Question

Stan szlachecki w I Rzeczpospolitej. ok pół strony ;)

Answer 1

Szlachta – stan społeczny istniejący w Królestwie Polskim, Rzeczypospolitej Obojga Narodów oraz na polskich, litewskich i ukrainnych ziemiach w czasie zaborów. Powstała z przekształcenia się stanu rycerskiego w szlachecki.
Nazwa 
Szlachta to określenie wywodzące się od niem. Geschlecht (ród), a zarazem od starodolnoniemieckiego slahta, co oznacza „rąbać”. Do Polski słowo to przyszło z Czech, wraz z innymi słowami dotyczącymi kwestii administracyjnych państwa.

Answer 2

W wieku piętnastym, gdy Europa zbliżała się już do końca epoki średniowiecza, upowszechniło się samo pojęcie stanu szlacheckiego, wypierając określenie stanu rycerskiego. Utworzyła się w ten sposób uprzywilejowana i w zasadzie zamknięta grupa społeczna, która przejęła prawa do posiadania ziemi, ochrony prawnej, wyboru instytucji kościelnej przy świadczeniu dziesięciny, wynagradzania za czas pełnienia służby wojskowej, zwolnienia od ciężarów na rzecz księcia. W odróżnieniu jednak od okresów wcześniejszych jedynym kryterium powyższego uprzywilejowania było urodzenie w herbowym rodzie, nie musiało być ono poparte żadnymi wartościami reprezentowanymi przez szlachcica, takimi jak zdolności wojskowe, wiedza lub inteligencja, umiejętności zarządzania – cechami, dzięki którym uzyskuje się znaczenie we wspólnocie w warunkach bardziej spontanicznego, naturalnego, niejako pierwotnego sposobu wybierania przywództwa. Jeszcze okres dojrzałego średniowiecza pozwalał na takie naturalne rotacje wśród elity, pozostawiał chociaż częściowo otwarte drogi do zdobywania pozycji i stanowisk ludziom z różnych warstw społecznych. W omawianym okresie dochodzi do stagnacji, w której nobilitowanie osób spoza stanu szlacheckiego zdarza się dużo rzadziej. Z drugiej strony, jak zostało wspomniane, przynależność do stanu nie musi być poparta niczym oprócz genealogii, nawet statutem majątkowym. Co prawda początkowo aby być uznawanym za szlachcica należało posiadać ziemię na prawie rycerskim, czyli pełną własność feudalną, nieobciążoną powinnościami na rzecz osób prywatnych, ale ród zostawszy uznanym zwykle zachowywał tytuł nawet po całkowitej utracie ziemi. Stąd duże zróżnicowanie ze względu na stan posiadania wśród polskiej szlachty, które później zaowocują wyodrębnieniem się grup wewnątrzstanowych. Będzie to magnateria, składająca się z posiadaczy wielkich latyfundiów ziemskich, szlachta średnia, której reprezentantami byli posiadacze wsi, oraz uboższe: szlachta zagrodowa, dysponująca jedynie pojedynczymi gospodarstwami i szlachta tzw. gołota, najbiedniejsza, która utraciła swoje ziemie.