Question

Renesans w Polsce słowa,nazwiska,dzieła

Answer 1

RENESANS W POLSCE

LITERATURA:

1.Dorobek polskiego odrodzenia.
Odrodzenie przypada na XVI i XVII wiek. Jego istotą było dążenie do stworzenia kultury antropocentrycznej (z gr. antropos - człowiek), czyli stawiający człowieka w centrum zainteresowania nauki i sztuki. W literaturze nastąpił nawrót do kultury antycznej. Piśmiennictwo rozwija się równolegle dwoma torami: w językach narodowych i w łacinie.

Głównymi gatunkami i rodzajami literackimi tego okresu by:
• poezja dydaktyczna (traktaty ujęte często w formie dialogu)
• satyry i drobne obrazki codzienności (przedstawione w postaci fraszek - epigramów)
• hymny religijne i pieśni
• elegie filozoficzne, zazwyczaj o tematyce etycznej
• dramat - miał on postać tragedii, czy komedii stylizowanej wg. wzorów antycznych lub mitologicznej sielanki dramatycznej.

1. Wartości ideowe.
-Rozwój literatury narodowej:
• twórcy podejmują próby ustalenia własnej postawy we wszystkich dziedzinach życia i wobec skomplikowanych zagadnień politycznych, społecznych i religijnych
• coraz szerzej stosuje się w literaturze język polski
- Patriotyzm wypełnia utwory poetów i pisarzy
-Postępowa myśl społeczna obrona mieszczan i chłopów:
• krytyka prywaty, egoizmu i warcholstwa klas posiadających
• tolerancja religijna
• krytyka duchowieństwa

-Wzbogacenie literatury o tematy świeckie
- Europejski zasięg polskiej literatury

2. Wartości artystyczne.
-Osiągnięcia w rozwoju prozy i poezji:
• żywość i obrazowość mowy Reja, zasługi dla rozwoju języka polskiego
• elementy realizmu w utworach
• zapoczątkowanie przez J. Kochanowskiego pięknego stylu
• obrazy piękna przyrody
• mistrzowski wyraz uczuć osobistych
• wzbogacenie i uporządkowanie wersyfikacji polskiej przez J. Kochanowskiego

3. Co daje współczesnemu czytelnikowi lektura dzieł renesansowych?
Lektura literatury renesansowej przynosi informację o ówczesnej epoce. Dowiadujemy się przecież o podziale stanowym społeczeństwa (wójt, pan, pleban), o ówczesnych prawach, obyczajach, szkole, urzędach, o życiu ziemiańskim, dworskim, o rozrywkach i zabawach wiejskich, o wydarzeniach historycznych i prywatnych z życia twórców.
Poza rolą informacyjną, literatura renesansu zawiera szereg prawd życiowych. Jest ideą patrioty i miłości do ojczystego kraju. Dobrą receptą na życie wydaje się był stoicyzm, który zapewnia spokój ducha, godne przyjmowanie ludzkiego losu, zwycięstwo rozumu i cnoty. Propaguje go Kochanowski w „Pieśniach” i Rej w „Żywocie...” Aktualny wciąż jest epikureizm.
Przypomina się hasło carpe diem - korzystaj z życia. Bliska jest współczesnemu człowiekowi idea antropocentryzmu, stawiania człowieka w centrum zainteresowania. Żywy jest humor fraszek Kochanowskiego, figlików Reja. Aktualny jest kult nauki rozpropagowany w renesansie.


ARCHITEKTURA

Są to przede wszystkim kościoły i zamki. Np. Zamki w Piaskowej Skale, W Baranowie, W Niepołomicach, w Krasicynie
W architekturze w Polsce rozwinęły się attyki i krużganki. Znajdowały się one na arkadowych dziedzińcach.
Władcy ścigali do kraju najlepszych projektantów i budowniczych z Włoch, aby budowali w Polsce budowle w stylu renesansowym.

SZTUKA

Pojawiła się w Polsce zaraz po 1500 r., a jej rozwój wypełnił cały wiek XVI i zakończył się w początkach następnego stulecia; jej bezpośrednie tradycje trwały do połowy XVII w.
Początkowo była importem włoskim, ale szybko się zaaklimatyzowała i przyjmowała coraz więcej cech rodzimych, które od połowy XVI, w, które wpłynęły decydująco na jej oblicze.
Jej początek przypadł na końcowy etap trwania sztuki gotyckiej w Polsce, z którą wchodziła w różne powiązania; tradycje gotyckie, schodzące coraz bardziej na dalszy plan, towarzyszyły jej do drugiej połowy XVI w.
W tym okresie i w początkach XVII w., w zaszczepieniu sztuki renesansowej w Polsce główną rolę odegrał, od samego początku, Zygmunt I jako królewicz i od 1506 jako król Polski. Zygmunt I sprowadził w 1502 r. do Krakowa, prawdopodobnie z Węgier, pierwszy w Polsce renesansowy zespół roboczy architektoniczno-rzeźbiarski, który swój warsztat zainstalował u podnóża Wawelu.


