Temat: Demokracja szlachecka.
1. Wyjaśnij, co to jest przywilej. Jak nazywał się pierwszy polski szlachecki przywilej? Kto i kiedy go nadał? Podaj przykład współczesnych znanych ci przywilejów
2. Z jakich stanów skladało się społeczeństwo Rzeczypospolitej w XVI w. Który z nich i dlaczego zyskał wyjątkową pozycję w pańswie?
3. Kto, komu i dlaczego nadawał przywileje w Rzeczypospolitej?
4.Wyjaśnij znaczenie przywileju jedlneńsko-krakowskiego.
5. Czym były sejmiki, kto i w jakim celu w nich uczestniczył?
6. Na czym polegały żądania szlachty dotyczące egzekucji praw i dóbr?
7. Jak powstało wojsko kwarciane?
8. Przeczytaj uważnie tekst konstytucji "Nihil novi" i odpowiedz na zmieszczone pod nim pytania.
"Ponieważ prawa ogólne i ustawy publiczne dotyczą nie pojedynczego człowieka, ale ogółu narodu, przeto na tym walnym sejmie radomskim wraz ze wszystkimi Królestwa naszego prałatami, radami i posłami ziemskimi za słuszne i sprawiedliwe uznaliśmy, jakoś postanowiliśmy, iż odtąd na potomne czasy nic nowego (nihil novi) stanowionym być nie ma przez nas i naszych następców, bez wspólego zezwolenia senatorów i posłów ziemskich, co by było z ujmą i ku uciążeniu Rzeczypospolitej oraz ze szkodą i krzywdą czyjąśkolwiek, tudzież zmierzało ku zmianie prawa ogólnego i wolności publicznej."
a)Jak należy rozumieć znaeczenie pojęcia konstytucji w odniesieniu do tego dokumentu, a jak współcześnie?
b)Kto, kiedy i gdzie wydał tą konstytucję?
c)Od czego uzależniał auto możliwość ustanawiania nowych praw?
d)Dlaczego szlachcie zależało na uchwaleniu tego dokumentu?
e)Kogo autor uważa za "ogół narodu"?
f) Jakim współczesnym słowem można zastąpić określenie "ku ciążeniu Rzeczypospolitej"?
g) Dlaczego od uchwalenia tej konstytucji można w Polsce mówić o ustroju zwanym demokracją szlachecką?
1. Przywilej to prawo nadane przez monarche określoneh grupie społecznej.
Pierwszym polskim przywilejem szlacheckim był przywilej koszycki z 1374r. nadany przez Ludwika Węgierskiego.
2.Społeczeństwo Rzeczypospolitej w XVI w. składało się z szlachty, duchowieństwa, chłopstwa i mieszczaństwa.
Wyjątkowe pozycje w państwie zyskała szlachta, ponieważ nadano im przywileje szlacheckie.
3. Przywileje w Rzeczypospolitej nadawał szlachcie możnowładca, ponieważ chcieli zyskac ich przychylność i osiągnąć zamierzony cel.
4.Po wydaniu przywileju jedlnieńsko-krakowskiego król bez wyroku sadu nie mógł uwięzić szlachcica, co było mu (szlachcicowi) bardzo przychylne.
5. Sejmiki to lokalne zjazdy szlachty.Uczestniczyła w nich szlachta, ponieważ decyzje sejmiku miały ważny udział w życiu państwa, a król nie miał prawa im się sprzeciwić.
6.Szlachta chciała wykonania i zastąpienia niektórych starych,przestarzałych praw nowymi.
7.Wojsko kwarciane powstało przez opłacenie stałego wojska, którzy zaczęli ubezpieczać południowo-wschodnią granicę przed Tatarami.
8.
a)Wcześniej konstutyjcą nazywano każdą uchwałę sejmową, teraz konstytucję uznaje sie jako akt prawny, który ma najwyższą moc prawna w państwie.
b) Konstytucję Nihil novi wydał w Radomiu w 1505r. Aleksander Jagiellończyk
c) Autor uzależnił mozliwość ustanawiania praw od szlachty, czyli tylko za zgodą szlachty król mógł ustanowic prawo
d) Szlachcie bardzo zależało,ponieważ ten dokument bardzo wzmcniał ich pozycję w kraju, sprawiał, że to oni decydowali o sprawach państwa
e)Szlachtę
f) Szkodzeniu
g) Dlatego, ponieważ odtąd każda ustawa wymagała zgody nie tylko króla i senatu ale i też izby poselskiej