przywódca węgierskich komunistów. Do partii komunistycznej wstąpił w 1931 r., a w 1942 r. wszedł w skład KC. W czasie II wojny światowej walczył w antyniemieckim ruchu oporu na Węgrzech, za co w 1944 r. został przez Niemców aresztowany. Po zakończeniu wojny został posłem do parlamentu węgierskiego ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia KADECI
Popularna nazwa (skrót) liberalnie nastawionej rosyjskiej inteligencji (głównie członkowie ziemstw, profesorowie uniwersyteccy), która pod koniec XIX w. założyła organizację Związek Wyzwolenia. Grupa ta dążyła do przekształcenia Rosji w liberalną monarchię konstytucyjną. Członkowie tzw. Korpusu Kadetów - wychowanków szkół wojskowych najniższego szczebla przygotowujących młodzież wielu krajów zwłaszcza w XIX ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia KADŁUBEK WINCENTY (ok. 1150- 1223)
wybitny przedstawiciel polskiej nauki i piśmiennictwa okresu średniowiecza. Pochodził z rycerskiej rodziny osiadłej na ziemi sandomierskiej. Podjął studia na uniwersytecie w Bolonii (lub Paryżu), gdzie uzyskał stopień mistrza (magister), a po powrocie do kraju pełnił funkcję kanclerza na dworze Kazimierza II Sprawiedliwego. Był też proboszczem kolegiaty sandomierskiej ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia KALISZANIE
grupa posłów (głównie ziemian) z Kaliskiego, którzy w sejmie Królestwa Polskiego od 1820 r. sprzeciwiali się łamaniu przez Aleksandra I konstytucji Królestwa. Na czele tej opozycji sejmowej znaleźli się bracia Wincenty i Bonawentura Niemojowscy. Kaliszanie odegrali znaczącą rolę w powstaniu listopadowym, wchodząc w skład Rządu Narodowego. zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia KALLIMACH (1437-1496), właśc. Filippo Buonaccorsi
włoski poeta, dyplomata i humanista. Ponieważ był zamieszany w spisek przeciwko papieżowi Pawłowi II, w 1468 r. musiał wyjechać z Rzymu. Dwa lata później osiadł w Polsce, na dworze arcybiskupa lwowskiego Grzegorza z Sanoka (jednego z pierwszych zwolenników humanizmu w Polsce). Od 1472 r. wykładał na Akademii ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia KALWARIA
łacińska nazwa Golgoty - wzgórza koło Jerozolimy, miejsca ukrzyżowania Jezusa. Także szereg kapliczek (kościółków) wzniesionych na górzystym terenie i upamiętniających drogę krzyżową Jezusa. Pierwsza kalwaria w Europie powstała ok. 1420 r. w Hiszpanii koło Kordoby, następne powstawały we Francji, Włoszech, Niemczech itd. Pierwszy zespół kalwaryjski w Polsce został ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia KALWIN JAN (1509-1564)
reformator religijny, twórca kalwinizmu. Urodził się w północnej Francji (w Pikardii), a jego rodzice byli ludźmi bardzo religijnymi i od początku przeznaczyli syna do stanu duchownego. Kalwin studiował w Paryżu, a następnie w Orleanie (teologię i prawo). Jednak z czasem popadł w konflikt z Kościołem katolickim, a ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia KANIA STANISŁAW (ur. 1927)
komunista, I sekretarz KC PZPR. Po II wojnie światowej działał w Związku Walki Młodych, a w latach 1948-56 w ZMP. Jednocześnie wstąpił do PPR, a po jej przekształceniu - do PZPR. W 1968 r. wszedł do Biura Politycznego i od 1971 r. odpowiadał w nim za stosunki państwo-Kościół ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia KANT IMMANUEL (1724-1804)
niemiecki filozof i nauczyciel. Pochodził z rodziny rzemieślniczej. Urodził się w Królewcu i tam spędził całe życie. Był człowiekiem bardzo pracowitym, metodycznym i dokładnym, wręcz pedantycznym. W 1740 r. rozpoczął naukę na uniwersytecie królewieckim, gdzie studiował filozofię, fizykę, matematykę i teologię. Po ukończeniu studiów pracował jako nauczyciel ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia KAPITALIŚCI
ludzie posiadający znaczny kapitał (środki finansowe), zazwyczaj inwestujący go w jakieś przedsiębiorstwo (np. właściciele zakładów produkcyjnych, posiadacze akcji). zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia KAPITALIZM
