Szybki rozwój technologii informacyjnej nie pozostaje bez wpływu na funkcjonowanie społeczeństw. W dobie Internetu podstawą staje się umiejętność obsługi najważniejszych programów komputerowych, umiejętność wyszukiwania i przetwarzania informacji.
Komputer stał się podstawowym narzędziem pracy w wielu dziedzinach życia, a umiejętność jego wykorzystania poszukiwaną cechą i atrybutem. Według raportu UNSCO Polska znajduje się na przełomie fazy drugiej i trzeciej pod względem stanu wdrażania technologii informacyjnej[1].
Informatyka jako dziedzina wiedzy i obszar działania człowieka znalazła już liczne obszary zastosowań. Komputer wspomaga między innymi działanie pracy biurowej, pracy koncepcyjnej człowieka. Jest narzędziem wykorzystywanym do projektowania i konstruowania. Obecnie obserwuje się sukcesywny i dynamiczny rozwój zastosowań zdobyczy informatycznych w pedagogice.
Komputer staje się narzędziem oferującym i organizującym kształcenie. Jedną z podstawowych jego funkcji jest wspieranie uczenia się i stymulowanie myślenia. Szczególne funkcje zaczyna spełniać komputer w procesie kształtowania twórczego myślenia. Zdaniem B. Siemienieckiego[2], komputer skupia w sobie możliwości wszystkich dotychczasowych mediów dydaktycznych. Jest narzędziem wielofunkcyjnym oddziałującym na wiele receptorów, pozwalającym dochodzić do wiedzy wieloma zmysłami. Komputer może spełniać funkcję nauczyciela, być współuczestnikiem zabawy, stanowić narzędzie pracy.
Zdaniem A. Gołębia[3] wykorzystanie komputera w szkole może odbywać się w dwojaki sposób: - Przez uczenie obsługi i korzystania z gotowych profesjonalnych programów; - Przez korzystanie z komputerów do wspomagania procesu edukacyjnego.
Do celów dydaktycznych można wykorzystać następujące możliwości komputera,[4] - Zdolność prowadzenia dialogu z uczniem; - Tworzenie barwnych, animowanych obrazów na ekranie; - Wykonywanie obliczeń (lub kontrola obliczeń ucznia); - Przetwarzanie i drukowanie grafiki i tekstu; - Komponowanie i przetwarzanie muzyki.
Według A. L. Roecksa[5] istnieje aż trzynaście możliwości wykorzystania komputerów w edukacji: - Nauczanie wspomagane komputerowo; - Zastosowanie administracyjne; - Przygotowanie programu; - Rozwój zawodowy; - Zastosowanie biblioteczne; - Przewodnictwo, poradnictwo i usługi specjalne; - Tworzenie testów, sprawdzanie i punktowanie; - Pomoc w nauczaniu; - Oświata komputerowa; - Informatyka i programowanie; - Koordynacja instytucjonalna i sieci.
Przytoczone taksonomie pozwalają stwierdzić, że najważniejszym aspektem wykorzystania komputera w edukacji jest stymulowanie myślenia twórczego. Szkoła przyszłości, zatem ma za zadanie pomóc uczniom w krytycznym postrzeganiu świata, w odkrywaniu, analizowaniu i interpretowaniu pojęć. Uczeń musi umieć zadawać refleksyjne pytania, planować swoją przyszłość
Komputer jako komunikator jest pomocny w wykształceniu u uczących się umiejętności efektywnego porozumiewania się z nim oraz uczących się pomiędzy sobą lub z nauczycielem. Komunikator wymusza precyzję myślenia, logiczne formułowanie przekazu informacyjnego lub jego odczyt, realny opis rzeczywistości oraz jednoznaczny sposób postępowania.[6]
W wielu szkołach wprowadza się komputer jako środek dydaktyczny, który łączy w sobie wiele różnorodnych sposobów przekazywania informacji, są to między innymi: tekst, grafika, dźwięk, film, video. Programy multimedialne pozwalają łączyć ze sobą wszystkie wyżej wymienione elementy. Stwarza to duże możliwości, które można wykorzystać we współczesnej edukacji. Ma to szczególnie duże znaczenie, gdyż do szkoły wkroczyła młodzież wychowana na telewizji.
Programy komputerowe na bieżąco wyjaśniają wątpliwości ucznia, wykrywają jego błędy, zapewniają natychmiastową odpowiedź, nie peszą dziecka. Pozwalają wybrać łatwiejszy bądź trudniejszy poziom zadania. Komunikując się z dobrze opracowanym programem dydaktycznym uczniowie mają szansę rozwoju własnej, twórczej aktywności i przedsiębiorczości oraz wygodną platformę zrozumienia poszczególnych przedmiotów[7].
W trakcie nauki szkolnej uczniowie osiągają różny rozwój procesów poznawczych, mowy i myślenia, wrażeń wzrokowych i słuchowych. Dobierając program komputerowy nauczyciel musi uwzględnić stopień rozwoju w/w procesów, wiek ucznia i umiejętności. Musi mieć na uwadze rodzaj i cel zajęć dydaktycznych.
Programy edukacyjne przeznaczone dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym nazywa się Edutainment[8]. Nazwa pochodzi od dwóch angielskich słów (education) - kształcenie i (entertainment) - rozrywka. Chodzi tutaj o naukę przez zabawę. Tematyka programów edukacyjnych dla najmłodszych może mieć różnorodny zakres: język polski, matematyka, historia, przyroda, języki obce, encyklopedie i leksykony. Oprócz programów edukacyjnych poleca się dla najmłodszych gry strategiczne, stymulacyjne, gry z podejmowaniem decyzji, komputerowe szachy
Szybki rozwój technologii informacyjnej nie pozostaje bez wpływu
na funkcjonowanie społeczeństw. W dobie Internetu podstawą staje się umiejętność obsługi najważniejszych programów komputerowych, umiejętność wyszukiwania i przetwarzania informacji.
