Question

Romantyzm: czas trwania w Polsce i na świecie, nazwa epoki, filozofia,
uwarunkowania historyczne.

Answer 1

1. Granice chronologiczne:
a) Europa:
- 1774 - W. Goethe publikuje „Cierpienia młodego Wertera”,
- inna data początku to rok 1789 – wybuch Wielkiej Rewolucji Francuskiej,
- 1848 – Wiosna Ludów (seria powstań narodowo wyzwoleńczych, które wybuchły w różnych miejscach w Europie)
b) Polska:
- 1822 – Mickiewicz publikuje pierwszy tom poezji a w nim „Ballady i romanse”
- 1864 – klęska powstania styczniowego (zrywa się z ideą powstania jako sposobu na odzyskanie niepodległości; wszystkie powstania romantyczne przyniosły klęskę)  
2. Romantyzm to ciemna epoka, podejmowane są próby odzyskania niepodległości siłą, kolejne powstania przynoszą klęskę, gdyż uczestniczy w nich wyłącznie szlachta, reszta społeczeństwa pozostaje bierna lub współpracuje z Rosją. 
3. Pochodzenie nazwy – słowo wywodzi się z języka francuskiego, pierwotnie oznaczało średniowieczne opowieści rycerskie, powtórnie wykorzystywano je na progu nowej epoki dla nazwania zjawisk w literaturze sprzecznych z klasycznymi wzorcami. h) wolność dla romantyków jest najistotniejszą wartością, można dla niej wszystko poświęcić,
4. Filozofia, światopogląd:
a) irracjonalizm – założenie, że świat jest niepoznawalny, rozumem niczego nie jesteśmy w stanie dociec, istnieją zjawiska, w które musimy uwierzyć, dobrym kierunkowskazem może być serce, „Są rzeczy na niebie i ziemi, o którym nie śniło się filozofom”,
b) historiozofia – inaczej filozofia historii, założenie, że proces dziejowy ma pewien porządek, po czasie stagnacji dokonuje się nagły postęp, zawsze jednak bolesny, rewolucyjny, aby świat mógł wkroczyć na nowe tory konieczne jest poświęcenie jakiegoś narodu,
c) indywidualizm – kult wybitnych jednostek, założenie, że artysta tworząc zrównuje się z Bogiem w związku z czym może więcej niż przeciętny zjadacz chleba, ignoruje tłum pogardza nim, ma przeświadczenie o własnej doskonałości
d) wolność dla romantyków jest najistotniejszą wartością, można dla niej wszystko poświęcić, chodzi tu o wolność jednostki i narodu
5. Polski romantyzm ma dwie fazy:
- wczesną – 1822 – 1930,
- dojrzałą – 1830 – 1863 (90% literatury powstaje za granicą)
6. Romantyczne powstania:
- 1830 - powstanie listopadowe (powstanie warszawskie),
- po powstaniu listopadowym z Polski wyjechało wiele osób, przeszło to do historii pod nazwą Wielkiej Emigracji, na obczyźnie ( Francji, Anglii, Niemczech, Szwajcarii) znaleźli się wielcy twórcy polskiej literatury: Mickiewicz, Słowacki, Norwid, Kosiński, Chopin,
- 1848 – Wiosna Ludów w Polsce miała postać rabacji galicyjskiej lub powstania Krakowskiego na czele buntu stanął Jakub Szela, chłopi napadali na dwory, mordowali szlachtę,
- 1863 – powstanie styczniowe, które rozegrało się na terenach województwa świętokrzyskiego, przeciwko szlachcie wystąpili chłopi współpracujący z Rosjanami