ustrój społeczno-gospodarczy, w którym przeważa kapitał prywatny i wolna przedsiębiorczość. Rozróżnia się kapitalizm rynkowy i państwowy. Pierwszy charakteryzował się tym, że działał tam wyłącznie mechanizm rynkowy. Występował w krajach Europy Zachodniej i Ameryki w XIX w. · Kapitalizm państwowy występuje wtedy, gdy państwo o ustroju kapitalistycznym prowadzi politykę ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia KAPITULACJA
poddanie się jednej ze stron konfliktu nieprzyjacielowi. Kapitulacja może być złożona na pewnych warunkach lub bezwarunkowo, może dotyczyć całej wojny lub obejmować tylko pewien fragment frontu. Dawniej terminem tym określano także umowę między dwoma państwami, w której zobowiązywały się one wzajemnie do wyłączenia obywateli objętego umową kraju ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia KAPITUŁA
zgromadzenie duchownych wyznania katolickiego. Zespół duchownych (kanoników) przy katedrach lub kościołach podniesionych do godności kolegiaty, mający od XII w. prawo wyboru biskupa. W zakonach kapituła to zjazd przełożonych i delegatów prowincji zakonnej lub całego zakonu. zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia KARA MUSTAFA, MUSTAFA PASZA (1635- 1683)
wezyr turecki, pasza Merzifonlu. Był synem oficera sipahiów i wychowankiem wielkiego wezyra Mehmeda Köprülii. Konsekwentnie starał się realizować jego ekspansywną politykę. W 1662 r. został admirałem i wsławił się w czasie oblężenia Kamieńca Podolskiego w 1672 r. W latach 1677-81 prowadził nieudaną wojnę z Rosją. Ponieważ Kara ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia KARASZEWICZ-TOKARZEWSKI MICHAŁ (1893-1964)
generał Wojska Polskiego. Pochodził ze Lwowa i tam też studiował medycynę. Następnie przeniósł się do Krakowa, gdzie podjął studia na UJ. Jednocześnie rozpoczął działalność w Związku Walki Czynnej, a później w Związku Strzeleckim, gdzie ukończył kurs oficerski. Wstąpił też do PPS (1910-20 r.). W czasie I wojny ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia KARAWELA
jednopokładowy żaglowiec z wysokimi kasztelami na rufie i dziobie oraz zazwyczaj z trzema żaglami (dwa miały ożaglowanie rejowe, a jeden skośne). Najprawdopodobniej zaczęto ich używać w XV w. i służyły żeglarzom przez 4 stulecia. Karawela była statkiem lekkim, o większej wyporności niż wcześniejsze statki, szybkim i bardzo ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia KARBONARYZM (WĘGLARSTWO)
ruch polityczno-społeczny rozwijający się na początku XIX w. w krajach europejskich. Organizacja ta powstała prawdopodobnie we Włoszech i była zorganizowana trochę na kształt masonerii (obowiązywały rozmaite znaki, przysięgi, stopnie wtajemniczenia). Celem węglarzy włoskich było zjednoczenie Włoch i przeprowadzenie reform demokratycznych. Popierani byli przez chłopów i drobnomieszczaństwo. Wywołali ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia KAROL WIELKI (742-814)
król Franków, cesarz rzymski. Pochodził z dynastii Karolingów i był synem Pepina Małego (Krótkiego). Po jego śmierci przejął wraz z bratem rządy w państwie Franków, a w 771 r. - po śmierci brata Karlomana - pozostał jedynym władcą państwa, które było wtedy najsilniejszym organizmem państwowym w Europie Zachodniej. Karol ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia KARTA ATLANTYCKA
dokument podpisany przez prezydenta USA Franklina Roosevelta oraz premiera Wielkiej Brytanii Churchilla 14 VIII 1941 r. na pancerniku "Prince of Wales" u wybrzeży Nowej Fundlandii. Określał on cele wojenne koalicjantów. Ich polityka miała być oparta na następujących zasadach: wyrzeczenie się ekspansji terytorialnej, nieakceptowanie zmian terytorialnych bez zgody ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia KARTA NARODÓW ZJEDNOCZONYCH
ogłoszona 1 I 1942 r., została wkrótce podpisana przez 26 państw, które zobowiązały się użyć wszystkich sił wojskowych i gospodarczych do walki z państwami osi i ich wspólnikami. Jednocześnie rządy państw koalicji postanowiły współpracować ze sobą i nie zawierać odrębnego pokoju z agresorem.
