Organizmy należące do królestwa Protista są najprostszymi ewolucyjnie pierwotnymi organizmami eukariotycznymi, żyjącymi głównie w środowisku wodnym. Królestwo obejmuje protisty zwierzęce,roślinopodobne oraz grzybopodobne.Protisty powstały z organizmów prokariotycznych (symbiotycznych bakterii i sinic). Gatunki należące do protistów łączy wiele cech wspólnych, choć jednocześnie charakteryzują się ogromną różnorodnością form morfologicznych, przystosowań w budowie i organizacji ciała. W większości przypadków są mikroskopijnymi jednokomórkowcami tworzącymi często kolonie lub plazmodia. Niektóre gatunki są wielokomórkowe i osiągają dużerozmiary (do kilkudziesięciu metrów). Królestwo to, w zależności od przyjętych kryteriów, dzielone jest przez systematyków na różną liczbę typów (od 15 do 32).
CZYNNOŚCI ŻYCIOWE
Żyjące obecnie protisty mają bardzo zróżnicowaną organizację ciała. U jednokomórkowych występuje forma ameboidalna (pełzaka), kokoidalna (nieruchliwej komórki) lub wiciowcowa. Spotykane są także formy komórczakowe i kolonijne o rożnych kształtach. Protisty wielokomórkowe mają ciało zbudowane z plechy. Wyróżnia się kilka rodzajów plechy. W budowie wewnętrznej plech tkankowych pojawia się zróżnicowanie funkcjonalne poszczególnych grup komórek, stanowiących zaczątki tkanek. Wiele protistów posiada komórki otoczone ścianą komórkową zbudowaną z celulozy, dodatkowo wysyconej innymi substancjami, przede wszystkim krzemionką i węglanem wapnia.
Odżywianie się Protisty są autotrofami lub heterotrofami, względnie miksotrofami, czyli organizmami odżywiającymi się zarówno w sposób autotroficzny, jak i heterotroficzny. Heterotrofy prowadzą saprofityczny, drapieżny lub pasożytniczy tryb życia. Większe cząstki są trawione przy udziale enzymów w wodniczkach trawiennych. Autotrofy odżywiają się na drodze fotosyntezy. Głównym barwnikiem fotosyntetycznym jest u nich chlorofil a. Ponadto posiadają inne odmiany chlorofilu (b, c lub d) oraz karotenoidy i fikobiliny. Barwniki zlokalizowane są w chloroplastach, często o różnorodnych kształtach. Produktami zapasowymi u protistow jest skrobia, glikogen, tłuszcze, a także spotykany tylko u nich paramylon i laminaryna.
Oddychanie Większość protistow oddycha w sposób tlenowy, przy czym wymiana gazowa zachodzi całą powierzchnią ciała. Beztlenowo oddychają formy pasożytnicze.
Wydalanie i osmoregulacja Produkty przemiany materii usuwane są bezpośrednio przez powłoki ciała lub przez wodniczki tętniące, której u protistow słodkowodnych uczestniczą także w osmoregulacji. U organizmów morskich i pasożytniczych zwykle nie ma wodniczek tętniących, gdyż do ich izotonicznych w stosunku do otoczenia komróek nie wpływa woda.
Ruch Wiele jednokomórkowych i kolonijnych protistow może się poruszać. Ruch, ktory odbywa się za pomocą nibynóżek, nazywany jest pseudopodialnym (ameboidalny), za pomocą wici lub rzęsek undulipodialnym.
PROTISTY ROŚLINNE
- Zaliczamy do nich: krasnorosty, złotowiciowce, okrzemki, brunatnice,tobołki, eugleniny (ostatnia gromada posiada zarówno cechy protistów roślinnych, jak i zwierzęcych) oraz zielenice (wg niektórych systematyk zaliczane także do roślin).
- Zdecydowana większość żyje w wodzie, nieliczne przystosowały się do obfitujących w wodę siedlisk lądowych. Mimo, że niektóre osiągają duże rozmiary, nie wykształcają organów i tkanek; zaliczamy je do plechowców.
