Opiaty to zwišzki chemiczne pozyskiwane z maku: opium, morfina, kodeina, heroina, demerol. Działanie ogólne dobre samopoczucie, spokój, sennoć. Redukujš niepokój, wrogoć i agresję, ból psychiczny i fizyczny, obniżajš cinienie krwi, powodujš dysfunkcje seksualne.
rodki pobudzajšce:
Charakterystyczny dla tego typu rodków jest zbliżony do siebie efekt działania, przejawiajšcy się w ogólnym pobudzeniu organizmu, zwiększeniu jego wydajnoci i pozbawieniu oporów psychicznych przed dużym wysiłkiem. rodki pobudzajšce należš obecnie do najbardziej popularnych wród młodzieży, gdyż poprawiajš koncentrację w nauce, pozwalajš szaleć całš noc na dyskotekach oraz pozbawiajš strachu i obaw.
Amfetamina
Powstała na poczštku XX w. jako rodek do leczenia astmy. Ma właciwoci pobudzajšce i euforyczne.
Metamfetamina (meth, crank, ice)
Działanie podobne do amfetaminy, skutki uboczne bezsennoć, hipertermia, paranoja, depresja, niepokój, podniesienie cinienia krwi, wady serca, udar, objawy podobne do schizofrenii.
Kokaina
Zwęża naczynia krwionone, zwiększa cinienie krwi, może powodować arytmię. Powoduje zmiany nastroju i stanów emocjonalnych wrażenie pobudzenia, dobrego samopoczucia, wigoru i euforii. Nie wpływa na procesy postrzegania i nie zniekształca rzeczywistoci. Może też wywoływać negatywne stany emocjonalne , zakłócenia zachowania, bezsennoć, hiperagresję, rozdrażnienie, impulsywnoć i panikę, nawet psychozę paranoidalnš.
Crack
Kokaina wymieszana z eterem lub domieszkš sody do pieczenia ciast. Szarożółte kryształki tego narkotyku palone w fifkach nie sš popularne wród polskiej młodzieży. To głównie narkotyk wielkomiejskich gett w Stanach Zjednoczonych.
Ekstazy
To pochodna amfetaminy, jest to narkotyk stosunkowo nowy i występuje w Polsce od niespełna dziesięciu lat. Stosowany przede wszystkim przez młodzież spędzajšcš noce na dyskotekach. Daje odprężenie i relaks przy jednoczesnym pobudzeniu. MDMA, bo tak też nazywa się ekstazy, przyjmowany jest w postaci pigułek, raczej okazyjnie niż nałogowo przez poważnie uzależnionych narkomanów.
rodki halucynogenne:
LSD, meskalina, psylocybina
Substancje wpływajšce na sposób postrzegania zniekształcajšce rzeczywistoć, wywołujš wyrane i niezwykłe wrażenia percepcyjne (zaburzenia wizualne, dotykowe, słuchowe). Wzmacniajš przeżycia estetyczne. Zazwyczaj sš w niewielkim stopniu toksyczne, zdarzały się jednak przypadki zgonów samobójstw po ich użyciu, także reakcje psychotyczne i ataki paniki, trwałe zaburzenia percepcji (flashbacks) krótkie epizody działania rodka, nawet w kilka lat po ostatnim użyciu u 15 % osób zażywajšcych LSD.
Kanabinole
Narkotyki z tej grupy sš przetworami konopii indyjskich (Cannabis sativa), zawierajšcych aktywnš substancje THC. Do tego rodzaju rodków zaliczamy marihuanę pozyskiwanš z suszonych damskich kwiatostanów roliny, łudzšco przypominajšcej majeranek. Palona w fajkach i skrętach jest obecnie jednym z najłatwiej dostępnych narkotyków na rynku. Haszysz, będšcy wycišgiem z żywicy konopii, przyjmuje postać małych, bršzowych kostek przypominajšcych plastelinę. Podgrzewany, palony jest w fajkach lub kruszony, mieszany z tytoniem i spożywany w skrętach, tak jak w przypadku marihuany.Chociaż kanabinole nie powodujš zależnoci fizycznej, mogš silnie uzależnić psychicznie i uodpornić organizm na substancję aktywnš, która utrzymuje się w tkance tłuszczowej nawet do szeciu miesięcy po ostatnim zażyciu rodka.
