Question

Witam was ! :)

Mam opisać na historię: Wygląd greckiej Polis.

Proszę o długie odpowiedzi i mają być idealne ponieważ mam bardzo wymagającego nauczyciela ;(

Szybko !

Answer 1

Polis - grecki termin, od którego wywodzi się współczesne słowo "polityka" - tłumaczy się zazwyczaj jako "miasto-państwo" dla podkreślenia różnicy pomiędzy nim a tym, co dzisiaj wedle potocznych wyobrażeń uważamy za miasto.1) Podobnie jak w wielu organizmach państwowych istniejących wcześniej na Bliskim Wschodzie na polis składało się nie tylko samo miasto, w późniejszych wiekach często chronione potężnymi murami, ale także terytorium wiejskie rozciągające się w promieniu kilku, czasem kilkunastu kilometrów, wraz ze znajdującymi się na nim mniejszymi osadami. Obywatele polis mieszkali zatem zarówno w stanowiącym centrum państwa mieście, jak i w osadach czy nawet pojedynczych zagrodach rozrzuconych po całym terytorium wiejskim. Wszyscy ci ludzie stanowili wspólnotę obywateli, tworząc organizm państwowy; taka więź między obywatelami to najbardziej charakterystyczna cecha polis. Wprawdzie tylko mężczyźni posiadali prawo politycznego uczestnictwa w życiu polis, kobiety jednak zawsze uważane były za członków wspólnoty pod względem prawnym, społecznym i religijnym. Opiekunem i patronem każdej polis był któryś z bogów, na przykład w Atenach - Atena. Różne wspólnoty mogły mieć za opiekuna to samo bóstwo; Atena była również patronką Sparty, największego rywala Aten w epoce klasycznej. Członkowie polis tworzyli coś na kształt religijnego stowarzyszenia mającego na celu oddawanie czci bogu-opiekunowi państwa oraz innym bogom wspólnoty. Wspólnota wyrażała swoją wdzięczność i szacunek dla bogów poprzez kult, na który składały się regularne ceremonie odbywane na koszt państwa i nadzorowane przez obywateli występujących w roli kapłanów i kapłanek. Najważniejszym rytem było składanie ofiar ze zwierząt - stanowiły one dowód pobożności członków wspólnoty i czci, jaką darzyli bogów-opiekunów.

Polis była niezależna od swoich sąsiadów, a jej miejscy i wiejscy obywatele tworzyli jednolitą wspólnotę. Trzeba w tym miejscu wspomnieć o kontrowersjach, jakie wzbudza kwestia prapoczątków greckiej polis, pojmowanej jako wspólnota, której członkowie są całkowicie świadomi swojej politycznej tożsamości. W epoce archaicznej ludność Grecji przejęła liczne innowacje technologiczne, a także idee religijne i literackie od innych ludów zamieszkujących wschodnią część Śródziemnomorza i Bliski Wschód, nie jest więc wykluczone, że Grecy mogli przyswoić sobie również wzorce polityczne - jako ich ewentualne źródła wskazuje się miejskie królestwa Cypru i miasta Fenicji. Trudno jednak wyobrazić sobie, w jaki sposób owe formy politycznej organizacji miałyby trafić do Grecji. Napływający w Wiekach Ciemnych z Bliskiego Wschodu kupcy, rzemieślnicy i podróżnicy mogli łatwiej pośredniczyć w przekazywaniu nowych technologii, idei religijnych i artystycznych niż wzorców politycznych. Czynnikiem, który w Wiekach Ciemnych niewątpliwie wpłynął na tworzenie się poleis, była nieobecność na ziemiach greckich silnych organizmów państwowych. Pustka, jaka powstała po politycznej zagładzie cywilizacji mykeńskiej, umożliwiła wyłonienie się i okrzepnięcie małych, niezależnych miast-państw; tym niewielkim politycznym bytom u zarania ich dziejów nie zagrażały żadne silne państwa.