przywódca węgierskich komunistów. Do partii komunistycznej wstąpił w 1931 r., a w 1942 r. wszedł w skład KC. W czasie II wojny światowej walczył w antyniemieckim ruchu oporu na Węgrzech, za co w 1944 r. został przez Niemców aresztowany. Po zakończeniu wojny został posłem do parlamentu węgierskiego ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia
KADECI
Popularna nazwa (skrót) liberalnie nastawionej rosyjskiej inteligencji (głównie członkowie ziemstw, profesorowie uniwersyteccy), która pod koniec XIX w. założyła organizację Związek Wyzwolenia. Grupa ta dążyła do przekształcenia Rosji w liberalną monarchię konstytucyjną. Członkowie tzw. Korpusu Kadetów - wychowanków szkół wojskowych najniższego szczebla przygotowujących młodzież wielu krajów zwłaszcza w XIX ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia
KADŁUBEK WINCENTY (ok. 1150- 1223)
wybitny przedstawiciel polskiej nauki i piśmiennictwa okresu średniowiecza. Pochodził z rycerskiej rodziny osiadłej na ziemi sandomierskiej. Podjął studia na uniwersytecie w Bolonii (lub Paryżu), gdzie uzyskał stopień mistrza (magister), a po powrocie do kraju pełnił funkcję kanclerza na dworze Kazimierza II Sprawiedliwego. Był też proboszczem kolegiaty sandomierskiej ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia
KALISZANIE
grupa posłów (głównie ziemian) z Kaliskiego, którzy w sejmie Królestwa Polskiego od 1820 r. sprzeciwiali się łamaniu przez Aleksandra I konstytucji Królestwa. Na czele tej opozycji sejmowej znaleźli się bracia Wincenty i Bonawentura Niemojowscy. Kaliszanie odegrali znaczącą rolę w powstaniu listopadowym, wchodząc w skład Rządu Narodowego. zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia
KALLIMACH (1437-1496), właśc. Filippo Buonaccorsi
włoski poeta, dyplomata i humanista. Ponieważ był zamieszany w spisek przeciwko papieżowi Pawłowi II, w 1468 r. musiał wyjechać z Rzymu. Dwa lata później osiadł w Polsce, na dworze arcybiskupa lwowskiego Grzegorza z Sanoka (jednego z pierwszych zwolenników humanizmu w Polsce). Od 1472 r. wykładał na Akademii ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia
KALWARIA
łacińska nazwa Golgoty - wzgórza koło Jerozolimy, miejsca ukrzyżowania Jezusa. Także szereg kapliczek (kościółków) wzniesionych na górzystym terenie i upamiętniających drogę krzyżową Jezusa. Pierwsza kalwaria w Europie powstała ok. 1420 r. w Hiszpanii koło Kordoby, następne powstawały we Francji, Włoszech, Niemczech itd. Pierwszy zespół kalwaryjski w Polsce został ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia
KALWIN JAN (1509-1564)
reformator religijny, twórca kalwinizmu. Urodził się w północnej Francji (w Pikardii), a jego rodzice byli ludźmi bardzo religijnymi i od początku przeznaczyli syna do stanu duchownego. Kalwin studiował w Paryżu, a następnie w Orleanie (teologię i prawo). Jednak z czasem popadł w konflikt z Kościołem katolickim, a ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia
KANIA STANISŁAW (ur. 1927)
komunista, I sekretarz KC PZPR. Po II wojnie światowej działał w Związku Walki Młodych, a w latach 1948-56 w ZMP. Jednocześnie wstąpił do PPR, a po jej przekształceniu - do PZPR. W 1968 r. wszedł do Biura Politycznego i od 1971 r. odpowiadał w nim za stosunki państwo-Kościół ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia
KANT IMMANUEL (1724-1804)
niemiecki filozof i nauczyciel. Pochodził z rodziny rzemieślniczej. Urodził się w Królewcu i tam spędził całe życie. Był człowiekiem bardzo pracowitym, metodycznym i dokładnym, wręcz pedantycznym. W 1740 r. rozpoczął naukę na uniwersytecie królewieckim, gdzie studiował filozofię, fizykę, matematykę i teologię. Po ukończeniu studiów pracował jako nauczyciel ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia
KAPITALIŚCI
ludzie posiadający znaczny kapitał (środki finansowe), zazwyczaj inwestujący go w jakieś przedsiębiorstwo (np. właściciele zakładów produkcyjnych, posiadacze akcji). zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia
KAPITALIZM