Odurzenie kanabinolami charakteryzuje się:
znacznš poprawš nastroju
poczuciem beztroski, odprężenia
często występujš nieuzasadnione wybuchy miechu i euforii
zatraca się poczucie czasu, który zwalnia, pozwalajšc na cieszenie się życiem i odsunięcie od siebie problemów.
Kleje i inne substancje lotne i wziewne
Bardzo specyficznym rodzajem narkomanii jest odurzanie się oparami substancji chemicznych powszechnie dostępnych na rynku przemysłowym i medycznym. W taki sposób odurzano się w Polsce na poczštku drugiej połowy XX wieku, w zwišzku z utrudnionym dostępem do klasycznych rodków odurzajšcych. Nie sš to narkotyki w cisłym tego słowa znaczeniu, lecz substancje, które posiadajš właciwoci odurzajšce, niejednokrotnie nawet halucynogenne. Sš to różnego rodzaju rozpuszczalniki, aerozole, kleje szybko schnšce, płyny do czyszczenia, proszki, gazy, pasty. Ze względu na łatwš dostępnoć sš to substancje zażywane głównie przez dzieci, czasem nawet przez siedmiolatków. Bardzo powszechnym sposobem odurzania się tego rodzaju substancjami jest klejenie się, czyli inhalowanie się oparami kleju wlanego do małej foliowej siatki. Efekty działania takich substancji sš zbliżone do upojenia alkoholowego: występujš zaburzenia koordynacji, bełkotliwa mowa i niemożnoć zebrania myli.
Barbituriany i inne leki uspokajajšce
Kategoriš zbliżonš do rodków lotnych stanowiš leki uspokajajšce. Uzależnienie od tego rodzaju substancji nazywa się lekomaniš. Barbituriany to leki stosowane głównie do zwalczania bezsennoci lub przemęczenia psychicznego. Sš to różnego rodzaju pigułki i kapsułki. Najpopularniejsze z nich to luminal, relanium, ketonal, diazepan. Ten rodzaj narkomanii występuje najczęciej poród pacjentów leczonych tymi substancjami, ale zdarza się, że po barbituriany sięga także młodzież. Lekarstwa stosowane w nadmiarze oszołamiajš, wywołujšc jednoczenie poczucie obojętnoci. Zażywane przez dłuższy czas doprowadzajš do niezrównoważenia psychicznego, depresji, lęków i zaburzeń
Narkotyki charakteryzują się możliwością wywoływania stanu przyzwyczajenia, a nawet przymusu ich dalszego stosowania. Różnego rodzaju substancje psychoaktywne, wykazując taki rodzaj działania, że osobie zażywającej sprawia ono przyjemność i poprawia samopoczucie - niosą ryzyko powstawania zależności psychicznej. Będzie się ona wyrażać regularną chęcią przeżywania różnych sytuacji pod wpływem narkotyku. Możliwość wytworzenia tego rodzaju zależności jest wspólnym mianownikiem właściwie wszystkich narkotyków. Jednak to, czy się ona wytworzy, zależy głównie od rodzaju narkotyku, cech osobowościowych i sytuacji osoby eksperymentującej z narkotykiem. Jeśli powstanie ten rodzaj zależności, to będzie się charakteryzować silną potrzebą i niekontrolowanym pragnieniem ponownego przyjęcia danej substancji. Dużą rolę odgrywa także wiek osób sięgających po środki odurzające. Jest nieomal prawidłowością, że ci dorośli, którzy uzależnili się od narkotyków pierwsze eksperymenty z nimi zaczynali w wielu kilkunastu lat, kiedy emocjonalnie dopiero dojrzewali.
