Question

Stosunki Polsko-Litewskie w XVII w.



Daje naj...

Answer 1

Dopóki władcy mieli przed sobą perspektywę utrzymania dynastii i lawirowali między interesami swoich państw, oba organizmy państwowe rozwijały się normalnie - obok siebie, ale każdy we własnym kierunku. Dopiero pod koniec panowania Zygmunta Au-gusta (1548-1572), w obliczu jego bezpotomnej śmierci i możliwości wygaśnięcia dynastii, interesy Litwy zeszły na drugi plan. Oba społeczeństwa, litewskie i polskie, utrzymywały ożywione kontakty, dość dobrze poznały się nawzajem, mogły się na sobie wzorować. Bojarom litewskim wydawał się atrakcyjny wzór polskiego ustroju wewnętrznego, zgodnie z którym szlachta na równi z magnaterią uczestniczyła w życiu państwa. Dlatego też litewskich magnatów i bojarów nie zaniepokoiła zawarta w 1569 roku w Lublinie nowa unia. Litewscy politycy, mimo iż opuszczeni przez władcę, wytrzymali nacisk strony polskiej, dążącej do utworzenia jednego wspólnego państwa, w którym Litwa stałaby się prowincją Polski. Zachowali ponadto tytuł wielkiego księcia litewskiego, instytucję pieczęci państwowej. Z drugiej strony, dzięki tej unii litewscy bojarzy zostali zrównani w prawach z panami. Życie polityczne Litwy po unii upodobniło się do polskiego. Nieskrępowany rozwój wolności i praw szlachty kosztem innych stanów i władcy zarówno na Litwie, jak i w Polsce stworzył warunki do utrwalenia rządów oligarchii magnackiej i stał się przyczyną niemocy wspólnego państwa. W XVI-XVII w. coraz trudniej było utrzymać równowagę między interesami państwa a interesami stanu szlacheckiego, który stał się podmiotem państwowym. W takim układzie Litwa była słabszym partnerem, przeto dążenia do obrony i rozwoju własnej państwowości, jak też konsolidacji społeczeństwa były tu bardziej żywotne aniżeli w Polsce. Jednak na tle Rzeczpospolitej wysiłki Litwy często były odbierane jako działania separatystyczne, mimo iż nie miały one takiego charakteru. To również osłabiało wspólne państwo. W warunkach zbliżenia obu narodów i wzajemnego przenikania zanikał instynkt samozachowawczy państwa. Za-ciekłe walki wewnętrzne między wpływowymi litewskimi rodami na przełomie XVII-XVIII w. poświadczają, że interesy poszczególnych osób i grup zaczęły dominować nad interesami państwowymi.