Komputer stał się podstawowym narzędziem pracy w wielu dziedzinach życia, a umiejętność jego wykorzystania poszukiwaną cechą i atrybutem. Według raportu UNSCO Polska znajduje się na przełomie fazy drugiej i trzeciej pod względem stanu wdrażania technologii informacyjnej[1].
Informatyka jako dziedzina wiedzy i obszar działania człowieka znalazła już liczne obszary zastosowań. Komputer wspomaga między innymi działanie pracy biurowej, pracy koncepcyjnej człowieka. Jest narzędziem wykorzystywanym do projektowania i konstruowania. Obecnie obserwuje się sukcesywny i dynamiczny rozwój zastosowań zdobyczy informatycznych w pedagogice.
Komputer staje się narzędziem oferującym i organizującym kształcenie. Jedną z podstawowych jego funkcji jest wspieranie uczenia się i stymulowanie myślenia. Szczególne funkcje zaczyna spełniać komputer w procesie kształtowania twórczego myślenia. Zdaniem B. Siemienieckiego[2], komputer skupia w sobie możliwości wszystkich dotychczasowych mediów dydaktycznych. Jest narzędziem wielofunkcyjnym oddziałującym na wiele receptorów, pozwalającym dochodzić do wiedzy wieloma zmysłami. Komputer może spełniać funkcję nauczyciela, być współuczestnikiem zabawy, stanowić narzędzie pracy.
Zdaniem A. Gołębia[3] wykorzystanie komputera w szkole może odbywać się w dwojaki sposób:
- Przez uczenie obsługi i korzystania z gotowych profesjonalnych programów;
- Przez korzystanie z komputerów do wspomagania procesu edukacyjnego.
Do celów dydaktycznych można wykorzystać następujące możliwości komputera,[4]
- Zdolność prowadzenia dialogu z uczniem;
- Tworzenie barwnych, animowanych obrazów na ekranie;
- Wykonywanie obliczeń (lub kontrola obliczeń ucznia);
- Przetwarzanie i drukowanie grafiki i tekstu;
- Komponowanie i przetwarzanie muzyki.
Według A. L. Roecksa[5] istnieje aż trzynaście możliwości wykorzystania komputerów w edukacji:
- Nauczanie wspomagane komputerowo;
- Zastosowanie administracyjne;
- Przygotowanie programu;
- Rozwój zawodowy;
- Zastosowanie biblioteczne;
- Przewodnictwo, poradnictwo i usługi specjalne;
- Tworzenie testów, sprawdzanie i punktowanie;
- Pomoc w nauczaniu;
- Oświata komputerowa;
- Informatyka i programowanie;
- Koordynacja instytucjonalna i sieci.
Przytoczone taksonomie pozwalają stwierdzić, że najważniejszym aspektem wykorzystania komputera w edukacji jest stymulowanie myślenia twórczego. Szkoła przyszłości, zatem ma za zadanie pomóc uczniom w krytycznym postrzeganiu świata, w odkrywaniu, analizowaniu i interpretowaniu pojęć. Uczeń musi umieć zadawać refleksyjne pytania, planować swoją przyszłość
Komputer jako komunikator jest pomocny w wykształceniu u uczących się umiejętności efektywnego porozumiewania się z nim oraz uczących się pomiędzy sobą lub z nauczycielem. Komunikator wymusza precyzję myślenia, logiczne formułowanie przekazu informacyjnego lub jego odczyt, realny opis rzeczywistości oraz jednoznaczny sposób postępowania.[6]
W wielu szkołach wprowadza się komputer jako środek dydaktyczny,
który łączy w sobie wiele różnorodnych sposobów przekazywania informacji,
są to między innymi: tekst, grafika, dźwięk, film, video. Programy multimedialne pozwalają łączyć ze sobą wszystkie wyżej wymienione elementy. Stwarza to duże możliwości, które można wykorzystać we współczesnej edukacji. Ma to szczególnie duże znaczenie, gdyż do szkoły wkroczyła młodzież wychowana na telewizji.
Programy komputerowe na bieżąco wyjaśniają wątpliwości ucznia, wykrywają jego błędy, zapewniają natychmiastową odpowiedź, nie peszą dziecka. Pozwalają wybrać łatwiejszy bądź trudniejszy poziom zadania. Komunikując się z dobrze opracowanym programem dydaktycznym uczniowie mają szansę rozwoju własnej, twórczej aktywności i przedsiębiorczości oraz wygodną platformę zrozumienia poszczególnych przedmiotów[7].
W trakcie nauki szkolnej uczniowie osiągają różny rozwój procesów poznawczych, mowy i myślenia, wrażeń wzrokowych i słuchowych. Dobierając program komputerowy nauczyciel musi uwzględnić stopień rozwoju w/w procesów, wiek ucznia i umiejętności. Musi mieć na uwadze rodzaj i cel zajęć dydaktycznych.
Programy edukacyjne przeznaczone dla dzieci w wieku przedszkolnym
i wczesnoszkolnym nazywa się Edutainment[8]. Nazwa pochodzi od dwóch angielskich słów (education) - kształcenie i (entertainment) - rozrywka. Chodzi tutaj o naukę przez zabawę. Tematyka programów edukacyjnych dla najmłodszych może mieć różnorodny zakres: język polski, matematyka, historia, przyroda, języki obce, encyklopedie i leksykony. Oprócz programów edukacyjnych poleca się dla najmłodszych gry strategiczne, stymulacyjne, gry z podejmowaniem decyzji, komputerowe szachy