Question

Scharakteryzuj społeczeństwo Aten

Answer 1

Ateny były jednym z najbardziej rozwiniętych i najsilniejszych państw- miast w Starożytnej Grecji. Połowa VII wieku p.n.e wyznacza początek procesu tworzenia się ustroju demokratycznego w tym polis. Demokracja –czyli władza ludu, mogła zaistnieć dopiero po wprowadzeniu wielu istotnych zmian ustrojowych.
Początkowo Ateny, jak wiele innych polis greckich, były rządzone przez królów. Układ monarchiczny zmienił się, gdy władze przejęli archonci- czyli najwyżsi urzędnicy. Rzecz jasna, dostęp do owych urzędów mieli jedynie najbogatsi mieszkańcy polis. Można więc zauważyć dominację arystokracji, która podporządkowując sobie chłopów i rzemieślników (udzielając im wysokich pożyczek, których skutkiem były ogromne długi), w VII wieku p.n.e uzyskała monopol na uczestniczenie w życiu politycznym polis. Rządy oligarchów, pomimo wewnętrznych zaburzeń i buntów chłopów, zaostrzył Drakon, wydając surowe i okrutne prawa, regulujące stosunki społeczne i prawne w Atenach – „prawa pisane krwią”, „niewola sankcją za długi”.
Następnie pojawia się Solon i dzięki niemu zaczyna się okres poważnych i znaczących reform ustrojowych. Przede wszystkim -podzielił obywateli na cztery grupy według uzyskiwanego przez nich dochodu Członkowie dwóch pierwszych grup mogli kandydować na stanowiska archontów, reszta jedynie mogła wybierać. Powołał Radę Czterystu wybieraną przez Zgromadzenie Ludowe. A także po raz pierwszy w historii umorzył długi chłopów. Reformy te wywołały niezadowolenie arystokracji , lecz jeszcze nie zaspokoiły roszczeń biedoty.
Wtedy na arenę polityczną wstępuje Pizystrat, który wprowadza w Atenach nową formę władzy, jaka jest tyrania. Był on zwolennikiem rozwoju rzemiosła i handlu, zakładania nowych kolonii, a na terenie całego kraju wprowadził podatek dochodowy i stała armię. Po jego śmierci (koniec VI wieku), zwycięstwo polityczne odnosi Klejstenes. Uważa się, że okres jego panowania był znaczący dla demokratyzacji życia politycznego Aten. Zwiększył rolę Zgromadzenia Ludowego, zniósł instytucje rodu i jego znaczenie polityczne, podzielił polis na niewielkie jednostki terytorialne- demy, wprowadził urząd strategów i stworzył „sąd skorupkowy”, by móc sprawiedliwie osadzać nieprzydatnych i zagrażających polis obywateli.
W V wieku cykl reform kontynuuje Temistokles, wódz ateński walczący z Persami. Nie tylko decyduje o losowaniu urzędników, ale także dopuszcza do sprawowania urzędów przedstawicieli niższych klas solońskich, jednocześnie ograniczając znaczenie Areopagu i archontów. W późniejszych latach odebrano Areopagowi uprawnienia administracyjne i zaczęto sprawować kontrolę nad urzędnikami. Temistokles, rozporządzając skarbem Związku Morskiego - rozbudowywał flotę, zatrudniając przy tym najuboższych. Dzięki niemu do miast zaczęła napływać ludność w poszukiwaniu pracy. Można powiedzieć więc, że prowadził politykę dążącą do podsycania tendencji demokratycznych, co, jak nie trudno się domyślić, nie podobało się arystokracji. Zapłaci za to wysoką cenę-wygnanie.
Zakończenie wojen grecko- perskich spowodowało, że wszystkie działania Ateńczyków skupiły się na odbudowie swego polis. Przywódcą zostaje w tym czasie Perykles. Ten wspaniały i utalentowany strateg spowoduje, ze w czasie jego panowania (od roku 454 p.n.e.) Ateny przeżyją swoje „złote lata”. Jego najważniejszą decyzją było danie szansy najuboższym, by zajmowali stanowiska urzędnicze, ponadto wprowadza prawo o obywatelstwie w Atenach. Zgodnie z nim, za obywatela Aten uważano tego, którego rodzice byli Ateńczykami. A to pozwalało mu brać udział w wyborach i mieć „bezpośredni” wpływ na losy państwa. Rządy sprawowało Zgromadzenie Ludowe wraz z Radą Pięciuset i sądem przysięgłych. Urzędnicy zawsze mogli być pociągnięci do odpowiedzialności w czasie sprawowania swych funkcji. Ważne jest, że w demokracji ateńskiej nie było podziału władz, Zgromadzenie Ludowe zajmowało się wszystkimi sprawami. Było władzą ustawodawcza, wykonawczą i sądowniczą.
Osiągnięcia polityczne Peryklesa stały się wzorem demokracji dla przyszłych państw, na następne stulecia. Co ciekawe, drogę do osiągnięcia demokracji, od monarchii, poprzez rządy oligarchiczne, tyranię i demokrację pośrednią, Ateny przemierzyły w ciągu dwustu lat, co innym państwom cywilizacji europejskiej zajęło ponad tysiąc.