Question

Przygotuj się do udziału w obiedzie czwartkowym zorganizowanym przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Wciel się w postać Marcello Bacciarelli, albo Ignacego Krasickiego ... Błagam o pomoc... :'c Z góry dziękuje ;*

Answer 1

Były to popołudniowe biesiady literacko-naukowe. Pierwsze spotkania odbyły się w roku 1770 i były kontynuacją zebrań o podobnym charakterze, organizowanych przez Adama Kazimierza Czartoryskiego w Pałacu Błękitnym w początkowym okresie panowania Stanisława Augusta. Obiady czwartkowe organizowane były regularnie co tydzień i trwały od 3 do 4 godzin. Przeważnie odbywały się na Zamku Królewskim (wg tradycji w Sali Rady, w inwentarzu z roku 1808 zwanej też Jadalną), latem w Łazienkach. Celem spotkań były rozmowy na tematy związane ze sztuką, nauką, omawianie dzieł literackich.

Wzorowano się na paryskich salonach literackich, jednak w odróżnieniu od nich – obiady gromadziły jednak wyłącznie mężczyzn. Okoliczność ta ułatwiała podejmowanie poważniejszych dyskusji politycznych i naukowych, swobodniejszą od obowiązującej w salonach konwersację oraz lekturę frywolnych wierszy (wkładanych czasami w postaci druczków desertowych pod serwety gości).

Na obiadach czwartkowych spotykali się artyści, czyli malarze, rzeźbiarze, poeci, literaci itp. Obiady czwartkowe pełniły funkcje nieomal kulturalnej instytucji, której działalność znacząco wpłynęła na rozwój literatury tego okresu. Nieoficjalnym prasowym organem obiadów czwartkowych (od roku 1771) były Zabawy Przyjemne i Pożyteczne, które publikowały część utworów czytanych na obiadach. Utwory niepublikowane oprawiano w osobne zbiory (kodeksy). Były to tzw. litteraria Stanisława Poniatowskiego; część z nich ogłosił S. Tomkiewicz Z wieku Stanisława Augusta, t. 1-2, Kraków 1882. Król rozmiłowany w literaturze i sztuce, przywiązywał do tych cotygodniowych spotkań ogromną wagę, organizując je regularnie mniej więcej do 1777 roku. Król organizował również obiady środowe, na które przybywali humaniści, m.in. publicyści, pedagodzy oraz związani z dworem dostojnicy i działacze polityczni. Obiady kończyły się poprzez wniesienie na salę i podanie królowi suszonych śliwek, gdy władca był już zmęczony.

Najlepszym okresem obiadów były lata koegzystencji z Zabawami Przyjemnymi i Pożytecznymi, późniejszy okres sygnalizował powolny, lecz nieubłagany spadek ich poziomu. Były wówczas ośmieszane wierszami Węgierskiego (Organy, II w. 32-34, IV w. 21-26; Do ks. Węgierskiego), kilkukrotnie przerywane – największy kryzys nastąpił w roku 1782, kiedy przestał bywać u stołu nawet Trembecki, zabrakło w nich I. Potockiego, a w Warszawie mawiano, iż mądry obiad skasowano (S. K. Potocki: Banialuka, w. 112) – wygasły nawet na krótko przed Sejmem Czteroletnim (mimo tego w czasie Sejmu, i jeszcze w latach grodzieńskich odbywały się u króla spotkania naukowe i literackie).

W roku 1771 na czwartkach pojawił się zamysł utworzenia Towarzystwa Przyjaciół Kilku (spośród uczestników obiadów), wydającego arkuszami Historię państw starożytnych (t. 1, Warszawa 1772). Niespełna rok później, 11 czerwca 1772 czytał w tym gronie J. P. (prawdopodobnie I. Potocki?) projekt pn. O ustanowieniu porządku w nauce prawa cywilnego i o założeniu zgromadzenia prawnych ludzi, a wkrótce potem cz. 2 projektu O prawach politycznych i prawach fundamentalnych. W lipcu roku 1774 Ignacy Krasicki przedstawił pierwszą redakcję Myszeidy, a dokładnie 6 lat później Wojnę chocimską (lipiec 1780). Najwięcej wierszy czytywał zebranym (będąc potem lektorem Historii..) A. Naruszewicz, będący nieformalnym naczelnikiem Towarzystwa (wg Wybickiego). Był także autorem Historii Jana Karola Chodkiewicza, której pierwszy zamysł zaświtał na jednym z posiedzeń czwartkowych. Także inni uczestnicy obiadów czytali tam swe utwory – byli wśród nich m.in.: Stanisław Trembecki, Wojciech Jakubowski i Celestyn Czaplic. Czasem nawet sam Stanisław August podsuwał innym tematy, a nawet wręcz plany utworów (dot. ody na zniesienie zakonu jezuitów). W tymże gronie miano także omawiać pierwsze projekty tzw. Kodeksu Zamoyskiego.

Oprawę kulinarną spotkań zapewniał pierwszy kuchmistrz w Europie Paul Tremo. Z tradycji czwartków Stanisława Augusta wyrosły w początkach wieku XIX, czwartkowe obiady literackie Wincentego Krasińskiego.