Innym rodzajem uzależnienia, jest zależność fizyczna, która dotyczy tylko niektórych grup narkotyków. Zależność taka, to wynik adaptacji układu nerwowego do obecności danej substancji psychoaktywnej. Fizjologiczne mechanizmy powstawania zależności fizycznej przebiegają rozmaicie w przypadku różnych grup narkotyków. Przykładem mogą być barbiturany, których działanie wpływa na osłabienie aktywności neuronów. Przy nagłym odstawieniu barbituranów neurony te stają się nadaktywne prowadząc do wielu zaburzeń w czynnościach fizjologicznych organizmu.
Zaburzenia, wywołane odstawieniem substancji, od której organizm jest uzależniony nazywa się zespołem abstynencyjnym lub objawami odstawienia. Zespół abstynencyjny może mieć różny charakter, w zależności od rodzaju środka, który spowodował uzależnienie; może mieć też różne natężenie - zależy to od długości okresu stosowania tego środka, jak również od wielkości przyjmowanych dawek. Zespół abstynencyjny będzie miał
zawsze bardzo nieprzyjemny dla uzależnionego przebieg i jego rezultatem będzie poszukiwanie substancji w celu zniesienia takiego stanu.
Uważa się, że wielkość przyjmowanych dawek narkotyku wywołującego zależność fizyczną musi ulegać podwyższeniu, gdyż każda kolejna porcja narkotyku powoduje słabszą na niego reakcję organizmu. Zjawisko to nazywane jest tolerancją. Przy jego występowaniu, w celu uzyskania tych samych efektów konieczne jest stałe zwiększanie dawki. Powstawanie tolerancji najlepiej potwierdza fakt, że niektórzy narkomani przyjmują dawki heroiny, które wielokrotnie przewyższają dawki śmiertelne.
W kontekście społecznym mówi się również o powstawaniu uzależnienia środowiskowego, które obejmuje całą gamę sytuacji i zachowań wymuszonych przez zdobywanie i stosowanie narkotyków. Ten rodzaj zależności pogłębia się znacznie w przypadku stosowania substancji odurzających, które są nielegalne.
Skutki używania narkotyków
Problem nadużywania substancji uzależniających jest o tyle poważny, że większość osób, które ich używają nie leczy się, a nawet nie zdaje sobie sprawy z tego, jak poważne ma problemy ze zdrowiem. Uzależnienie od substancji psychoaktywnych rodzi szereg problemów zdrowotnych dla człowieka. Mogą być to m.in. śmiertelne zatrucia (przedawkowania), ostre i przewlekłe zaburzenia psychiczne, zaburzenia funkcjonowania poszczególnych narządów lub całego organizmu. Wszystko to prowadzi do obniżenia jakości życia i jego skrócenia. Uzależnienia są przyczyną niebagatelnych szkód społecznych. Na poziomie funkcjonowania rodziny prowadzą do poważnych problemów natury emocjonalnej i ekonomicznej. Na poziomie społeczeństw prowadzą do rosnących kosztów opieki medycznej, powiększania się grupy osób chorych i niepełnosprawnych. Około 50% wszystkich samobójstw popełnianych jest pod wpływem substancji psychoaktywnych, a do więcej niż połowy śmiertelnych wypadków drogowych przyczynia się osłabienie zdolności (notorycznych kierowców z powodu
alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych. Rozprzestrzenianie się chorób przenoszonych przez krew, wśród nich HIV/AIDS i wirusowego zapalenia wątroby jest w dużej mierze skutkiem używania narkotyków drogą dożylną.
Jak widać, zjawisko używania narkotyków przez poszczególne jednostki ma z reguły także określone negatywne konsekwencje dla ich najbliższego otoczenia oraz zakłóca prawidłowe funkcjonowanie całego społeczeństwa rodząc dlań szereg szkód i kosztów. Dlatego też używanie narkotyków nie może być kwestią społecznie obojętną.