MALARSTWO

Malarstwo pierwszej połowy XVI w. tworzy w Polsce szczególnie złożony obraz.
W malarstwie sztalugowym i ściennym pewna rola w propagowaniu renesansu przypadła malarzom niemieckim działającym w Polsce.
Nieznany malarz maluje około 1515 r. obraz Bitwa pod Orszą, inicjując w Polsce nowa tematykę historyczna. Przeważa jednak w pierwszej połowie XVI w. malarstwo silnie związane z tradycją średniowieczna, zachowujące formę tryptyków czy polityków, słabo jeszcze reagujące na działanie sztuki Odrodzenia. W latach późniejszych zaczyna dominować światło jak i perspektywa

Odrodzenie polskie obfitowało w świetne wydarzenia w dziedzinie kultury i sztuki.
1.Ramy czasowe polskiego odrodzenia.
Odrodzenie w Polsce trwa od drugiej połowy wieku XV do lat 30-tych wieku XVIII - przypada na czasy panowania rodu Jagiellonów. Wraz z żoną króla Zygmunta Starego - Boną Sforzą przychodzi do Polski kultura z Włoch.
2.Warunki polityczne, społeczne, ekonomiczne w tym okresie następuje umocnienie i rozwój stosunków feudalnych (pańszczyzna, poddaństwo) wzrasta znaczenie miast (mieszczaństwo nie ma praw politycznych) szlachta uzyskuje wiele przywilejów i zaznacza swoje panowanie słabnie władza królewska szlachta nie interesuje się nowo odkrytymi lądami mimo odzyskania dostępu do morza, cała uwaga skierowana jest na kresy wschodnie.
3.Drogi przenikania kultury z zachodu do Polski.
podróże dyplomatyczne polskich posłów do innych krajów
wyjazdy synów magnackich i szlacheckich (czasem mieszczan i chłopów) na studia do Włoch - Bolonia, Rzym, Florencja
rozwój Akademii Krakowskiej, napływ studentów z Europy
wymiana myśli pomiędzy uczonymi
duża rola króla i dworu, sprowadzenie do kraju architektów, malarzy, rzeźbiarzy
przybycie do Krakowa wybitnych pisarzy humanistów: Włoch - Filip Buonacorsi, Niemiec - Konrad Celtis założyciel Literackiego Stowarzyszenia Nadwiślańskiego
rozwój mecenatu magnackiego nad artystami i uczonymi.

4.Ożywienie ruchu umysłowego jako podstawowa cecha epoki; rozkwit nauki, powstawanie szkół, Akademia Krakowska przeżywa rozkwit (głównie na wydziale matematyki, astronomii); rozwój literatury narodowej i innych dziedzin sztuki.

5.Prekursorzy polskiego odrodzenia -
Jan Ostroróg - Memoriał w sprawie uporządkowania Rzeczypospolitej - przeciwstawiał się dominacji Kościoła w Polsce. Wysuwał postępowe propozycje reform pod adresem króla, szczególnie ważne były reformy prawne, żądał ograniczenia uprawnień kleru.

Jan Długosz - naukowo dochodził do prawdy historycznej, sięgał do dokumentów, podkreślał ważność kształtowania świadomości narodowej.

Mikołaj Kopernik - w 1543 roku ogłosił swoją słynną teorię.

A. Frycz Modrzewski - O poprawie Rzeczypospolitej.

6.Zasługi drukarzy w krzewieniu języka polskiego i narodowej kultury.

wynalazek Jana Gutenberga (druk) miał wpływ na upowszechnienie zdobyczy kulturalnych; księgi wydawane przed rokiem 1500 nazywa się inkunabułami; starodruki to księgi wydawane przed 1800 rokiem.

drukarze działający w Polsce: przybycie do Krakowa drukarzy około 1470 roku; pierwszy druk "Kalendarz astronomiczny na rok 1474"; działalność we Wrocławiu drukarza Kaspra Eylana, wydał on tom "Statutów syndonalnych biskupów wrocławskich", w którym umieścił 3 modlitwy w języku polskim.

7.Pierwszą stałą drukarnię założył Kasper Hochfeder, jej właścicielem był mieszczanin krakowski Jan Haller, drukował teksty łacińskie; Florian Ungler wydawał książki polskie, ciekawy druk - modlitewnik "Raj duszny", w tłumaczeniu Biernata z Lublina; zasłużeni drukarze pochodzący ze Śląska to Hieronim Wietor, Marek Szarffenberg, świadomie drukowali książki w języku polskim; Wietor wydał w przeciągu 30 lat przeszło 550 pozycji; Jan Januszowski - podniósł drukarstwo na wysoki poziom, za co został nobilitowany, wydał broszurkę o ortografii polskiej. Rozwój drukarni innowierców: kalwińska, luterańska w Królewcu, ariańska w Rakowie.

Drukarze przyczynili się do ogólnego rozwoju kultury polskiej, do umocnienia pozycji języka narodowego i jego rozwoju.

8.Publicystyka - gatunki dziennikarskie, w których podejmowane są zagadnienia aktualne i ważne ze społecznego punktu widzenia, interpretujące je, oraz przekazujące do kierunkowego ukształtowania opinii publicznej.

Answer 2

Renesans w Polsce- II połowa XV-XVII wiek

Architektura

Zamość-"perła renesansu", miasto założone przez kanclerza wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego

Dziedziniec Zamku Królewskiego na Wawelu

Kaplica Zygmuntowska-Wawel

Sukiennice

Kamienica Celejowska w Kazimierzu Dolnym

Ratusz w Poznaniu

Literatura

Jan Kochanowski-fraszki, treny

Mikołaj Rej

Biernat z Lublina

Andrzej Frycz Modrzewski-"O poprawie Rzeczpospolitej"

Piotr Skarga-"Kazania Sejmowe"

Malarstwo

Głównie import włoski

Nauka

Mikołaj Kopernik- "O obrotach sfer niebieskich"