Question

Wskaż różnice między faszyzmem a nazizmem oraz między autorytaryzmem a totalitaryzmem

Answer 1

Porównanie faszyzmu z nazizmem

Pomimo licznych zbieżności między faszyzmem włoskim a nazizmem występowały też istotne różnice. Dla nazizmu wartością najwyższą był rasistowsko rozumiany naród (Volk), natomiast dla włoskich faszystów idealistycznie pojmowany naród. O ile biologiczny rasizm i antysemityzm był podstawą ideologii NSDAP, faszyzm włoski początkowo wolny był od rasizmu i antysemityzmu (w jego szeregach byli nawet działacze żydowskiego pochodzenia jak Aldo Finzi), dopiero od roku 1938 pod wpływem sojuszu z Trzecią Rzeszą zaczął przejmować koncepcje rasistowskie[14]. Polityka włoskiego faszyzmu wobec Kościoła oscylowała między konfliktem (ataki na instytucje katolickie w okresie walki o władzę, konflikt dotyczący wychowania młodzieży w 1931 roku) i współpracą (Traktaty Laterańskie w 1929 roku)[15], natomiast w przypadku NSDAP "główną linię partii w sprawach religii wyrażała totalna opozycja Rosenberga wobec chrześcijaństwa w jakiejkolwiek formie"[16]. Choć Benito Mussolini jako pierwszy proklamował koncepcję państwa totalitarnego, nie rozwinął jej jednak do tego stopnia jak naziści[17]. W zakresie polityki społeczno-gospodarczej włoscy faszyści budowali system korporacyjny[18].

 

Wszystko to sprawiało, że początkowo między faszystowskimi Włochami a Trzecią Rzeszą utrzymywało się napięcie. Dopiero w czasie wojny w Abisynii doszło do zbliżenia ("oś Berlin-Rzym"), które doprowadziło do Anschlussu Austrii.

 

Cechy totalitartzmu
Charakterystycznymi cechami państw totalitarnych są autokratyzm, kontrolowanie przez aparat władzy wszystkich dziedzin życia i ingerencja w przekonania, poglądy, zachowania obywateli, a także rozbudowana propaganda i pełna kontrola nad siłami zbrojnymi, policją
i wymiarem sprawiedliwości.

• jedna ideologia
• jedna partia
• kult jednostki, wodza
• aparat przymusu politycznego i represji
• gospodarka centralnie sterowana
• brak wolnych mediów, media w rękach władzy
• ew. militaryzacja, tzw. państwo policyjne

Cechy autorytaryzmu:
• Ograniczony pluralizm –dopuszcza się możliwość istnienia więcej niż jednej przewodniej partii, chociaż nie mają one żadnego znaczenia; pluralizm nie przybiera formy zinstytucjonalizowanej, w której opozycja miałaby prawo do jawnej krytyki ; jest to raczej ograniczony krytycyzm
• Ideologia – autorytaryzm nie ma ambicji tworzenia nowego społeczeństwa, nowego porządku społecznego; chodzi o utrzymanie władzy; nie ma zatem potrzeby posługiwania się ideologia która uznawana byłaby za rodzaj przewodniej siły
• Mobilizacja – jest ona zmienna w zależności od potrzeb elity autorytarnych; najczęściej ludzie są bierni i pogrążeni a apatii politycznej, ale czasem władza potrzebuje poparcia i wówczas w sposób sztuczny doprowadza się do mobilizacji sił społecznych
• Autorytarny przywódca – opiera swoja legitymizację na charyzmie; nie ma więc legitymacji demokratycznej, ale opiera się na specyficznych cechach osobowościowych. Autorytaryzm to także terror, kontrola polityczna

Pomimo licznych zbieżności między faszyzmem włoskim a nazizmem występowały też istotne różnice. Dla nazizmu wartością najwyższą był rasistowsko rozumiany naród (Volk), natomiast dla włoskich faszystów idealistycznie pojmowany naród. O ile biologiczny rasizm i antysemityzm był podstawą ideologii NSDAP, faszyzm włoski początkowo wolny był od rasizmu i antysemityzmu (w jego szeregach byli nawet działacze żydowskiego pochodzenia jak Aldo Finzi), dopiero od roku 1938 pod wpływem sojuszu z Trzecią Rzeszą zaczął przejmować koncepcje rasistowskie[14]. Polityka włoskiego faszyzmu wobec Kościoła oscylowała między konfliktem (ataki na instytucje katolickie w okresie walki o władzę, konflikt dotyczący wychowania młodzieży w 1931 roku) i współpracą (Traktaty Laterańskie w 1929 roku)[15], natomiast w przypadku NSDAP "główną linię partii w sprawach religii wyrażała totalna opozycja Rosenberga wobec chrześcijaństwa w jakiejkolwiek formie"[16]. Choć Benito Mussolini jako pierwszy proklamował koncepcję państwa totalitarnego, nie rozwinął jej jednak do tego stopnia jak naziści[17]. W zakresie polityki społeczno-gospodarczej włoscy faszyści budowali system korporacyjny[18].

Wszystko to sprawiało, że początkowo między faszystowskimi Włochami a Trzecią Rzeszą utrzymywało się napięcie. Dopiero w czasie wojny w Abisynii doszło do zbliżenia ("oś Berlin-Rzym"), które doprowadziło do Anschlussu Austrii.