Question

przywileje polaków pod zaborem austriackim. WAŻNE WYPRACOWANIE Z HISTORII. PROSZĘ O SZYBKIE ROZWIĄZANIE!! help!

Answer 1

Austria do rewolucji Wiosny Ludów była monarchią absolutną, pomimo tego że była zlepkiem różnych narodowości ciemiężonych przez Niemców. Dopiero rewolucja 1848 r. znacznie osłabiła spoistość państwa, w którym było 8 narodów, 17 krajów, 20 parlamentów i 27 partii politycznych. Uciskane narody rozpoczęły walkę o swoje prawa, rząd opanował sytuację polityczną i wprowadził ostry system germanizacyjno-policyjny. Chociaż nie można było cofnąć skutków rewolucji (zniesienia pańszczyzny i poddaństwa oraz przywilejów stanowych) to jednak arystokracja chciała nadal utrzymywać władzę polityczną w swoich rękach, przy pomocy terroru wojskowo-policyjnego.

Dopiero klęska Austrii w wojnie z Napoleonem III, powstanie Zjednoczonych Włoch i olbrzymi deficyt skarbu położyły kres reakcji. Następne rządy liberalno-demokratyczne burżuazji wiedeńskiej to zaciekłe germanizowanie ludności oraz reorganizacja monarchii w kierunku parlamentarno-konstytucyjno-dualistycznym. Prowadzona polityka burżuazyjna była połowiczna i ułatwiała krzepnięcie materialne ziemiaństwu i łączyła się przeciw biernemu przeciwnikowi – chłopom i robotnikom. Rządy te załamały się na skutek krachu finansowego. Poprzednie rządy burżuazyjne ułatwiły w latach 1879-1905 wejście arystokracji polskiej w skład rządu centralnego w Wiedniu (Taafe-Dunajewski, Badeni, Biliński i inni) tworząc rządy konserwatywno-ziemiańskie o programie federacyjnym, ale społecznie wstecznym. Rządy te doprowadziły Galicję do zastoju gospodarczego, powodując masową emigrację chłopów, obniżenie stopy życiowej mieszkańców, brak dogodnych kredytów, mnożenie się lichwiarzy, staczając kraj do tzw. „galicyjskiej nędzy”.

Patriotyzm rządzącej klasy kierującej się egoizmem stanowym wyrażał się lojalizmem wobec zaborcy: „Przy Tobie Najjaśniejszy Panie stoimy i przy Tobie stać chcemy”, nic nie zmienili się od swoich pradziadów.

Zmiany kapitalistyczne w Galicji zapoczątkowało uwłaszczenie chłopów w 1848 r., ale większość uwłaszczonych to małe gospodarstwa rolne do 6-ciu morgów, niesamodzielne bez perspektyw rozwojowych. Galicja była krajem zabiedzonym, przeludnionym, bez przemysłu, komunikacji i handlu, pełnym konfliktów wewnętrznych. Uwłaszczony chłop był pozostawiony własnemu losowi, gdyż nie dbał o jego położenie rząd austriacki ani tym bardziej dwór.

We wsi nadal pozostały dwa folwarki pozostawione fundamenty feudalizmu, które jednak w dalszym ciągu uzależniały od siebie biedotę wiejską. We wsi nie było szkoły obejmującej całą młodzież, nie było siły napędowej budzącej w nowej sytuacji świadomości wśród chłopów. Życie wsi tkwiło nadal w apatii, bezsilności i bezradności pańszczyźnianego chłopa.

Pogarszające się stale położenie chłopów miało swe źródło z braku przemysłu i robót publicznych, a cała nadwyżka przyrostu ludności pozostawała na wsi. Nadwyżka ludności powodowała podział i dalsze rozwarstwienie gospodarstw i pauperyzację wsi. Brak dogodnych kredytów stwarzał możliwości szerzenia się lichwy, która utrudniała działalność gospodarczą na wsi.

Lichwiarstwo na wsi uprawiali dworscy karczmiarze i pachniarze głównie Żydzi, a dzielnie im sekundował egzekutor podatkowy i sądowy. Aby przeciwdziałać powszechnie panującej się lichwie na wsi, założono pod wysokim protektoratem arcybiskupa grecko-katolickiego Spirydiona Litwonowicza we Lwowie 1868 r. bank, powołano dyrekcję mianując naczelnym dyrektorem barona Augusta Romaszkana. Zdołano zjednać 14.911 członków wśród chłopów, zatwierdzono statut pod nazwą C.K. Uprzywilejowany Galicyjski Zakład Kredytu Włościańskiego. Bank obejmował działalnością całą Galicję za pośrednictwem zorganizowanych w terenie Oddziałów, których prowadzenie zlecano przeważnie zbankrutowanym właścicielom ziemskim. W czasie 15 lat działalności banku dyrekcja prowadziła nieudolne operacje bankowe oraz z powodu zwyczajnych oszustw, doprowadziła do bankructwa i likwidacji banku. Ponieważ udziałowcy odpowiadali statutowo 5-krotnym udziałem do lat 3-ch po spłaceniu pożyczki, przeto likwidatorzy banku wytoczyli udziałowcom tysiące procesów i tysiące egzekucji, co spowodowało ruinę 12.000 gospodarstw chłopskich. Oto w jaki sposób Konsorcjum banku, spółka szlachecko-ormiańsko-żydowska wyrwała chłopów ze szponów wiejskich lichwiarzy.