Pod względem politycznym organizacja greckiej polis opierała się na centralnej zasadzie przyznawania obywatelstwa wszystkim wolno urodzonym mieszkańcom. Instytucja obywatelstwa w greckich państwach tego okresu oznaczała, przynajmniej w teorii, zasadniczą równość wobec prawa; wyjątek stanowiły tu pewne regulacje dotyczące kobiet, związane na przykład z akceptacją ich zachowań seksualnych i posiadaniem własności. Ta ogólna równość wobec prawa obowiązująca w greckich poleis nie zależała od zamożności obywatela. To ona właśnie - niezależnie od tego, jak niepełna okazała się w praktyce - legła u podstaw przemian społecznych, jakie dokonały się w Grecji w okresie archaicznym; wcześniej, w epoce mykeńskiej i u schyłku Wieków Ciemnych na ziemiach greckich, podobnie jak na Bliskim Wschodzie, widoczne było wyraźne zróżnicowanie społeczne między bogatymi a biednymi. Polis, oparta na zasadzie obywatelstwa, od początku swego funkcjonowania w pełni wykształconej postaci, czyli od około roku 750 p.n.e. (zdaniem archeologów wtedy właśnie powstały pierwsze publiczne sanktuaria służące całej społeczności), pozostawała dominującą formą organizacji politycznej i społecznej w Grecji aż do czasu początków rzymskiego imperium osiem stuleci później.2) Inną nową formą politycznej organizacji w Grecji stały się "związki", czy też "federacje" (ethnos), luźne stowarzyszenia obejmujące większe terytorium, na którym zresztą niekiedy znajdowały się należące do takiego związku poleis.

Najsłynniejszy starożytny badacz greckiego społeczeństwa i polityki, filozof Arystoteles (384-322 p.n.e.), twierdził, że powstanie polis było nieuniknionym skutkiem działania sił natury. "Człowiek - mówił - jest z natury stworzony do życia w państwie".3) Każdy, kto żyje poza wspólnotą polis, musi być - jak tylko na wpół żartobliwie zauważył filozof - albo dzikim zwierzęciem, albo bogiem 4). Mówiąc o naturze, Arystoteles miał na myśli wynik działania połączonych sił społecznych i ekonomicznych. Ale na proces zorganizowania ludzkich społeczności w taki właśnie sposób wpływ wywarły również warunki geograficzne Grecji. Potężne pasma górskie przecinające ląd grecki powodowały, że poleis często były od siebie oddzielone fizycznymi, trudnymi do przebycia barierami, co w sposób oczywisty wzmacniało ich skłonność do politycznej izolacji i unikania wzajemnej współpracy, nawet pomimo wspólnej kultury i tego samego języka. Niekiedy nawet pomimo braku barier naturalnych utrudniających komunikację między poszczególnymi poleis, rozwijały się one niezależnie od siebie, jak to się działo na równinie beockiej. Na jednej wyspie mogło funkcjonować kilka poleis: na Lesbos, dużej wyspie leżącej we wschodniej części Morza Egejskiego, było ich aż pięć. Tylko nieliczne państwa miały na swoim terytorium wystarczającą ilość ziemi uprawnej, by produkować żywność wystarczającą dla całej ludności. Wspólnota zamieszkująca jedną polis liczyła zazwyczaj od kilkuset do kilku tysięcy członków, nawet po okresie gwałtownego wzrostu liczby ludności Grecji w końcu Wieków Ciemnych. W V wieku p.n.e. Ateny miały czterdzieści tysięcy mężczyzn-obywateli, a cała populacja, wraz z kobietami, niewolnikami i osobami nie posiadającymi obywatelstwa, liczyła kilkaset tysięcy ludzi. Był to jednak wyjątek pośród niewielkich na ogół greckich poleis. Ludność tak liczna, jak w Atenach w okresie klasycznym u szczytu rozwoju tej polis, mogła przeżyć tylko dzięki regularnym dostawom zboża z zagranicy, na którego zakup musiano przeznaczać środki pochodzące z handlu i z innych źródeł.

 

1) Przy tłumaczeniu uznaliśmy za stosowne używać oryginalnego terminu polis, w liczbie mnogiej poleis, zamiast nieco sztucznego terminu "miasto-państwo" (przyp. tłum.). 
2) Autor używa terminu Roman Empire, zgodnie z tradycją anglosaską, na oznaczenie rzymskiego cesarstwa (pryncypatu). W rzeczywistości Grecja pod panowanie rzymskie trafiła już w połowie II wieku p.n.e., zaś o schyłku niezależności polis można mówić już od czasów panowania Filipa i Aleksandra, w drugiej połowie IV wieku p.n.e. Schyłek niezależności politycznej polis nie oznaczał jednak kresu jej istnienia, gdyż przetrwała ona na niektórych ziemiach Cesarstwa Rzymskiego jeszcze wiele stuleci, a jej upadek stał się jednym z najważniejszych - z punktu widzenia współczesnej historiografii - przejawów upadku całego świata antycznego (przyp. tłum.). 
3) Arystoteles użył w tym miejscu słynnego wyrażenia politikon zoon - "człowiek jest istotą państwową"