- Wykazują różny stopień organizacji ciała. Występują formy:jednokomórkowe nieruchome, jednokomórkowe ruchome z wicią, pełzaki (ameboidalne), kolonijne, komórczaki, nitkowate, wysoko wyspecjalizowane plechy.
- Ściana komórkowa najczęściej zbudowana jest z celulozy, może także zawierać domieszki innych substancji, np. CaCO3 u zielenic i krasnorostów. Okrzemki posiadają dwuczęściową ścianę komórkową wysyconą krzemionką (SiO2).
- Odżywiają się autotroficznie, przeprowadzając fotosyntezę. Barwniki zlokalizowane są w chloroplastach, które w przeciwieństwie do chloroplastów roślinnych mają 3 lub 4 błony wewnętrzne.
- W zależności od gatunku i głębokości, na jakiej żyją, mogą to być następujące barwniki: chlorofile a, b, c, d, fikobiliny (niebieska – fikocjanina i czerwona – fikoerytryna), karotenoidy (karoten – pomarańczowy, ksantofil – żółty), fukoksantyna – brązowy.
- Eugleniny mają cechy roślinne i zwierzęce, dlatego odżywiają sięmiksotroficznie w zależności od środowiska i dostępności pokarmu.
- Produkty fotosyntezy (materiały zapasowe) gromadzone są w cytoplazmie w postaci ziaren substancji zapasowej. Są to: skrobia (zielenice, bruzdnice), paramylon (eugleniny), laminaryna, chryzolaminaryna (chryzofity), glikogen oraz tłuszcze (chryzofity), skrobia krasnorostowa (krasnorosty).
Rozmnażanie protistów roślinnych
- Rozmnażanie odbywa się na drodze bezpłciowej, wegetatywnej ipłciowej.
- Jednokomórkowe glony, np. eugleniny, rozmnażają się bezpłciowo przez podłużny podział komórki. Bruzdnice, należące do tobołków, mające celulozową ścianę z dwiema bruzdami: podłużną i poprzeczną, dzielą się ukośnie, przy czym obie komórki potomne otrzymują po połowie pancerzyka komórki macierzystej i dobudowują brakującą część.
- Wegetatywnie przez: rozpad kolonii, kule potomne (toczek), podział nici (skrętnica), fragmentację plechy lub wytwarzanie specjalnych rozmnóżek.
- Rozmnażanie płciowe polega na łączeniu się ruchomych gamet. Przybiera ono formę izogamii, anizogamii lub oogamii. Izogamia polega na łączeniu się gamet jednakowych pod względem morfologicznym,anizogamia – gamet zróżnicowanych, np. różniących się wielkością.Oogamia to łączenie się gamety żeńskiej, nieruchliwej, dużej (komórka jajowa) i gamety męskiej małej, ruchliwej (plemnik). Gamety powstają wgametangiach zwanych lęgniami bądź
PROTISTY ZWIERZĘCE
We wcześniejszej systematyce zaliczane były do pierwotniaków; należą do nich m.in. rzęsistki, lamblie, świdrowce, eugleniny należące do wiciowców, zarodźce i toksoplazmy – sporowce, ameby, otwornice, promienice, radiolarie, orzęski. Prawdopodobnie najstarsze są wiciowce, które wykazują duże podobieństwo do glonów. Z wiciowców wykształciły się niezależnie od siebie grzyby i zwierzęta. Z wiciowców na drodze uproszczenia budowy powstały zarodziowe i sporowce. Najwyżej uorganizowane są orzęski, stanowią przykład tego, co może maksymalnie osiągnąć organizm jednokomórkowca. Posiadają bardzo sprawny układ ruchu – rzęski, które prawdopodobnie powstały przez zwielokrotnienie liczby wici wiciowców. Duże zdolności adaptacyjne orzęsków wynikają z posiadania złożonego aparatu jądrowego. Organizmy nierozerwalnie związane ze środowiskiem wodnym, przy małych rozmiarach mają dużą
to organizmy jednokomórkowe
budowa morfologiczna
poruszają się dzięki wici,nibynóżek
samożywne
tlenowe i beztlenowe
INFORMACJE OGÓLNE
Organizmy należące do królestwa Protista są najprostszymi ewolucyjnie pierwotnymi organizmami eukariotycznymi, żyjącymi głównie w środowisku wodnym. Królestwo obejmuje protisty zwierzęce,roślinopodobne oraz grzybopodobne.Protisty powstały z organizmów prokariotycznych (symbiotycznych bakterii i sinic). Gatunki należące do protistów łączy wiele cech wspólnych, choć jednocześnie charakteryzują się ogromną różnorodnością form morfologicznych, przystosowań w budowie i organizacji ciała. W większości przypadków są mikroskopijnymi jednokomórkowcami tworzącymi często kolonie lub plazmodia. Niektóre gatunki są wielokomórkowe i osiągają dużerozmiary (do kilkudziesięciu metrów). Królestwo to, w zależności od przyjętych kryteriów, dzielone jest przez systematyków na różną liczbę typów (od 15 do 32).