Opiaty
Opiaty to zwišzki chemiczne pozyskiwane z maku: opium, morfina, kodeina, heroina, demerol. Działanie ogólne dobre samopoczucie, spokój, sennoć. Redukujš niepokój, wrogoć i agresję, ból psychiczny i fizyczny, obniżajš cinienie krwi, powodujš dysfunkcje seksualne.
rodki pobudzajšce:
Charakterystyczny dla tego typu rodków jest zbliżony do siebie efekt działania, przejawiajšcy się w ogólnym pobudzeniu organizmu, zwiększeniu jego wydajnoci i pozbawieniu oporów psychicznych przed dużym wysiłkiem. rodki pobudzajšce należš obecnie do najbardziej popularnych wród młodzieży, gdyż poprawiajš koncentrację w nauce, pozwalajš szaleć całš noc na dyskotekach oraz pozbawiajš strachu i obaw.
Amfetamina
Powstała na poczštku XX w. jako rodek do leczenia astmy. Ma właciwoci pobudzajšce i euforyczne.
Metamfetamina (meth, crank, ice)
Działanie podobne do amfetaminy, skutki uboczne bezsennoć, hipertermia, paranoja, depresja, niepokój, podniesienie cinienia krwi, wady serca, udar, objawy podobne do schizofrenii.
Kokaina
Zwęża naczynia krwionone, zwiększa cinienie krwi, może powodować arytmię. Powoduje zmiany nastroju i stanów emocjonalnych wrażenie pobudzenia, dobrego samopoczucia, wigoru i euforii. Nie wpływa na procesy postrzegania i nie zniekształca rzeczywistoci. Może też wywoływać negatywne stany emocjonalne , zakłócenia zachowania, bezsennoć, hiperagresję, rozdrażnienie, impulsywnoć i panikę, nawet psychozę paranoidalnš.
Crack
Kokaina wymieszana z eterem lub domieszkš sody do pieczenia ciast. Szarożółte kryształki tego narkotyku palone w fifkach nie sš popularne wród polskiej młodzieży. To głównie narkotyk wielkomiejskich gett w Stanach Zjednoczonych.
Ekstazy
To pochodna amfetaminy, jest to narkotyk stosunkowo nowy i występuje w Polsce od niespełna dziesięciu lat. Stosowany przede wszystkim przez młodzież spędzajšcš noce na dyskotekach. Daje odprężenie i relaks przy jednoczesnym pobudzeniu. MDMA, bo tak też nazywa się ekstazy, przyjmowany jest w postaci pigułek, raczej okazyjnie niż nałogowo przez poważnie uzależnionych narkomanów.
rodki halucynogenne:
LSD, meskalina, psylocybina
Substancje wpływajšce na sposób postrzegania zniekształcajšce rzeczywistoć, wywołujš wyrane i niezwykłe wrażenia percepcyjne (zaburzenia wizualne, dotykowe, słuchowe). Wzmacniajš przeżycia estetyczne. Zazwyczaj sš w niewielkim stopniu toksyczne, zdarzały się jednak przypadki zgonów samobójstw po ich użyciu, także reakcje psychotyczne i ataki paniki, trwałe zaburzenia percepcji (flashbacks) krótkie epizody działania rodka, nawet w kilka lat po ostatnim użyciu u 15 % osób zażywajšcych LSD.
Kanabinole
Narkotyki z tej grupy sš przetworami konopii indyjskich (Cannabis sativa), zawierajšcych aktywnš substancje THC. Do tego rodzaju rodków zaliczamy marihuanę pozyskiwanš z suszonych damskich kwiatostanów roliny, łudzšco przypominajšcej majeranek. Palona w fajkach i skrętach jest obecnie jednym z najłatwiej dostępnych narkotyków na rynku. Haszysz, będšcy wycišgiem z żywicy konopii, przyjmuje postać małych, bršzowych kostek przypominajšcych plastelinę. Podgrzewany, palony jest w fajkach lub kruszony, mieszany z tytoniem i spożywany w skrętach, tak jak w przypadku marihuany.Chociaż kanabinole nie powodujš zależnoci fizycznej, mogš silnie uzależnić psychicznie i uodpornić organizm na substancję aktywnš, która utrzymuje się w tkance tłuszczowej nawet do szeciu miesięcy po ostatnim zażyciu rodka.
