Question

Prowadzenie w Rosji Rządów Komunistycznych

Answer 1

Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego (KPZR, ros. Коммунистическая партия Советского Союза – КПСС) – ostatnia nazwa założonej w 1903 partii komunistycznej, rządzącej wRosji i ZSRR od 1917 do 1991 (1903-1912 SDPRR, Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji, frakcja bolszewików; 1912-1918 SDPRR(b), Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji (bolszewików); 1918-1925 RPK(b), Rosyjska Partia Komunistyczna (bolszewików); 1925-1952WKP(b), Wszechzwiązkowa Partia Komunistyczna (bolszewików)). Centralną instancją partii był Komitet Centralny (KC), największą zaś realną władzę posiadało jego Biuro Polityczne. Generalny sekretarz KC był przywódcą całej partii. W okresie istnienia ZSRR partia miała też swoje republikańskie platformy w każdej z republik radzieckich z wyjątkiem (do 1990) Rosji. Kontrolowała też większość innych partii komunistycznych na świecie, zarówno formalnie poprzez organizacje międzynarodowe (np. Komintern, Kominform), jak i nieformalnie w wyniku faktycznego zwierzchnictwa ZSRR nad częścią z państw oraz sponsorowania i utrzymywania kontaktów w pozostałych przez Wydział Zagraniczny i radziecki wywiad.

Partia powstała – pod nazwą Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji (bolszewików) SDPRR(b) – jako frakcja w socjaldemokracji rosyjskiej SDPRRna jej II Zjeździe w 1903, na którym zwolennicy Lenina uzyskali większość; pozostali delegaci dali początek partii mienszewików. Bolszewicy głosili hasłarewolucji socjalnej oraz obalenia caratu i wprowadzenia demokratycznej republiki. Wzięli udział w rewolucji 1905, której upadek osłabił działalność partii i zmusił najwybitniejszych działaczy (Lenin, Grigorij Zinowjew) do emigracji. Podczas I wojny światowej zajęli stanowisko antywojenne, szukając poparcia upacyfistycznie nastawionych socjaldemokratów europejskich (konferencja zimmerwaldzka).

Partia po rewolucji lutowej w Rosji uzyskała możliwość legalnego działania. Nie rezygnując z propagandy antywojennej, umacniała wpływy wśród robotników oraz żołnierzy frontowych (korzystając z wsparcia niemieckiego). Była organizatorem i główną siłą sprawczą rewolucji październikowej, choć liczyła wówczas tylko ok. 40.000 członków. Wywołanie rewolucji (de facto puczu) w Rosji stało w opozycji do koncepcji Marksa, który uznawał, że socjalizm może zwyciężyć tylko w kraju z silną klasą robotniczą. Rosyjscy komuniści opierali się jednak początkowo nie na robotnikach, lecz na chłopach. Tuż po rewolucji partia komunistyczna nie zdołała wygrać w zarządzonych jeszcze przez poprzednie władze wyborach do Konstytuanty, nie miało to jednak realnego znaczenia wobec jej dalszych działań. Po krótkim bowiem okresie koalicji z partią lewicowych socjalistów-rewolucjonistów (eserów) zaprowadziła w Rosji rządy dyktatorskie, z zastosowaniem terroru państwowego (ustrój ten określano jako dyktatura proletariatu). W 1918 zmieniła nazwę na Rosyjska Partia Komunistyczna (bolszewików) RKP(b), co symbolizowało zerwanie z socjaldemokracją i realizację radykalnego programu rewolucyjnych przekształceń – zbudowania bezklasowego (komunistycznego) społeczeństwa. RKP(b) i partie o podobnym programie utworzyły w 1919 Międzynarodówkę Komunistyczną, która istniała do 1943.

Rewolucja odniosła połowiczny sukces: udało się ustanowić tzw. władzę sowiecką na całym terytorium Rosji, Zakaukaziu i znacznych obszarach Ukrainy iBiałorusi, stłumić wystąpienia „kontrrewolucyjne” (do których zaliczano wszelkie działania antyrządowe – stąd partią kontrrewolucyjną obwołano także niezgadzających się z terrorem mienszewików), zbudować siły zbrojne (Armia Czerwona), która zwyciężyła przeciwników nowej władzy („białych”) oraz wspierające je oddziały interwencyjne (Wojna domowa w Rosji). Jednocześnie program rozpętania rewolucji światowej i „wyzwolenia” Europy (wojna polsko-bolszewicka) poniósł fiasko, a eksperymenty ekonomiczne (komunizm wojenny) doprowadziły do załamania gospodarczego i klęski głodu w latach 1920-1922, a także licznych powstań, co zmusiło władze do przywrócenia reglamentowanej gospodarki rynkowej (NEP) w 1921. Partia w 1922 skonsolidowała swoją władzę, tworząc z rządzonych przez siebie republik nowe państwo – ZSRR. W 1925 zmieniła nazwę na Wszechzwiązkowa Partia