CZYNNOŚCI ŻYCIOWE
Żyjące obecnie protisty mają bardzo zróżnicowaną organizację ciała. U jednokomórkowych występuje forma ameboidalna (pełzaka), kokoidalna (nieruchliwej komórki) lub wiciowcowa. Spotykane są także formy komórczakowe i kolonijne o rożnych kształtach. Protisty wielokomórkowe mają ciało zbudowane z plechy. Wyróżnia się kilka rodzajów plechy. W budowie wewnętrznej plech tkankowych pojawia się zróżnicowanie funkcjonalne poszczególnych grup komórek, stanowiących zaczątki tkanek. Wiele protistów posiada komórki otoczone ścianą komórkową zbudowaną z celulozy, dodatkowo wysyconej innymi substancjami, przede wszystkim krzemionką i węglanem wapnia.
Odżywianie się
Protisty są autotrofami lub heterotrofami, względnie miksotrofami, czyli organizmami odżywiającymi się zarówno w sposób autotroficzny, jak i heterotroficzny. Heterotrofy prowadzą saprofityczny, drapieżny lub pasożytniczy tryb życia. Większe cząstki są trawione przy udziale enzymów w wodniczkach trawiennych. Autotrofy odżywiają się na drodze fotosyntezy. Głównym barwnikiem fotosyntetycznym jest u nich chlorofil a. Ponadto posiadają inne odmiany chlorofilu (b, c lub d) oraz karotenoidy i fikobiliny. Barwniki zlokalizowane są w chloroplastach, często o różnorodnych kształtach. Produktami zapasowymi u protistow jest skrobia, glikogen, tłuszcze, a także spotykany tylko u nich paramylon i laminaryna.
Oddychanie
Większość protistow oddycha w sposób tlenowy, przy czym wymiana gazowa zachodzi całą powierzchnią ciała. Beztlenowo oddychają formy pasożytnicze.
Wydalanie i osmoregulacja
Produkty przemiany materii usuwane są bezpośrednio przez powłoki ciała lub przez wodniczki tętniące, której u protistow słodkowodnych uczestniczą także w osmoregulacji. U organizmów morskich i pasożytniczych zwykle nie ma wodniczek tętniących, gdyż do ich izotonicznych w stosunku do otoczenia komróek nie wpływa woda.
Ruch
Wiele jednokomórkowych i kolonijnych protistow może się poruszać. Ruch, ktory odbywa się za pomocą nibynóżek, nazywany jest pseudopodialnym (ameboidalny), za pomocą wici lub rzęsek undulipodialnym.
PROTISTY ROŚLINNE
- Zaliczamy do nich: krasnorosty, złotowiciowce, okrzemki, brunatnice,tobołki, eugleniny (ostatnia gromada posiada zarówno cechy protistów roślinnych, jak i zwierzęcych) oraz zielenice (wg niektórych systematyk zaliczane także do roślin).
- Zdecydowana większość żyje w wodzie, nieliczne przystosowały się do obfitujących w wodę siedlisk lądowych. Mimo, że niektóre osiągają duże rozmiary, nie wykształcają organów i tkanek; zaliczamy je do plechowców.