Odurzenie kanabinolami charakteryzuje się:
znacznš poprawš nastroju
poczuciem beztroski, odprężenia
często występujš nieuzasadnione wybuchy miechu i euforii
zatraca się poczucie czasu, który zwalnia, pozwalajšc na cieszenie się życiem i odsunięcie od siebie problemów.
Kleje i inne substancje lotne i wziewne
Bardzo specyficznym rodzajem narkomanii jest odurzanie się oparami substancji chemicznych powszechnie dostępnych na rynku przemysłowym i medycznym. W taki sposób odurzano się w Polsce na poczštku drugiej połowy XX wieku, w zwišzku z utrudnionym dostępem do klasycznych rodków odurzajšcych. Nie sš to narkotyki w cisłym tego słowa znaczeniu, lecz substancje, które posiadajš właciwoci odurzajšce, niejednokrotnie nawet halucynogenne. Sš to różnego rodzaju rozpuszczalniki, aerozole, kleje szybko schnšce, płyny do czyszczenia, proszki, gazy, pasty. Ze względu na łatwš dostępnoć sš to substancje zażywane głównie przez dzieci, czasem nawet przez siedmiolatków. Bardzo powszechnym sposobem odurzania się tego rodzaju substancjami jest klejenie się, czyli inhalowanie się oparami kleju wlanego do małej foliowej siatki. Efekty działania takich substancji sš zbliżone do upojenia alkoholowego: występujš zaburzenia koordynacji, bełkotliwa mowa i niemożnoć zebrania myli.
Barbituriany i inne leki uspokajajšce
Kategoriš zbliżonš do rodków lotnych stanowiš leki uspokajajšce. Uzależnienie od tego rodzaju substancji nazywa się lekomaniš. Barbituriany to leki stosowane głównie do zwalczania bezsennoci lub przemęczenia psychicznego. Sš to różnego rodzaju pigułki i kapsułki. Najpopularniejsze z nich to luminal, relanium, ketonal, diazepan. Ten rodzaj narkomanii występuje najczęciej poród pacjentów leczonych tymi substancjami, ale zdarza się, że po barbituriany sięga także młodzież. Lekarstwa stosowane w nadmiarze oszołamiajš, wywołujšc jednoczenie poczucie obojętnoci. Zażywane przez dłuższy czas doprowadzajš do niezrównoważenia psychicznego, depresji, lęków i zaburzeń
Narkotyki charakteryzują się możliwością wywoływania stanu przyzwyczajenia, a nawet przymusu ich dalszego stosowania. Różnego rodzaju substancje psychoaktywne, wykazując taki rodzaj działania, że osobie zażywającej sprawia ono przyjemność i poprawia samopoczucie - niosą ryzyko powstawania zależności psychicznej. Będzie się ona wyrażać regularną chęcią przeżywania różnych sytuacji pod wpływem narkotyku. Możliwość wytworzenia tego rodzaju zależności jest wspólnym mianownikiem właściwie wszystkich narkotyków. Jednak to, czy się ona wytworzy, zależy głównie od rodzaju narkotyku, cech osobowościowych i sytuacji osoby eksperymentującej z narkotykiem. Jeśli powstanie ten rodzaj zależności, to będzie się charakteryzować silną potrzebą i niekontrolowanym pragnieniem ponownego przyjęcia danej substancji. Dużą rolę odgrywa także wiek osób sięgających po środki odurzające. Jest nieomal prawidłowością, że ci dorośli, którzy uzależnili się od narkotyków pierwsze eksperymenty z nimi zaczynali w wielu kilkunastu lat, kiedy emocjonalnie dopiero dojrzewali.
