PISOWNIA Z "RZ" obowiązuje, gdy wymienia się na r: np. marzec — marca, mierzyć — miara, przysporzyć — sporo, wierzyć — wiara, górze - góra, dworze - dwór; dobrze -dobry, dworzec -dworca
PISOWNIA Z "Ó" obowiązuje: Samogłoski u zapisujemy jako "o kreskowane" (ó), gdy: -w trakcie odmiany lub w wyrazach pokrewnych wymienia się na samogłoski: a, o, e: np.
mówić — mawiać, skrócić — skracać, wrócić — wracać; dróżka — droga, lód — lodem, móc — mogę, brzózka — brzezina, pióro — pierze; występuje w przyrostkach -ów, -ówna, -ówka, w na końcu wyrazu: panów, chamów, kranów, Głogów, Kraków, Cząstkówna, Lucówna, Wojakówna, biodrówka, kartkówka, kreskówka; WYJĄTEK stanowią wyrazy: zasuwka, skuwka, okuwka, zakuwka, podkuwkaprzesuwka, wsuwka, ponieważ u jest tu częścią rdzenia (zasuwać, skuć, okuć, zakuć, podkuć, przesuwać, wsuwać);
W niektórych wyrazach, gdy występuje na początku: np.
ósemka, ósmy, ów, ówczesny, ówdzie; niektórych wyrazach, w których pisownia ma uzasadnienie historyczne mózg, ogólny, równanie, stróżka, źródło.
PISOWNIA Z "RZ" obowiązuje, gdy wymienia się na r:
np.
marzec — marca, mierzyć — miara, przysporzyć — sporo, wierzyć — wiara, górze - góra, dworze - dwór; dobrze -dobry, dworzec -dworca
Pisownia " rz" obowiązuje w zakończeniach: -arz, -erz,-mierz, -mistrz:
brukarz, dekarz, fałszerz, harcerz, instruktarz (= książka z instrukcjami), kołnierz, masarz (= pracownik masarni), pasterz, pisarz, rycerz,ślusarz, tokarz,
ciśnieniomierz, Kazimierz, kroplomierz, Włodzimierz,
kapelmistrz, ogniomistrz, zegarmistrz;
wyjątki:
-instruktaż , czyli szkolenie- instruowanie,
-masaż , czyli masowanie,
-metrampaż,
-lemiesz;
Pisownia"rz "obowiązuje po spółgłoskach: p, b, t, d, k, g, ch, j, w:
np.
brzmienie, brzydota, chrzest, dojrzały, trzeba, drzwi, krzak, grząski, grzmot, odchrząknąć, przekonanie, przemoc, wrzawa, wrzątek, wyprzedaż,zajrzeć, zakrzepnąć, zaprzeć, zatrzymać, zawrzeć, zedrzeć.
Pisownia" rz" obowiązuje w wyrazach, w których obowiązuje pisownia historyczna
jarzębina, rzadki, rząd, rzeka, rzepa, orzech.
------------------------------------------------------------------
PISOWNIA Z " Ż " obowiązuje gdy wymienia się na: g, h, s, dz, z, ź, (zi):
książka — księga, nadproże — próg, uważny — uwaga
drużynowy — druh, Sapieżyna — Sapieha
mażę — mazać, włażę — włazu, zamrażarka — mrozu
duży — duzi, wożą — wozić, zagrożenie — groźny
boży — boski, książę — księstwo, mężny — męski, węższy — wąski;
Pisownia " ż" obowiązuje po literach r, l, ł:
drżenie, rżeć, ulżyć, łże;
wyjątki: półrzadki, współrządzić;
Pisownia" ż" obowiązuje w partykułach -że, -ż:
jakże, niemalże, skończże, weźże, jakiż, takoż, tenże, bądźże, stańże, jakże, cóż, któż, czyż, gdyż;
Pisownia" ż"obowiązuje po literze n w zapożyczeniach:
aranżacja, branżowy, rewanżysta, aranżować, branża, oranżada, rewanż;
Pisownia" ż "obowiązuje zgodnie z zasadami pisowni historycznej:
gżegżółka, mżawka, piegża,żal, żart, żniwo, życzenie, żywot, żółty, żegluga, żyrować, żakiet, żorżeta
Pisownia " ż "obowiązuje w dwuznaku dż w wyrazach takich jak:
dżem, dżuma, dżentelmen, dżdżysty, dżoker
----------------------------------------------------------------------------
PISOWNIA Z "Ó" obowiązuje:
Samogłoski u zapisujemy jako "o kreskowane" (ó), gdy:
-w trakcie odmiany lub w wyrazach pokrewnych wymienia się na samogłoski: a, o, e:
np.
mówić — mawiać, skrócić — skracać, wrócić — wracać;
dróżka — droga, lód — lodem, móc — mogę, brzózka — brzezina, pióro — pierze;
występuje w przyrostkach -ów, -ówna, -ówka, w na końcu wyrazu:
panów, chamów, kranów, Głogów, Kraków, Cząstkówna, Lucówna, Wojakówna, biodrówka, kartkówka, kreskówka;
WYJĄTEK stanowią wyrazy: zasuwka, skuwka, okuwka, zakuwka, podkuwkaprzesuwka, wsuwka,
ponieważ u jest tu częścią rdzenia (zasuwać, skuć, okuć, zakuć, podkuć, przesuwać, wsuwać);
W niektórych wyrazach, gdy występuje na początku:
np.
ósemka, ósmy, ów, ówczesny, ówdzie;
niektórych wyrazach, w których pisownia ma uzasadnienie historyczne
mózg, ogólny, równanie, stróżka, źródło.