- Wykazują różny stopień organizacji ciała. Występują formy:jednokomórkowe nieruchome, jednokomórkowe ruchome z wicią, pełzaki (ameboidalne), kolonijne, komórczaki, nitkowate, wysoko wyspecjalizowane plechy.
- Ściana komórkowa najczęściej zbudowana jest z celulozy, może także zawierać domieszki innych substancji, np. CaCO3 u zielenic i krasnorostów. Okrzemki posiadają dwuczęściową ścianę komórkową wysyconą krzemionką (SiO2).
- Odżywiają się autotroficznie, przeprowadzając fotosyntezę. Barwniki zlokalizowane są w chloroplastach, które w przeciwieństwie do chloroplastów roślinnych mają 3 lub 4 błony wewnętrzne.
- W zależności od gatunku i głębokości, na jakiej żyją, mogą to być następujące barwniki: chlorofile a, b, c, d, fikobiliny (niebieska – fikocjanina i czerwona – fikoerytryna), karotenoidy (karoten – pomarańczowy, ksantofil – żółty), fukoksantyna – brązowy.
- Eugleniny mają cechy roślinne i zwierzęce, dlatego odżywiają sięmiksotroficznie w zależności od środowiska i dostępności pokarmu.
- Produkty fotosyntezy (materiały zapasowe) gromadzone są w cytoplazmie w postaci ziaren substancji zapasowej. Są to: skrobia (zielenice, bruzdnice), paramylon (eugleniny), laminaryna, chryzolaminaryna (chryzofity), glikogen oraz tłuszcze (chryzofity), skrobia krasnorostowa (krasnorosty).
Rozmnażanie protistów roślinnych
- Rozmnażanie odbywa się na drodze bezpłciowej, wegetatywnej ipłciowej.
- Jednokomórkowe glony, np. eugleniny, rozmnażają się bezpłciowo przez podłużny podział komórki. Bruzdnice, należące do tobołków, mające celulozową ścianę z dwiema bruzdami: podłużną i poprzeczną, dzielą się ukośnie, przy czym obie komórki potomne otrzymują po połowie pancerzyka komórki macierzystej i dobudowują brakującą część.
- Wegetatywnie przez: rozpad kolonii, kule potomne (toczek), podział nici (skrętnica), fragmentację plechy lub wytwarzanie specjalnych rozmnóżek.
- Rozmnażanie płciowe polega na łączeniu się ruchomych gamet. Przybiera ono formę izogamii, anizogamii lub oogamii. Izogamia polega na łączeniu się gamet jednakowych pod względem morfologicznym,anizogamia – gamet zróżnicowanych, np. różniących się wielkością.Oogamia to łączenie się gamety żeńskiej, nieruchliwej, dużej (komórka jajowa) i gamety męskiej małej, ruchliwej (plemnik). Gamety powstają wgametangiach zwanych lęgniami bądź
PROTISTY ZWIERZĘCE
We wcześniejszej systematyce zaliczane były do pierwotniaków; należą do nich m.in. rzęsistki, lamblie, świdrowce, eugleniny należące do wiciowców, zarodźce i toksoplazmy – sporowce, ameby, otwornice, promienice, radiolarie, orzęski. Prawdopodobnie najstarsze są wiciowce, które wykazują duże podobieństwo do glonów. Z wiciowców wykształciły się niezależnie od siebie grzyby i zwierzęta. Z wiciowców na drodze uproszczenia budowy powstały zarodziowe i sporowce. Najwyżej uorganizowane są orzęski, stanowią przykład tego, co może maksymalnie osiągnąć organizm jednokomórkowca. Posiadają bardzo sprawny układ ruchu – rzęski, które prawdopodobnie powstały przez zwielokrotnienie liczby wici wiciowców. Duże zdolności adaptacyjne orzęsków wynikają z posiadania złożonego aparatu jądrowego. Organizmy nierozerwalnie związane ze środowiskiem wodnym, przy małych rozmiarach mają dużą