Question

Scharakteryzuj fazy wampirycznego procederu

Answer 1

W polskim patriotyzmie istnieje ciemna strefa, graniczšca z sacrum, obłędem i mierciš samobójczš. W momencie zagrożenia bytu ojczyzny przez przemoc i zło objawiajš się "szaleni" polscy patrioci. Ich archetypicznym wręcz wyobrażeniem jest Rejtan. Obok "patrioty-wariata" w tę samš strefę wkracza wampir zemsty patriotycznej. I Gombrowicz, i Miłosz zarzucali kulturze polskiej, że chyłkiem wymija problem zła, że nie chce się do niego wprost ustosunkować, a jeli to czyni, to bardzo jednostronnie, że nie dostrzega jego wymiarów metafizycznych. Sšdy podobne muszš jednak ulec rewizji. Zwłaszcza w literackiej figurze wampira Polacy, można powiedzieć, gwałtownie rozwišzywali swój problem zła, choć nie na długo, gdyż etyka chrzecijańska nakazywała zaniechanie tej poczwarnej formy walki przemocy z przemocš. Ale w kulturze polskiej jest jeszcze wiele innych objawów zmagań ze złem, również ze złem metafizycznym. Mickiewicz i towiańczycy chcieli zrobić rewolucję chrzecijańskš przeciw szatanowi i przegrali jš. Dlaczego? W "Nie-Boskiej Komedii", tej wielkiej tragedii chrzecijańskiej, zło pojawia się jako siła obca, osobna i niedostępna, jako tajemnicza potęga apokaliptyczna. Ale trzeba przyznać, że Krasińskiemu nieobca też była odmienna koncepcja zła - dialektyczna, w obrębie której dokonuje się absorpcja "zła w dobro". Różnicom tych filozofii warto cišgle po- więcać uwagę, podobnie jak obfitujšcemu w następstwa zderzeniu wyobrani katastroficznej (np. Krasińskiego) z wyobraniš utopijnš (np. Mickiewicza). Wraz z III częciš "Dziadów", wraz z "Nie-Boskš Komediš", wraz z dziełami mistycznego Słowackiego literatura polska wkracza w domeny prometeizmu i faustyzmu - postaw, w których nowożytnoć europejska zawarła wszystkie swe najpoważniejsze dylematy. Wynikajš one z kontynuacji filozofii chrzecijańskiej oraz zakwestionowania jej. Filozofia i estetyka tragizmu i fatalizmu - ocierajšcego się o tragizm, aczkolwiek z nim nie tożsamego - wyznaczajš w literaturze zakres postaw, które tworzy człowiek, zmagajšcy się ze złem. Znakomita trylogia ukraińska Włodzimierza Odojewskiego przedstawia przejmujšcš powieciowš tragedię przeznaczenia.