 swój zamek i poczynił przygotowania do lokacji miasta na prawie niemieckim. Dokument lokacyjny miasta nie zachował się, przypuszcza się jednak, że został wydany przed śmiercią Władysława Odonica w 1239. Dokument lokacyjny Powidza z 1243 wymienia już Gniezno jako pełnoprawne miasto. Tym samym Gniezno stanowi najstarszą udokumentowaną lokację miejską w Wielkopolsce.[11]
W roku 1295 odbyła się po 219-letniej przerwie w katedrze gnieźnieńskiej koronacja króla Przemysława II. W 1300 r. koronował się w mieście Wacław Czeski. W XIIIw przy ul. św. Jana wybudowano szpital, a w pobliżu Wzgórza Lecha - zamek książęcy, zniszczony w 1192 r.[12] Miasto w XIII i XIV w. otaczały mury, a od wschodu fosa. Do Gniezna wiodły trzy bramy: Poznańska (Tumska), Toruńska i Pyzdrska
Pierwsze ślady osadnictwa na terenach dzisiejszego Gniezna, pochodzą z końca paleolitu, tj. sprzed 8 - 10 tys. lat temu, zaś od końca VIII w. istniał tu obronny zespół osadniczy państwa plemiennego Polan[1]. Rozbudowany i zmodernizowany za czasów Mieszka I stał się siedzibą pierwszych władców piastowskich jako główny gród państwa Polan[2]. Dotychczas uważano, że w końcu VIII w., za rządów półlegendarnej dynastii Popielidów powstał w Gnieźniegród (plemienia Goplan?) i podgrodzie, otoczone wałem drewniano-ziemnym. Jednak najnowsze badania dendrochronologiczne dostarczyły dowodów na to, że najstarszy gród gnieźnieński zbudowano dopiero ok. 940 na Wzgórzu Lecha(gdzie wg źródeł archeologicznych znajdowała się wówczas świątynia pogańska), a więc za panowania Siemomysła Lestkowica z dynastii Piastów. Mieszko I po 966 zbudował kościół, w którym pochowano Jego żonę Dąbrówkę, zaś na terytorium grodu w miejscu obecnego kościoła św. Jerzego wzniósł kamienny zamek z kaplicą. Jednak tak późna chronologia Gniezna jako obronnej siedziby książęcej nie wyklucza wcale funkcjonowania na tym miejscu od przełomu VIII i IX w. pogańskiego ośrodka kultowego, na terenie którego dokonywano prawdopodobnie intronizacji książąt plemiennych. W X w. Gniezno stanowiło jeden z grodów stołecznych państwa Piastów, obok m.in. Ostrowa Lednickiego, Poznania i Giecza (grodów stołecznych, czyli miejsc gdzie wzniesiono tzw. palatia książęce było kilka, lecz zgodnie z dokumentem "Dagome iudex" z ok. 991, jedyną formalną stolicą państwa polskiego było Gniezno)[3]. O stołecznej funkcji Gniezna świadczyć mogą także napisy Gnezdun civitas na monetach Bolesława Chrobrego, jak również fakt pochowania właśnie w Gnieźnie ciała biskupa i męczennika Wojciecha.[4]
W 1000 odbył się w Gnieźnie zjazd, w którym uczestniczył Bolesław I Chrobry i Otton III; proklamowano wtedy utworzenie arcybiskupstwa i metropolii gnieźnieńskiej[5][6]. Także wtedy świątynię[7] wybudowaną przez Mieszka I wyniesiono do rangi katedry. W 1018 r. miasto przeżyło ciężką klęskę: pożar strawił podgrodzie wraz z kościołem katedralnym, który do 1025 przeistoczył się w piękną romańską katedrę. W 1025 w Gnieźnie miała miejsce koronacjaBolesława Chrobrego na króla Polski. W 1038 do Gniezna wtargnął książę czeski Brzetysław I, pozostawiając po sobie spalone podgrodzia i zniszczoną, ograbioną katedrę[8]. Na skutek tego Kazimierz Odnowiciel przeniósł stolicę doKrakowa[9]. W 1138 po śmierci Bolesława Krzywoustego Gniezno wchodzi w skład dzielnicy senioralnej - władzę przejmuje Władysław II Wygnaniec. W 1177 odbył się w Gnieźnie zjazd licznego grona książąt, możnowładców świeckich i duchowych. W 1194 po śmierci Kazimierza Sprawiedliwego Gniezno przechodzi pod władzę książąt wielkopolskich.[10]
Pomyślne dla Gniezna były rządy Władysława Odonica, który dążył do odbudowy znaczenia ośrodka, wzniósł tu 1234-1237 swój zamek i poczynił przygotowania do lokacji miasta na prawie niemieckim. Dokument lokacyjny miasta nie zachował się, przypuszcza się jednak, że został wydany przed śmiercią Władysława Odonica w 1239. Dokument lokacyjny Powidza z 1243 wymienia już Gniezno jako pełnoprawne miasto. Tym samym Gniezno stanowi najstarszą udokumentowaną lokację miejską w Wielkopolsce.[11]
W roku 1295 odbyła się po 219-letniej przerwie w katedrze gnieźnieńskiej koronacja króla Przemysława II. W 1300 r. koronował się w mieście Wacław Czeski. W XIIIw przy ul. św. Jana wybudowano szpital, a w pobliżu Wzgórza Lecha - zamek książęcy, zniszczony w 1192 r.[12] Miasto w XIII i XIV w. otaczały mury, a od wschodu fosa. Do Gniezna wiodły trzy bramy: Poznańska (Tumska), Toruńska i Pyzdrska
ŹRODŁO : http://pl.wikipedia.org/wiki/Historia_Gniezna (tam znajdziesz więcej)