Zmiany w zakresie wojskowości w Królestwie Polskim w XVI wieku.
XVI stulecie w zakresie wojskowości przyniosło wiele zmian. Za panowania Zygmunta I Wazy doszło do zasadniczej zmiany przejścia na system armii zaciężnej w miejsce pospolitego ruszenia. Armii płatnej używał już Kazimierz Jagielończyk w wojnie 13-letniej, ale na większą skalę posługiwał się dopiero Zygmunt I. Armię zaciężną reprezentowali żołnierze zawodowi, lepiej i jednolicie uzbrojeni i lepiej wyćwiczeni, zdolni do działania w szyku, manewrowania i współdziałania z innymi oddziałami. Jednak pospolite ruszenie nie przestało istnieć, korzystano z niego sporadycznie dobrym przykładem jest ?wojna kokosza? 1537 rok jednak z bardzo złym skutkiem. XVI wiek to napięta sytuacja na kresach południowo- wschodnich ( niebezpieczeństwo tatarskie). Niemal, co roku kierowano tam 2000-3000 wojska zaciężnego, które stanowiło tzw. ? obronę potoczną?, zaś poszczególne kampanie wojenne powodowały w Królestwie Polskim zaciągnięcie od kilku od kilkunastu tysięcy zbrojnych. Zaciągu dokonywano na podstawie upoważnienia królewskiego tzw. ?listu przypowiedniego? tym zajmował się- rotmistrz, on także wypłacał żołd, sprawdzał stan uzbrojenia, ćwiczył oddział i dowodził na polu. Natomiast armia zaciężna podlegała hetmanowi, który w XVI wieku otrzymał pomoc w swej pracy, czyli mowa tu o jego zastępcy hetmanie polnym, miał też do pomocy pisarza wojskowego oraz oboźnego itd. Hetman też regulował kwestie organizacyjne i porządkowe wydając tzw. ? artykuły hetmańskie?. Bardzo istotną zmianą w armiach ówczesnych było również szerokie wprowadzenie broni palnej. Dotyczy to artylerii, ponieważ działa w XVI wieku stały się bardziej liczne i skuteczniejsze w zakresie donośni i siły kruszącej. Broń palną uzyskała także piechota- początkowo ?rusznice?, a później ? arkebuzy?( lżejsze rusznice z kolbą). W II połowie XVI wieku pojawiły się muszkiety z zamkiem kołowym. Piechota w wojsku polskim nie była liczna i nie ona rozstrzygała bitwy. Głównym zadaniem piechoty była rola pomocnicza i obrona ruchomych obwarowań, ? czyli taborów, artylerii, ewentualnie działania oblężnicze. Przeważało uzbrojenie strzeleckie, a ilość pikinierów był niewielki. W działaniach wojennych to jazda była atutem oręża polskiego. Wiązało się to także z wielkimi terenami i ruchliwym przeciwnikiem, szczególnie na poł-wch. Nie była to jednak jazda rycerska, ciężkozbrojna, lecz głównie lekka, wyposażona w półpancerz lub pozbawiona go w ogóle. Stawiano na ruchliwość, działanie w szyku, atakując w pędzie białą bronią ( kopia, koncerz, szabla). Przewaga jazdy i wykorzystanie jej ruchliwości wykształciła w dowództwach polskich doktrynę, która skłaniała ich do rozstrzygania bitew w polach. Rzadko dochodziło do działań oblężniczych( Wykorzystywano podkopy i ciężką artylerie).
Zmiany w zakresie wojskowości w Królestwie Polskim w XVI wieku.
XVI stulecie w zakresie wojskowości przyniosło wiele zmian. Za panowania Zygmunta I Wazy doszło do zasadniczej zmiany przejścia na system armii zaciężnej w miejsce pospolitego ruszenia. Armii płatnej używał już Kazimierz Jagielończyk w wojnie 13-letniej, ale na większą skalę posługiwał się dopiero Zygmunt I. Armię zaciężną reprezentowali żołnierze zawodowi, lepiej i jednolicie uzbrojeni i lepiej wyćwiczeni, zdolni do działania w szyku, manewrowania i współdziałania z innymi oddziałami. Jednak pospolite ruszenie nie przestało istnieć, korzystano z niego sporadycznie dobrym przykładem jest ?wojna kokosza? 1537 rok jednak z bardzo złym skutkiem. XVI wiek to napięta sytuacja na kresach południowo- wschodnich ( niebezpieczeństwo tatarskie). Niemal, co roku kierowano tam 2000-3000 wojska zaciężnego, które stanowiło tzw. ? obronę potoczną?, zaś poszczególne kampanie wojenne powodowały w Królestwie Polskim zaciągnięcie od kilku od kilkunastu tysięcy zbrojnych.
Zaciągu dokonywano na podstawie upoważnienia królewskiego tzw. ?listu przypowiedniego? tym zajmował się- rotmistrz, on także wypłacał żołd, sprawdzał stan uzbrojenia, ćwiczył oddział i dowodził na polu. Natomiast armia zaciężna podlegała hetmanowi, który w XVI wieku otrzymał pomoc w swej pracy, czyli mowa tu o jego zastępcy hetmanie polnym, miał też do pomocy pisarza wojskowego oraz oboźnego itd. Hetman też regulował kwestie organizacyjne i porządkowe wydając tzw. ? artykuły hetmańskie?.
Bardzo istotną zmianą w armiach ówczesnych było również szerokie wprowadzenie broni palnej. Dotyczy to artylerii, ponieważ działa w XVI wieku stały się bardziej liczne i skuteczniejsze w zakresie donośni i siły kruszącej. Broń palną uzyskała także piechota- początkowo ?rusznice?, a później ? arkebuzy?( lżejsze rusznice z kolbą).
W II połowie XVI wieku pojawiły się muszkiety z zamkiem kołowym. Piechota w wojsku polskim nie była liczna i nie ona rozstrzygała bitwy. Głównym zadaniem piechoty była rola pomocnicza i obrona ruchomych obwarowań, ? czyli taborów, artylerii, ewentualnie działania oblężnicze. Przeważało uzbrojenie strzeleckie, a ilość pikinierów był niewielki. W działaniach wojennych to jazda była atutem oręża polskiego. Wiązało się to także z wielkimi terenami i ruchliwym przeciwnikiem, szczególnie na poł-wch. Nie była to jednak jazda rycerska, ciężkozbrojna, lecz głównie lekka, wyposażona w półpancerz lub pozbawiona go w ogóle. Stawiano na ruchliwość, działanie w szyku, atakując w pędzie białą bronią ( kopia, koncerz, szabla). Przewaga jazdy i wykorzystanie jej ruchliwości wykształciła w dowództwach polskich doktrynę, która skłaniała ich do rozstrzygania bitew w polach. Rzadko dochodziło do działań oblężniczych( Wykorzystywano podkopy i ciężką artylerie).