Question

Przedstaw najważniejsze osiągnięcia Komisji Edukacji Narodowej. Czy słusznie określamy Komisję Edukacji Narodowej mianem pierwszego ministerstwa oświaty i nauki? Uzasadnij swoją opinię.

Answer 1

Zadanie 1

- jej zadaniem było przeprowadzenie reformy ówczesnego szkolnictwa, projekt Komisja przedstawiła w 1774 r. 
- miała rozwiązać kwestią podręczników (powołano Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych w 1775 r.)
- w jej gestii leżała reforma uniwersytetów w Krakowie oraz Wilnie
- miała opracować nowy system oświaty oraz model szkolnictwa 
- zostały jej podporządkowane wszystkie szkoły (oprócz Szkoły Rycerskiej i seminariów duchowych)
- komisja wysyłała inspektorów szkolnych
- powołanie tzw. seminarium kandydatów stanu akademickiego, które miało kształcić nową kadrę nauczycielską
- plan reformy oświaty zakładał stworzenie 26 szkół wojewódzkich, 52 szkół niższego szczebla oraz ok. 2500 szkół parafialnych (projekt zakładał aby na 10 wsi przypadała 1 szkoła)
- części założeń nie udało się jednak do końca zrealizować

Zadanie 2

Czy KEN można nazwać mianem ministerstwa oświaty i nauki? Ciężko jednoznacznie na to odpowiedzieć... Jeśli chodzi o stopień reform oświatowych to wyprzedzały one zdecydowanie inne kraje europejskie. W XIX w. na reformach komisji wzorowały się nawet takie państwa jak Rosja czy Prusy. Rzeczywiście sam plan zakładał ogólną reformę systemu oświaty, ale należy pamiętać, że nie wszystkie założenia zostały zrealizowane. Część szkół została wyłączona spod kontroli KEN-u. Sama Komisja w pewnym momencie zrozumiała, że w pewnych sprawach się przeliczyła i przekazała część byłych jezuickich szkół dla innych zakonów (np. dla pijarów czy cystersów). Sama reforma oświaty rzeczywiście była bardzo obszerna, ale nie do zrealizowania. Ciężko więc nazwać KEN ministerstwem oświaty, skoro nadal pewne elementy tej oświaty funkcjonowały oraz rozwijały się bez jej udziału.