ustrój społeczno-gospodarczy, w którym przeważa kapitał prywatny i wolna przedsiębiorczość. Rozróżnia się kapitalizm rynkowy i państwowy. Pierwszy charakteryzował się tym, że działał tam wyłącznie mechanizm rynkowy. Występował w krajach Europy Zachodniej i Ameryki w XIX w. · Kapitalizm państwowy występuje wtedy, gdy państwo o ustroju kapitalistycznym prowadzi politykę ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia
KAPITULACJA
poddanie się jednej ze stron konfliktu nieprzyjacielowi. Kapitulacja może być złożona na pewnych warunkach lub bezwarunkowo, może dotyczyć całej wojny lub obejmować tylko pewien fragment frontu. Dawniej terminem tym określano także umowę między dwoma państwami, w której zobowiązywały się one wzajemnie do wyłączenia obywateli objętego umową kraju ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia
KAPITUŁA
zgromadzenie duchownych wyznania katolickiego. Zespół duchownych (kanoników) przy katedrach lub kościołach podniesionych do godności kolegiaty, mający od XII w. prawo wyboru biskupa. W zakonach kapituła to zjazd przełożonych i delegatów prowincji zakonnej lub całego zakonu. zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia
KARA MUSTAFA, MUSTAFA PASZA (1635- 1683)
wezyr turecki, pasza Merzifonlu. Był synem oficera sipahiów i wychowankiem wielkiego wezyra Mehmeda Köprülii. Konsekwentnie starał się realizować jego ekspansywną politykę. W 1662 r. został admirałem i wsławił się w czasie oblężenia Kamieńca Podolskiego w 1672 r. W latach 1677-81 prowadził nieudaną wojnę z Rosją. Ponieważ Kara ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia
KARASZEWICZ-TOKARZEWSKI MICHAŁ (1893-1964)
generał Wojska Polskiego. Pochodził ze Lwowa i tam też studiował medycynę. Następnie przeniósł się do Krakowa, gdzie podjął studia na UJ. Jednocześnie rozpoczął działalność w Związku Walki Czynnej, a później w Związku Strzeleckim, gdzie ukończył kurs oficerski. Wstąpił też do PPS (1910-20 r.). W czasie I wojny ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia
KARAWELA
jednopokładowy żaglowiec z wysokimi kasztelami na rufie i dziobie oraz zazwyczaj z trzema żaglami (dwa miały ożaglowanie rejowe, a jeden skośne). Najprawdopodobniej zaczęto ich używać w XV w. i służyły żeglarzom przez 4 stulecia. Karawela była statkiem lekkim, o większej wyporności niż wcześniejsze statki, szybkim i bardzo ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia
KARBONARYZM (WĘGLARSTWO)
ruch polityczno-społeczny rozwijający się na początku XIX w. w krajach europejskich. Organizacja ta powstała prawdopodobnie we Włoszech i była zorganizowana trochę na kształt masonerii (obowiązywały rozmaite znaki, przysięgi, stopnie wtajemniczenia). Celem węglarzy włoskich było zjednoczenie Włoch i przeprowadzenie reform demokratycznych. Popierani byli przez chłopów i drobnomieszczaństwo. Wywołali ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia
KAROL WIELKI (742-814)
król Franków, cesarz rzymski. Pochodził z dynastii Karolingów i był synem Pepina Małego (Krótkiego). Po jego śmierci przejął wraz z bratem rządy w państwie Franków, a w 771 r. - po śmierci brata Karlomana - pozostał jedynym władcą państwa, które było wtedy najsilniejszym organizmem państwowym w Europie Zachodniej. Karol ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia
KARTA ATLANTYCKA
dokument podpisany przez prezydenta USA Franklina Roosevelta oraz premiera Wielkiej Brytanii Churchilla 14 VIII 1941 r. na pancerniku "Prince of Wales" u wybrzeży Nowej Fundlandii. Określał on cele wojenne koalicjantów. Ich polityka miała być oparta na następujących zasadach: wyrzeczenie się ekspansji terytorialnej, nieakceptowanie zmian terytorialnych bez zgody ... zobacz szczegóły »
ten tekst pochodzi z książki: Słownik Historia
KARTA NARODÓW ZJEDNOCZONYCH
ogłoszona 1 I 1942 r., została wkrótce podpisana przez 26 państw, które zobowiązały się użyć wszystkich sił wojskowych i gospodarczych do walki z państwami osi i ich wspólnikami. Jednocześnie rządy państw koalicji postanowiły współpracować ze sobą i nie zawierać odrębnego pokoju z agresorem.