Question

przemiany spoleczne i gospoodarcze w XV XVI wieku ( w punktach prosze)

Answer 1

W XVI wieku miał miejsce gwałtowny rozwój demograficzny Europy, która w 1450 r. liczyła około 30 mln mieszkańców, a w 1600 roku już około 70 mln. Zrozumiałe jest, że takie ludnościowe przemiany zwiększały zapotrzebowanie na żywność. W całej Europie utrzymywały się na nią wysokie ceny, co było związane z tzw. rewolucją cen - spowodowaną m. in. napływem srebra z Ameryki Południowej. Gospodarka europejska na zachodzie zaczęła więc rozwijać się szybko, a ceny żywności rosły szybciej niż ceny towarów rzemieślniczych. Niewątpliwie, wysokie ceny na żywność były bodźcem dlarozwoju gospodarki folwarcznej w Polsce. Rynek zbytu na żywność ulegał ciągłemu zwiększaniu i to właśnie miasta - przy czym chodzi o te na zachodzie Europy - były głównymi odbiorcami polskiego zboża. Oprócz wyżej wymienionych czynników gospodarczych wpływających korzystnie na rozwój folwarku szlacheckiego, trzeba wspomnieć o uprzywilejowanej pozycji prawnej, w jakiej znajdowała się szlachta. Istotne było to, iż władze pozostawiały jej rozstrzyganie wszelkich konfliktów z chłopami - jest to tzw. władza dominialna pana. Wyjątkiem były królewszczyzny, w których chłopi mieli dalej możliwość odwoływania się od wyroków starostów. Stopniowo rozszerzało się oddziaływanie polskich swobód i instytucji szlacheckich na Wielkie Księstwo Litewskie, zbliżając organizację stanową szlachty litewskiej do koronnej. Prawne różnice między szlachtą litewską i koronną zlikwidowała unia lubelska w 1569 roku, jednak na Litwie zależność szlachty od magnatów, dysponujących rozległymi dobrami, była znacznie większa niż w Koronie. Dzięki Polskiemu prawodawstwu istniały doskonałe możliwościrozwoju gospodarki folwarczno – pańszczyźnianej. W wyniku jej rozwoju pogorszyło się położenie chłopów, którym stopniowo zabraniano opuszczania wsi (status warcki z 1423r. i konstytucje piotrkowskie z 1496r.), zwiększono wymiar pańszczyzny (do 3 dni tygodniowo z 1 łanu gruntów w poł. XVI w.). Nastąpił rozwój rynku wewnętrznego (targi, jarmarki) i rozwinął się eksport na zachód drogą morską (chodzi głównie o zboże i produkty leśne - spław Wisłą do Gdańska, także Wartą, Niemnem i Dźwiną) oraz lądem (zwłaszcza bydła i futer).