Wreszcie kres lichwie na wsi położyła spółdzielczość Oszczędnościowo-Pożyczkowa w oparciu o statut kasy Raiffeisena, których założycielem i gorącym propagatorem na wsi był nauczyciel Średniej Szkoły Rolniczej w Czernichowie dr Franciszek Stefczyk (1861-1924). Pierwszą Kasę Oszczędnościowo-Pożyczkową Spółka z nieograniczoną odpowiedzialnością założył dr Franciszek Stefczyk w Czernichowie k/Krakowa w 1890 r.

Umożliwienie wsi Rączna korzystania z dogodnych kredytów nastąpiło dopiero po roku 1900, bowiem w tym roku powstała w Liszkach Spółka z nieograniczoną odpowiedzialnością, obejmującą ówczesną parafię Liszki, do której należała nasza wieś. Spółkę Oszczędnościowo-Pożyczkową z nieograniczoną odpow. założył i był jej przewodniczącym wójt gminy Liszki Jan Madej, a w skład zarządu z Rącznej wchodził Adam Skowronek.

W tej niesłychanie trudnej sytuacji galicyjskiej wsi mężem opatrzności był ks. Stanisław Stojałowski, który stał się budzicielem świadomości chłopskiej w zakresie narodowym, politycznym, społecznym i gospodarczym. W miarę budzenia się świadomości społecznej chłopów, ożywiało się życie polityczne wsi. Rozwój życia politycznego przyspieszył wyzwalanie się świadomości klasowej chłopów. Ksiądz Stanisław Stojałowski działalność swoją opierał o zasady głoszone przez Kościół Katolicki, jako szlachcic z urodzenia głosił solidaryzm społeczny pod hasłem: „jeden tylko jeden cud – z polską szlachtą polski lud”. Aby docierać do chłopów i budzić świadomość polityczną i przysposobić do pełnienia obowiązków obywatelskich, wydawał od roku 1875 dwa czasopisma dla chłopów „Wieniec” i „Pszczółkę”. W tych czasopismach inicjował zakładanie Kółek Rolniczych, zaszczepiał poczucie wartości człowieka i godności obywatelskiej, pomagał wyzwolić się chłopom z kompleksów pańszczyźnianych.

Działalność ks. Stojałowskiego szybko dotarła za pośrednictwem jego czasopism do światlejszych chłopów z Rącznej (Skowronek Adam, Tyrała Andrzej, Galos Stanisław, Mól Jan), którzy rozwijali idee księdza Stojałowskiego wśród swoich sąsiadów. Ksiądz Stojałowski dokonał pionierskiej pracy na wsi, bo pobudził u chłopów myślenie polityczne, społeczne, gospodarcze oraz potrzebę oświaty. Działalność organizacyjno-propagandowa wśród chłopów stała się przedmiotem krytyki ze strony hierarchii kościelnej i konserwatystów galicyjskich. Aktywizacja polityczna wsi nie leżała w interesie tych grup społecznych dlatego też arcybiskup lwowski zakazał wydawania i czytania „Wieńca” i „Pszczółki”. Spór o działalność polityczno-społeczną trwał długo i zakończył się dla ks. Stojałowskiego niepomyślnie.

W oparciu o zapoczątkowaną działalność ks. Stojałowskiego na wsi wyrósł „Ruch Ludowy”, który znalazł formy organizacyjne. Z początkami Ruchu Ludowego w Galicji związał się mocno Bolesław Wysłouch i jego żona Maria. Wspólnie z żoną nakreślili teoretyczne podstawy tego ruchu i przyczynili się do jego organizacji. Od roku 1886 wydawali we Lwowie czasopismo pt. „Przegląd Społeczny” na łamach którego głosili program pełnego wyzwolenia wsi spod kurateli obszarniczo-klerykalnej.

Do realizacji tego programu społecznego i narodowego powołuje Bolesław Wysłouch nowe pismo w 1889 – tygodnik dla chłopów „Przyjaciel Ludu”. Wokół tego pisma skupiają się młodzi działacze chłopscy, którzy w późniejszym okresie wyrośli na wybitnych przywódców ruchu ludowego. Wymienić tu należy przede wszystkim Jana Stapińskiego, Jakuba Bojkę i Wincentego Witosa.