Innym rodzajem uzależnienia, jest zależność fizyczna, która dotyczy tylko niektórych grup narkotyków. Zależność taka, to wynik adaptacji układu nerwowego do obecności danej substancji psychoaktywnej. Fizjologiczne mechanizmy powstawania zależności fizycznej przebiegają rozmaicie w przypadku różnych grup narkotyków. Przykładem mogą być barbiturany, których działanie wpływa na osłabienie aktywności neuronów. Przy nagłym odstawieniu barbituranów neurony te stają się nadaktywne prowadząc do wielu zaburzeń w czynnościach fizjologicznych organizmu.
Zaburzenia, wywołane odstawieniem substancji, od której organizm jest uzależniony nazywa się zespołem abstynencyjnym lub objawami odstawienia. Zespół abstynencyjny może mieć różny charakter, w zależności od rodzaju środka, który spowodował uzależnienie; może mieć też różne natężenie - zależy to od długości okresu stosowania tego środka, jak również od wielkości przyjmowanych dawek. Zespół abstynencyjny będzie miał
zawsze bardzo nieprzyjemny dla uzależnionego przebieg i jego rezultatem będzie poszukiwanie substancji w celu zniesienia takiego stanu.
Uważa się, że wielkość przyjmowanych dawek narkotyku wywołującego zależność fizyczną musi ulegać podwyższeniu, gdyż każda kolejna porcja narkotyku powoduje słabszą na niego reakcję organizmu. Zjawisko to nazywane jest tolerancją. Przy jego występowaniu, w celu uzyskania tych samych efektów konieczne jest stałe zwiększanie dawki. Powstawanie tolerancji najlepiej potwierdza fakt, że niektórzy narkomani przyjmują dawki heroiny, które wielokrotnie przewyższają dawki śmiertelne.
W kontekście społecznym mówi się również o powstawaniu uzależnienia środowiskowego, które obejmuje całą gamę sytuacji i zachowań wymuszonych przez zdobywanie i stosowanie narkotyków. Ten rodzaj zależności pogłębia się znacznie w przypadku stosowania substancji odurzających, które są nielegalne.
Skutki używania narkotyków
Problem nadużywania substancji uzależniających jest o tyle poważny, że większość osób, które ich używają nie leczy się, a nawet nie zdaje sobie sprawy z tego, jak poważne ma problemy ze zdrowiem. Uzależnienie od substancji psychoaktywnych rodzi szereg problemów zdrowotnych dla człowieka. Mogą być to m.in. śmiertelne zatrucia (przedawkowania), ostre i przewlekłe zaburzenia psychiczne, zaburzenia funkcjonowania poszczególnych narządów lub całego organizmu. Wszystko to prowadzi do obniżenia jakości życia i jego skrócenia. Uzależnienia są przyczyną niebagatelnych szkód społecznych. Na poziomie funkcjonowania rodziny prowadzą do poważnych problemów natury emocjonalnej i ekonomicznej. Na poziomie społeczeństw prowadzą do rosnących kosztów opieki medycznej, powiększania się grupy osób chorych i niepełnosprawnych. Około 50% wszystkich samobójstw popełnianych jest pod wpływem substancji psychoaktywnych, a do więcej niż połowy śmiertelnych wypadków drogowych przyczynia się osłabienie zdolności (notorycznych kierowców z powodu
alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych. Rozprzestrzenianie się chorób przenoszonych przez krew, wśród nich HIV/AIDS i wirusowego zapalenia wątroby jest w dużej mierze skutkiem używania narkotyków drogą dożylną.
Jak widać, zjawisko używania narkotyków przez poszczególne jednostki ma z reguły także określone negatywne konsekwencje dla ich najbliższego otoczenia oraz zakłóca prawidłowe funkcjonowanie całego społeczeństwa rodząc dlań szereg szkód i kosztów. Dlatego też używanie narkotyków nie może być kwestią społecznie obojętną.