Question

Przedstaw główne postacie francuskiego oświecenia.
Min. pół strony w zeszycie.
PROSZĘ O SZYBKIE ROZWIĄZANIE ! :)

Answer 1

A) Voltaire i filozofia historii.
b) Monteskiusz: początki socjologii historycznej.
c) Rousseau: natura a życie w społeczeństwie.
d) Materialiści a teoria społeczeństwa.
e) Turgot i Condorcet: teoria postępu.


c) Drugim wielkim myślicielem francuskiego oświecenia, uważanym za poprzednika socjologii\ był Jean Jacques Rousseau, autor Umowy społecznej (1762). Nie był on jednak uczonym zajętym beznamiętną obserwacją zjawisk, ale najdoskonalszym przykładem myśliciela zajmującego się życiem społecznym z pozycji uczestnika, a nie obserwatora. W myśli społecznej Rousseau kluczowe znaczenie miało przeciwstawienie: człowieka natury (wolny, dobry, niezależny, równy) z człowiekiem człowieka (sztuczny, zdeprawowany). Jego myśl społeczna to manifestacja niechęć do narzuconej człowiekowi kultury i społeczeństwa, które ograniczają jego autonomię i doprowadza do „kolektywnego istnienia”, czyli sztucznego świata, w który się ludzi znaleźli. W człowieku należy oddzielić do siebie naturę i kulturę, trzeba studiować nie tyle „ludzi”, ile „człowieka” nieskażonego przez życie wśród nich. Russeau w przeciwieństwie do Monteskiusza był zafascynowany różnorodnością ludzkiego świata, a nie tym, co wspólne wszystkim ludziom jako ludziom i z tego też powodu uznawany jest za „ojca antropologii kulturowej”. To podejście sprawia, że sięga on po popularne pojęcie stanu natury – teoretycznego modelu o idealizacyjnym charakterze.

b) Większe znaczenie miała jednak teoria społeczna Monteskiusza, autora arcydzieła myśli społecznej XVIII wieku O duchu praw (1748). Był uważany już nie tylko za poprzednika socjologii, ale w pełni socjologa, zanim jeszcze Comte jako pierwszy użył tego terminu. Jego interpretacja socjologii pod wieloma względami była bardziej nowoczesna od Comte’owskiej. Przemawia za tym wiele cech myśli Monteskiusza, a nade wszystko zaś metoda systematycznej obserwacji i porównywania faktów, które miało wyprowadzić rządzące w społeczeństwie prawa. Stał na stanowisku, że prawo natury to stała norma i jego poznanie staje się punktem wyjścia do oceny ludzkich instytucji. Ludzie odstępując od prawa natury tworzą prawa-nakazu. Monteskiusz uważał, że nawet, jeżeli owo prawo-nakazu nie jest zgodne z prawem natury to nie jest pozbawione wewnętrznego porządku i rządzących nim prawidłowości.

a) Najlepszym wprowadzeniem w klimat francuskiego oświecenia jest postać Voltaire’a, poety, dramaturga, historyka, filozof i nader genialnego dziennikarza. W jego myśli miało początek wiele pomysłów prekursorskich, choć to nie on w pełni je rozwinął i wykorzystał. Spopularyzował nowy światopogląd, kompromitując jego przeciwników, upowszechnił fizykę Newtona, lecz pozostawił innym jej zastosowanie w działalności naukowej, był wielkim krytykiem religii, ale nie potrafił filozofować bez Boga, nauczał zasad wolności, ale sam nie wykroczył poza horyzont oświeconego absolutyzmu. Nie byłoby Oświecenia bez Voltaire’a, jednak nie jemu zawdzięcza ono swoją żywotność intelektualną. Nie był myślicielem społecznym w pełnym tego słowa znaczeniu. Nie stworzył żadnej spójnej wizji społeczeństwa, choć wpłynął na sposób teoretycznego ujmowania problematyki społecznej.

d) Najuboższa w treści socjologiczne była w Oświeceniu francuskim twórczość filozofów-materialistów: Helvetiusa i d’Holbacha. Na uwagę zasługuje, dlatego, że wytworzyli oni utylitarystyczny schemat rozumowania, który socjologia będzie musiała odrzucić. Według niego społeczeństwo to większa liczba rodzin i jednostek, zjednoczonych w celu łatwiejszego zaspokajania potrzeb, zapewnienia upragnionych korzyści, wzajemnej pomocy i możności bezpiecznego korzystania z dóbr, jakich dostarcza przyroda i ich własna pomysłowość. Jedynym przedmiotem zainteresowania jest to, czy istniejące społeczeństwo ułatwia zaspokajanie owych potrzeb oraz jakie powinno spełniać warunki, aby tę funkcję najlepiej wykonać.

e) Najpełniejszym wyrazem oświeceniowego światopoglądu była teoria postępu wyłożona najpierw przez Turgota, a prawie pół wieku później przez Condorceta. Teorie te stanowiły najlepszą manifestację oświeceniowego optymizmu, wiary w potęgę wiedzy i jej dobroczynne skutki oraz przekonania, że rodzaj ludzki może odnaleźć sposób życia zgodny ze swą naturą. Niemniej nie miały one w XVII wieku większego zasięgu. Co prawda powszechnie uważano, że świat się zmienia i że są to zmiany na lepsze, ale teorią wyjaśniająca kierunek, prawidłowości i mechanizmy tych zmian zajęli się dopiero Turgot i Condorcet. Przesłankami tej idei było zakwestionowanie autorytetu starożytnych i innych autorytetów z przeszłości, uznanie wartość życia doczesnego i ziemskich osiągnięć człowieka i założenie stałości praw natury (kumulatywny rozwój wiedzy). Ponadto ludzie przestali uważać instytucje za ustanowione raz na zawsze. Postęp zaczął być przypisywany wszystkim dziedzinom życia, które w tym procesie wzajemnie od siebie zależą i wzajemnie na siebie wpływają
Stopień mobilności społeczeństwa to jego najważniejszą cechą (ważniejszą niż rodzaj ustroju politycznego). Mobilność jest czymś pożądanym, gdyż przynosi nowe doświadczenia i szansę pomnożenia wiedzy.
Teoria postępu Condorceta wywarła silny wpływ na koncepcję socjologiczną Comte’a, który nawiązał do niej w swojej dynamice społecznej.
Największe znaczenie dla spopularyzowania teorii postępu miał Szkic (1794) Condorceta, napisany w latach Wielkiej Rewolucji, która uważana jest za koniec tej epoki we Francji i punkt wyjścia do totalnego przewartościowania całego dorobku myśli oświeceniowej.