Question

przygotuj charakterystykę Wisły lub Odry "Od źródła do ujścia"

Answer 1

Wisła jest najdłuższą rzeką w Polsce i w zlewisku Morza Bałtyckiego. Ma 1047 km długości. Bierze początek na stokach Baraniej Góry w Beskidzie Śląskim. Za źródłowy potok przyjmuje się Czarną Wisełkę, wypływającą na wysokości 1107 m n.p.m.; drugim potokiem źródłowym jest Biała Wisełka na wysokości 1080 m n.p.m.. Za górny bieg Wisły przyjmuje się odcinek po ostatni dopływ karpacki - San. W Beskidzie Śląskim, do Ustronia, Wisła płynie ku pn.-zach.. Ma cechy rzeki górskiej, o dużym spadku (kilka %),niewyrównanym profilu (liczne progi kamienne, kaskady) i niesie wiele rumoszu skalnego. Poniżej Ustronia Wisła opuszcza góry i wpływa na Pogórze Śląskie. Pod Drogomyślem, gdzie traci traci charakter rzeki górskiej, usypuje wskutek gwałtownego zmniejszenia spadku wielki stożek napływowy. Dolina Wisły rozszerza się (średnia szerokość jej koryta osiąga 25 m, średnia głębokość 0,40 m). Poniżej ujścia Przemszy Wisła płynie rowem tektonicznym między Karpatami a Wyżyną Małopolską. Pod Krakowem, w obrębie Bramy Krakowskiej, tworzy epigenetyczny przełom przez wapienie jurajskie. Odcinek ten stracił w dużym stopniu naturalny charakter wskutek przeprowadzonej kanalizacji. Poniżej Krakowa Wisła wpływa do Kotliny Sandomierskiej. Na tym odcinku uchodzą do niej Dunajec, Wisłoka, San. Poniżej Zawichostu tworzy przełom między Wyżyną Sandomierską i Wyżyną Lubelską. Dość strome zbocza doliny wznoszą się 60-70 m ponad poziomem rzeki. Poniżej Puław Wisła wypływa na Niziny Środkowopolskie gdzie przyjmuje Wieprz, Narew, Pilicę, Bzurę. W rejonie Warszawy na dnie doliny znajdują się tarasy: zalewowy i praski. Na tarasie zalewowym rzeka meandruje, pozostawiając stare łożyska (np. w Wilanowie, Jezioro Czerniakowskie, Jezioro Kamionkowskie), a między opuszczonymi łożyskami nieco wyższe kępy (Kępa Gliniecka, Falenicka, Saska Kępa, Kępa Potocka). Taras praski występuje na dwóch poziomach: niższym leżącym ok. 5 m nad poziomem Wisły i wyższym ok. 6-7 m. Po przyjęciu z lewej strony Brdy Wisła przełamuje się przez Pojezierza Południowobałtyckie. Poniżej Gniewa zaczyna się delta Wisły (Żuławy Wiślane), którą utworzyły 2 główne ramiona: Leniwka (zach.) i Nogat (wsch.). Leniwka uchodziła niegdyś do Morza Bałtyckiego pod Gdańskiem, Nogat zaś do Zalewu Wiślanego pod Elblągiem. W wyniku prac regulacyjnych pod koniec XIX w. zamknięto boczne odgałęzienia śluzami, zaś wody Wisły skierowano (1895) wprost do Morza Bałtyckiego sztucznym przekopem (7,1 km) pod Świbnem. Wisła jest rzeką dość ubogą w wodę; średni przepływ w środkowym biegu wynosi 449 m3/s (Zawichost), w dolnym-1090 m3/s (Tczew); maksymalna rozpiętość wahań stanów wody do 10 m. Rocznie z całego dorzecza Wisły wnoszone jest do morza 2,5 mln t osadu. Z nanosów rzeki zbudowana jest delta o powierzchni około 2,5 tysięcy km2.